Τα όρια των αδειών τύπου GPL

Γιατί οι άδειες copyleft όπως η GPL δεν μπόρεσαν να προστατεύσουν τον «ελεύθερο» κόσμο από τις επιθέσεις των GAFAM; Κατ’ αρχάς επειδή η Google τις οικειοποιήθηκε - πριν τις τορπιλίσει. Η καλιφορνέζικη εταιρεία στην πραγματικότητα εδραίωσε την κυριαρχία της κάνοντας το Linux θεμέλιο για το λογισμικό των τηλεφώνων Android. Όμως, η δημόσια άδεια υποχρέωνε την Google να δημοσιεύει τον πηγαίο κώδικα των τροποποιήσεων που έκανε σε αυτό το ελεύθερο λογισμικό. Τουλάχιστον μέχρι η εταιρεία που ιδρύθηκε από τον Λάρι Πέιτζ και τον Σεργκέι Μπριν να αναπτύξει το δικό της λειτουργικό σύστημα, το Fuchsia, και να του εξασφαλίσει μια άδεια έξω από τη σφαίρα του copyleft.

H GPL επίσης υπέφερε από την ανάπτυξη της τεχνολογίας του υπολογιστικού νέφους (cloud), δηλαδή της αποθήκευσης και της επεξεργασίας δεδομένων σε συγκεντρωμένους διακομιστές αντί στους ίδιους τους υπολογιστές των χρηστών. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες άδειες copyleft, συμπεριλαμβανομένης και της GPL, εγγυώνται την πρόσβαση, την τροποποίηση και την αναδιανομή του πηγαίου κώδικα μόνο όταν τα προγράμματα βρίσκονται στην κατοχή των χρηστών, με άλλα λόγια μόνο αν λήφθηκαν και εγκαταστάθηκαν στους υπολογιστές τους. Παύουν όμως να ισχύουν όταν το λογισμικό τρέχει σε διακομιστές των GAFAM: η άδεια copyleft δεν ενεργοποιείται επειδή το λογισμικό δεν έχει εγκατασταθεί, αλλά χρησιμοποιείται εξ

αποστάσεως. Ο κόσμος του ελεύθερου λογισμικού επιχείρησε πολλές φορές να δημιουργήσει αποτελεσματικές άδειες copyleft ενάντια στη «νεφοποίηση» (cloudification), λόγου χάρη με τη γενική άδεια δημόσιας χρήσης Affero, αλλά η Google την πολέμησε με νύχια και με δόντια.

Εάν αρκετές εταιρείες την υιοθετούσαν, η άδεια αυτή θα ανάγκαζε την Google και την παρέα της της να μοιράζονται τον πηγαίο κώδικα των προγραμμάτων που τρέχουν στους διακομιστές τους, ακόμα και για υπολογιστές που αλληλεπιδρούν εξ αποστάσεως με τα προγράμματα. Έτσι λοιπόν, ο κολοσσός της Silicon Valley πολύ απλά απαγόρευσε τη χρήση της στα δικά της προϊόντα.1

Οι εταιρείες τεχνολογίας δεν έχουν μονολιθική στάση απέναντι στο ελεύθερο λογισμικό. Αν εξετάσουμε τις εισηγήσεις των υπαλλήλων τους σε τρία μεγάλα συνέδρια για τον ανοιχτό κώδικα, θα δούμε ότι υπάρχει μια ξεκάθαρη διάσταση μεταξύ των μεγάλων ομίλων τύπου GAFAM από τη μια μεριά και των εταιρειών μικρότερου μεγέθους από την άλλη. Απέναντι στο οικονομικό μοντέλο και στην προσποίηση «κοινοτικότητας» των πρώτων, οι δεύτεροι προτάσσουν μια εστιασμένη και κριτική ματιά σε σχέση με τη βιωσιμότητα των πρότζεκτ. Οι εκπρόσωποί τους επιμένουν στη σημασία των αδειών και του σεβασμού των αρχών του ελεύθερου λογισμικού, όταν οι υπάλληλοι των GAFAM επαναλαμβάνουν πως το ζήτημα δεν παρουσιάζει σήμερα σχεδόν κανένα ενδιαφέρον για την πλειονότητα όσων συνεισφέρουν στα πρότζεκτ.

1 «AGPLpolicy», Google Open Source, https://opensource.google