Επιτοκιακός όλεθρος για τις τράπεζες με ζημιές άνω των 4 δισ. ευρώ

Η εκτίναξη σε επίπεδα υψηλότερα του 5% των αποδόσεων των ελληνικών δεκαετών κρατικών ομολόγων και η άνοδος των επιτοκίων της ΕΚΤ δημιουργούν τεράστιες ζημιές στις ελληνικές τράπεζες που έχουν μεγάλη έκθεση σε κρατικούς τίτλους και προκαλούν δυνάμει τεράστια προβλήματα στην κεφαλαιακή τους επάρκεια

Ενώ μέχρι πριν λίγες εβδομάδες οι τραπεζίτες διαγκωνίζονταν για το ύψος του μερίσματος που θα διανείμουν (από ποια, αλήθεια, κέρδη;), ήρθε η ραγδαία άνοδος των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) για να βάλει ουσιαστικό τέλος σε αυτήν τη συζήτηση.

Μια πρώτη και ορατή δραματική συνέπεια είναι η εκτίναξη των αποδόσεων των δεκαετών ομολόγων σε επίπεδα υψηλότερα του 5%. Η Ιστορία πάντα εκδικείται τους κομπορρημονούντες. Και στην περίπτωση της Ελλάδας τους κυβερνητικούς, με προεξάρχοντα τον κ. Μητσοτάκη που απέδιδε εις εαυτόν και όχι στην ΕΚΤ την πτώση των επιτοκίων στο 0,80%. Έχει ο καιρός γυρίσματα…

Τι σημαίνει για τις τράπεζες αυτή η άνοδος; Και το ερώτημα έχει πρακτική σημασία γιατί, ως γνωστόν, τα βάρη εν τέλει κάποιοι άλλοι τα σηκώνουν και πληρώνουν το μάρμαρο…

Μεγάλες ζημιές

Το τι σημαίνουν πρακτικά για τις τράπεζες η εκτίναξη των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων αλλά και των εντόκων γραμματίων του Δημοσίου, καθώς και η αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ αποτυπώνεται στην έκθεση του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ) Γ. Στουρνάρα τον Μάιο του 2022 (μετά τη ρωσοουκρανική εμπλοκή), όταν σε χρόνο ανύποπτο καταγράφονται τα εξής:

«Το σύνολο των ομολόγων της Ελληνικής Δημοκρατίας (περιλαμβανομένων των εντόκων γραμματίων) που διακρατούν οι ελληνικές τράπεζες στα χαρτοφυλάκιά τους στο τέλος του 2021 ανήλθε σε 28,3 δισ. ευρώ (9,5% του ενεργητικού), αυξημένο κατά περίπου 1,5 δισ. ευρώ σε σύγκριση με το 2020 και κατά περίπου 11,9 δισ. ευρώ σε σύγκριση με το 2019. Ειδικότερα, η αξία του χαρτοφυλακίου τίτλων της Ελληνικής Δημοκρατίας που διακρατεί ο τραπεζικός τομέας σε χαρτοφυλάκια που αποτιμώνται στην τρέχουσα αξία ανήλθε σε 7,1 δισ. ευρώ στο τέλος του 2021, έναντι 10,3 δισ. ευρώ στο τέλος του 2020… Αντίστοιχα, η έκθεση των ελληνικών τραπεζών σε τίτλους της Ελληνικής Δημοκρατίας στα χαρτοφυλάκια που αποτιμώνται στην τρέχουσα αξία μειώθηκε κατά 31%, ενώ ως προς το σύνολο του ενεργητικού υποχώρησε σε 2,4% στο τέλος του 2021, από 3,8% στο τέλος του 2020.

