Η μεγάλη φυγή στον Νότο

Με αφορμή την προσωπική του ιστορία, ο Σιμενόν σκηνοθετεί ένα ερωτικό ντουέτο στο τρένο της υποχώρησης των Γάλλων στην εισβολή των ναζί

Τα λόγια περιττά για τον σπουδαίο Βέλγο συγγραφέα Ζορζ Σιμενόν. Περισσότερο γνωστός για τον επιθεωρητή Μεγκρέ και λιγότερο για τα «σκληρά» του μυθιστορήματα, που εν ολίγοις επηρέασαν πολλούς στον χώρο του νουάρ. Πολυτεχνίτης, σε νεαρή ηλικία άρχισε να δημοσιεύει απ’ το 1921, ενώ δέκα χρόνια αργότερα εμφανίζεται ο sui generis αστυνομικός του. Έγραψε στην Ευρώπη, μετακόμισε μεταπολεμικά στις ΗΠΑ, για να επιστρέψει μια δεκαετία μετά και να εγκατασταθεί οριστικά στην Ελβετία.

Τώρα, το «Τραίνο» (Εκδ. Άγρα), σε μετάφραση Αργυρώς Μακάρωφ και με ένα μικρό απόσπασμα της μονογραφίας «Simenon» του Pierre Assouline. Το εν λόγω έργο εκδόθηκε το 1961 και αναφέρεται στην προσωπική του δοκιμασία όταν την άνοιξη του 1940, με την είσοδο του χιτλερικού στρατού στη Γαλλία, κατέφυγε πρόσφυγας στον Νότο. Εξομολογείται στον Ασουλίν: «Δεν χρειάστηκε να γίνω μάγος ή μάντης για να αναστήσω την ατμόσφαιρα της εποχής. Εγώ ο ίδιος στη Λα Ροσέλ ήμουν ο ‘κύριος των παραπηγμάτων’. Εγώ έστελνα τα τρένα να πάνε σε όποια κατεύθυνση μπορούσα».

Ο Μαρσέλ Φερόν, πωλητής και τεχνικός ραδιοφώνων κωμόπολης στα σύνορα Γαλλίας Βελγίου, ακούει τον εκφωνητή: «Τα τανκς πέρασαν τα βελγικά σύνορα λίγο πολύ σε όλα τα σημεία». Ο μικροαστός Φερόν, παντρεμένος με τη Ζαν που είναι έγκυος, έχει και μια κόρη, τη Σοφί. Τυπικός οικογενειάρχης, ακολουθεί τη μοίρα όλων των κατοίκων της πόλης. Με ελάχιστα χρειαζούμενα ανεβαίνουν σε τραίνο για τα νότια της χώρας. Είναι η περίφημη κάθοδος των Γάλλων.

Κυριολεκτικά αδιάφορος για την πολιτική και με βαρύ τραύμα στη παιδική του ηλικία όταν η μητέρα του διαπομπεύτηκε ως συνεργάτης των Γερμανών στον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο και τον εγκατάλειψε -φυματικός σε σανατόριο στην εφηβεία του-, λειτουργεί φοβισμένα και συντηρητικά. Σαν μην συνειδητοποιεί την επερχόμενη καταστροφή. Παίρνει τον δρόμο της προσφυγιάς σε διαφορετικό βαγόνι από γυναίκα και παιδί, μαζί με άλλους γνωστούς. Εκεί γνωρίζει την Άννα Κούπφερ, Τσέχα Εβραία της αντίστασης, που έχει δραπετεύσει από στρατόπεδο της Ολλανδίας. Δημιουργούνται άτυπα κοινόβια, οι οικογενειακοί δεσμοί χαλαρώνουν εντελώς. Αρχίζουν να πέφτουν βόμβες, άνθρωποι στην αμαξοστοιχία σκοτώνονται, ο φόβος κυριαρχεί, ενώ υποχωρούν οι αρμοί κοινωνικής συμπεριφοράς και τα βαθύτερα ένστικτα της αυτοσυντήρησης κυριαρχούν.

Ο Φερόν και οι γύρω του λειτουργούν σπασμωδικά -δίπλα του ο χασάπης κάνει σεξ με τη Ζουλιέτ, ακολουθούν κι άλλοι- πλιατσικολογούν στις στάσεις και αδιαφορούν πλήρως για όσους ξεμένουν στις αποβάθρες των σταθμών. Ο ραδιοφωνατζής έρχεται πολύ κοντά με την Άννα, συνδέονται ερωτικά: «Αναρωτιόμουν για όλα αυτά εντελώς ρεαλιστικά, κάπως σαν παιχνίδι, γιατί όλα ήταν πλέον πιθανά... η ακόμη, εγώ προσωπικά, να έχω κάνει έρωτα, εν μέσω σαράντα ατόμων, με μια γυναίκα που δεν γνώριζα την προηγουμένη και είχε μόλις βγει από τη φυλακή».

Ο Σιμενόν επικεντρώνεται στο απελπισμένο ερωτικό παιχνίδι των δύο ενώ η φαιά πανούκλα πλησιάζει γοργά. Το τρένο ενισχύει τον δεσμό τους όπως φτάσουν στον όποιο προορισμό τους. Αλλά το επώδυνο φινάλε δεν έχει γραφτεί ακόμη.