Παιχνίδια επικοινωνίας στα ελληνοτουρκικά
Πιθανή συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στο περιθώριο της συνόδου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στις 6 Οκτωβρίου. Για έλλειμμα στρατηγικής κατηγορεί τον πρωθυπουργό ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
Το κλίμα για τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν είναι το καλύτερο στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες κυρίως εξαιτίας της εμμονής του να χαρακτηρίζει τους αντιπάλους του «τρομοκράτες» και να στέλνει δημοσιογράφους στη φυλακή. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις τον ευχαριστούν, έστω με μισή καρδιά, για τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης που προσφέρει μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας και του πιστώνουν ότι κρατάει μερικά εκατομμύρια πρόσφυγες στην Τουρκία - και δεν ανοίγει διάπλατα τις στρόφιγγες προς την Ε.Ε. Ο Ερντογάν προσπαθεί να το εκμεταλλευτεί αυτό στα ελληνοτουρκικά, να δείξει ότι οι Έλληνες είναι αυτοί που θαλασσοπνίγουν τους πρόσφυγες, ενώ παράλληλα πουλάει «θεσμικότητα» προς τα έξω, καταγγέλλοντας τη στρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών, και «τσαμπουκά» προς τα μέσα, απειλώντας ότι «θα έρθει μια νύχτα».
Με την τοποθέτησή του από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ την περασμένη Παρασκευή ο Κυριάκος Μητσοτάκης προσπάθησε να χαλάσει το παιχνίδι του Ερντογάν. Κι ως ένα σημείο το κατάφερε και δη χωρίς να ανεβάσει τους τόνους, όπως θα ήθελαν οι τουρκοφάγοι στην κυβέρνηση και στο κόμμα του.
Επίθεση φιλίας
Αυτό που έμαθε ο έξω κόσμος από την τοποθέτηση Μητσοτάκη ήταν ότι ο πρωθυπουργός της Ελλάδας καταγγέλλει μεν τον Ερντογάν για την επιθετική ρητορική του, προχωρά ωστόσο σε μια επίθεση φιλίας έναντι του τουρκικού λαού. Στις -λίγες- αναλύσεις του διεθνούς Τύπου αναδεικνύεται η διάθεση της ελληνικής πλευράς για διάλογο, σε αντίθεση με τις παλαιότερες δηλώσεις του Ερντογάν ότι δεν πρόκειται να μιλήσει ξανά με τον Μητσοτάκη, και υπογραμμίζεται
το μήνυμα του πρωθυπουργού προς την τουρκική κοινή γνώμη: «Από αυτό το βήμα θα ήθελα να σας πω ότι η Ελλάδα δεν αποτελεί απειλή για τη χώρα σας. Δεν είμαστε εχθροί. Είμαστε γείτονες». Ταυτόχρονα, επισημαίνεται ότι ο σύμβουλος του Τούρκου Προέδρου Ιμπραήμ Καλίν δεν απέκλεισε μια συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη σε δέκα ημέρες στην Πράγα. «Ο Πρόεδρός μας δεν αποκλείει κανέναν», ήταν η δήλωση Καλίν. «Αν γίνει ένα βήμα, ο Πρόεδρός μας κάνει δύο. Εξαρτάται από τα βήματα της ελληνικής πλευράς».