Χρήζει αναφοράς ότι στο πλαίσιο της διενέργειας ανάλυσης ευαισθησίας για τα εν λόγω χαρτοφυλάκια ομολόγων, μία δυνητική αύξηση των επιτοκίων (interest rates) κατά 1 μονάδα βάσης (μ.β.) στο σύνολο των χαρτοφυλακίων αναμένεται να επιφέρει ζημίες ύψους 33,7 εκατ. ευρώ για το σύνολο των ελληνικών τραπεζών, σύμφωνα με τη σύνθεση του χαρτοφυλακίου στο τέλος του 2021, έναντι ζημίας 29,7 εκατ. ευρώ στο τέλος του 2020. (Έκθεση Χρηματοπιστωτικής

Σταθερότητας ΤτΕ Μάιος 2022, σελίδα 49)». Ας σημειωθεί ότι στο τέλος Αυγούστου το κρατικό χρέος προς τις ελληνικές τράπεζες είχε αυξηθεί περαιτέρω και ανερχόταν στα 29,9 δισ. ευρώ.

Τι επισημαίνεται; Ότι μία δυνητική αύξηση των επιτοκίων κατά 1 μονάδα βάσης (μ.β.) στο σύνολο των χαρτοφυλακίων αναμένεται να επιφέρει ζημίες ύψους 33,7 εκατ. ευρώ για το σύνολο των ελληνικών τραπεζών, σύμφωνα με τη σύνθεση του χαρτοφυλακίου στο τέλος του 2021. Και 1% αύξηση ισούται με 100 μονάδες βάσης. Δηλαδή, με επιτόκιο ΕΚΤ 1,25% έχουμε αύξηση από τον Μάιο 125 μονάδες βάσης και με την επικείμενη κατά 0,75% 200 μονάδες βάσης. Πρακτικά αυτό σημαίνει 200x33,7 εκατ.=6,74 δισ. ζημιές χαρτοφυλακίου για τις ελληνικές τράπεζες, αν η επικείμενη είναι η τελευταία αύξηση επιτοκίων από την ΕΚΤ.

Η ζημία εγγράφεται…

Βάσει των εκτιμήσεων που διατυπώνονται στην έκθεση της ΤτΕ τον Μάιο του 2022, ήδη υπάρχουν ζημιές τουλάχιστον 4,21 δισ., μιας και μέχρι στιγμής η αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ είναι 125 μονάδες επί 33,7=4,21 δισ. ευρώ, οι οποίες θα καταγραφούν υποχρεωτικά στις λογιστικές καταστάσεις 9μήνου Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2022 που πρόκειται να δημοσιευτούν. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με τα ισχύοντα, η αποτίμηση των χαρτοφυλακίων των τραπεζών (ομόλογα, μετοχές κ.λπ.) γίνεται mark to market, δηλαδή στην τρέχουσα τιμή διαπραγμάτευσης στη δευτερογενή αγορά και όχι στην τιμή αγοράς της αξίας κατά τη λήξη του τίτλου.

Οι ζημιές θα ήταν πολύ μεγαλύτερες αν το μεγαλύτερο κομμάτι του κρατικού χρέους προς τις τράπεζες δεν ήταν έντοκα γραμμάτια, τα οποία η κυβέρνηση χρησιμοποίησε ως μέσο βραχυπρόθεσμου δανεισμού της προκειμένου να καλύψει την αδυναμία της να βγει στις διεθνείς αγορές. Βεβαίως, και στα έντοκα οι επιτοκιακές αποδόσεις έχουν ανέβει σημαντικά και το ετήσιο έντοκο έχει πλέον πλησιάσει το 2%, πολύ δηλαδή υψηλότερο από το επιτόκιο καταθέσεων στις τράπεζες.

Βεβαίως, όλοι οι υπολογισμοί που περιέχονται στο άρθρο γίνονται με βάση την αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ. Γιατί αν ληφθεί υπ’ όψιν η εκτίναξη των αποδόσεων των δεκαετών από το 0,80% τον Ιανουάριο του 2022 στο τρέχον 5% και πλέον, τότε η αύξηση ξεπερνά τις 420 μονάδες βάσης…