Αμερικανοί και Ευρωπαίοι θέλουν να δουν τους ηγέτες της Τουρκίας και της Ελλάδας να επιστρέφουν στον διάλογο, έστω προσχηματικά. Πρωτίστως τους ενδιαφέρει να μην δημιουργηθούν σοβαρά προβλήματα στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, ειδικά τώρα που η Συμμαχία είναι σε πόλεμο με τη Ρωσία, έστω έμμεσα. Γι’ αυτό και τους άρεσε η δήλωση Μητσοτάκη ότι η Ελλάδα είναι πάντα ανοιχτή στον διάλογο. Το θέμα είναι με ποιους όρους και ποιες προϋποθέσεις έχει νόημα ένας τέτοιος διάλογος. Επ’ αυτού ο Μητσοτάκης λέει απλώς κοινοτοπίες, κυρίως επειδή ξέρει ότι το κόμμα του και οι δυνάμει ψηφοφόροι του -πλην κάποιων κεντρώων όψιμων οπαδών του- δεν έχουν καμία διάθεση για διαπραγματεύσεις με στόχο την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. Ταυτόχρονα, όμως, στην προσπάθειά του να φανεί στον έξω κόσμο ως πεφωτισμένος εκσυγχρονιστής, ο πρωθυπουργός αποφεύγει να βάλει δύσκολα στους Ευρωπαίους εταίρους σε σχέση με την Τουρκία. Και δεν αποκλείεται στην πρώτη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας στις 6-7 Οκτωβρίου στην Πράγα να συναντηθεί με τον Ερντογάν μόνο και μόνο για να τους διευκολύνει. Κι όχι επειδή προσδοκά, έστω μακροπρόθεσμα, κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Χωρίς στρατηγική
Ακριβώς αυτό το έλλειμμα στρατηγικής ανησυχεί την αξιωματική αντιπολίτευση, με τον τομεάρχη Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. να επαναλαμβάνει για πολλοστή φορά ότι απαιτείται μια συγκροτημένη εθνική στρατηγική για διάλογο με την Τουρκία και ορίζοντα τη Χάγη. Ο Γιώργος Κατρούγκαλος επισήμανε τα κενά στην επιχειρηματολογία του Μητσοτάκη από το βήμα του ΟΗΕ, υπογραμμίζοντας κατ’ αρχάς την ανάγκη να ξαναμπεί στο τραπέζι το πλαίσιο κυρώσεων που υιοθετήθηκε τον Ιούνιο 2019 επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στις τουρκικές απειλές - κάτι που δεν προσπαθεί καν ο Μητσοτάκης. Αντιθέτως, συναίνεσε άνευ όρων στη συμμετοχή της Τουρκίας στη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, όπως είχε συναινέσει στην έναρξη διαπραγματεύσεων για την αναθεώρηση της τελωνειακής ένωσης Ε.Ε.-Τουρκίας τον Μάιο του 2021. Ο Κατρούγκαλος υποστηρίζει ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να θέσει τώρα εκείνους τους όρους που θα μπορούσαν να δώσουν βαθιές ρίζες στον ελληνοτουρκικό διάλογο εντός ενός ισχυρού ευρωτουρκικού πλαισίου. Στα πρότυπα του Νταβός ή του Ελσίνκι.
Επιπλέον, ο τομεάρχης Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι οι κόκκινες γραμμές της Ελλάδας που περιέγραψε ο Μητσοτάκης αφήνουν απέξω τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας στην ΑΟΖ και στην υφαλοκρηπίδα, ενώ θεωρεί κατώτερη των περιστάσεων την αφωνία του πρωθυπουργού σε σχέση με το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο, μετά τη συνάντησή του στον ΟΗΕ με τον επικεφαλής του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης Μοχάμεντ Αλ Μένφι.
Ο πρόθυμος φύλακας
Οσον αφορά το προσφυγικό, ο Μητσοτάκης προσπάθησε στον ΟΗΕ να αποκρούσει τις τουρκικές αιτιάσεις περί pushbacks, κατηγορώντας με τη σειρά του την Τουρκία για εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού. Ο πρωθυπουργός δεν κρύβει το καμάρι του που η Ελλάδα προστατεύει τα σύνορα μιας «Ευρώπης-φρούριο», κάτι που αρέσει τόσο στο εκλογικό κοινό του όσο και στους Ευρωπαίους εταίρους αρκεί να μην μαθαίνεται το τσαλαπάτημα των περιβόητων ευρωπαϊκών ανθρωπιστικών αξιών.