Εδειξε τον ταξικό πόλεμο των πλουσίων
Η Αριστερά έχασε τον Μισέλ Πενσό, τον επιστήμονα που ανέδειξε την ολιγαρχική εκτροπή της εξουσίας στη Γαλλία επί Σαρκοζί και Μακρόν
Κοίταζε τους πλούσιους για να καταλάβει τον κόσμο». Ο εύγλωττος τίτλος της Ουμανιτέ για τον θάνατο του κοινωνιολόγου Μισέλ Πενσό, σε ηλικία 80 ετών, σκιαγραφεί πιστά το πρίσμα που προσέγγιζε τη δουλειά του: τον ταξικό πόλεμο των πλούσιων και των κυρίαρχων. Ένα σημαντικό έργο με μεγάλη απήχηση που σημάδεψε τα τέλη του 20ού και τις αρχές του 21ου αιώνα με έρευνες επί του πεδίου, σε συνεργασία με τη σύντροφό του Μονίκ Πενσό Σαρλό.
Οι δυο τους ταυτίστηκαν με την ανατομία των μηχανισμών της μεγαλοαστικής τάξης, των υπερπλούσιων, των προνομίων, των εξουσιών, των μηχανισμών πλουτισμού τους, των «χρυσών» συντάξεων και αποζημιώσεών τους, των προαστίων τους, των ιστοριών των μεγάλων οικογενειών. Ακολουθώντας τα βήματα του Πιέρ Μπουρντιέ,
το έργο τους προκαλούσε συχνά την μήνιν των υπέρμαχων της νεοφιλελεύθερης ενιαίας σκέψης που τους κατηγορούσαν για... έλλειψη αντικειμενικότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι η Μοντ, ανακοινώνοντας τον θάνατο του Πενσό, έκανε λόγο για «εγκατάλειψη των επιστημονικών κανόνων» και «έντονη πολιτικοποίηση» στα έργα τους... Η αλήθεια είναι ότι οι Πενσό δεν παρίσταναν ποτέ τους ουδέτερους, χωρίς αυτό να σημαίνει, ότι δεν δούλευαν επιστημονικά.
Τα έργα τους ξεχώριζαν για τον αναλυτικό, σχεδόν «εντομολογικό» τους χαρακτήρα. Δεν δίστασαν να κάνουν την ανατομία αυτού που περιέγραψαν ως ολιγαρχική εκτροπή της εξουσίας στη Γαλλία μέσα από δύο βιβλία που αφιέρωσαν στους Προέδρους Σαρκοζί και Μακρόν. «Ο Πρόεδρος των πλουσίων» και «Ο Πρόεδρος των υπερπλουσίων», οι τίτλοι των δύο αποκαλυπτικών βιβλίων τους. Στο τελευταίο, με αφορμή την πρώτη εκλογή Μακρόν στην Προεδρία, οι Πενσό περιέγραψαν την «ταξική περιφρόνηση»
που εκφράζουν οι πολιτικές του Προέδρου, θυμίζοντας φράσεις του όπως «αυτοί που δεν είναι τίποτε», αλλά και μια φράση του προκατόχου του Σαρκοζί τον Ιούνιο του 2017: «Ο Μακρόν είναι εγώ προς το καλύτερο». Οι Πενσόν αποδεικνύουν με παράθεση γεγονότων στο βιβλίο τους ότι ο νυν Πρόεδρος είναι ο Σαρκό προς το χειρότερο, με μέτρα υπέρ των υπερπλουσίων, ενώ οι λαϊκές τάξεις πληρώνουν το ακριβό τίμημα των ιδιωτικοποιήσεων των δημόσιων υπηρεσιών και μιας δήθεν οικολογικής πολιτικής.
Πλέον το ζεύγος έμεινε μισό. Στις 26 Σεπτεμβρίου η Μονίκ ανακοίνωνε τον θάνατο του Μισέλ, πρώην διευθυντή Ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών της Γαλλίας, σε ηλικία 80 ετών, από Αλτσχάιμερ. «Λέω πάντα ότι γράψαμε 27 βιβλία με τέσσερα χέρια» είπε η ίδια, που γνωρίστηκε με τον σύντροφο της ζωής της το 1965, όταν σπούδαζαν μαζί στη Λιλ, και παντρεύτηκαν το 1967. «Ήταν ένας αμοιβαία κεραυνοβόλος έρωτας μεταξύ δύο κουτσών που είχαν αντίστροφες ταξικές νευρώσεις» παρατηρούσε η ίδια, που έχει αστική καταγωγή, κόρη δικαστικού. Ο Μισέλ «είχε πάθος με την Κοινωνιολογία, τον είχε κατακτήσει από την παιδική του ηλικία, με τις εργατικές του ρίζες, ήταν προσκολλημένος στο κράτος πρόνοιας που έδινε σε παιδιά σαν αυτόν τη δυνατότητα να σπουδάσουν».
Μεταξύ των πιο εμβληματικών τους έργων, τα βιβλία τους για τους «τόπους» των πλουσίων, «Τα όμορφα προάστια» (1989) και «Τα γκέτο του Γκόθα» (2007), που ξεφεύγουν από το παραδοσιακό, κλασικό πλαίσιο της Κοινωνιολογίας, περιγράφοντας, για παράδειγμα, ορισμένα Διαμερίσματα του Παρισιού (το 7ο, το 8ο, το 16ο), που μάλιστα εκδόθηκαν και με τη μορφή ενός ιδιόμορφου οδηγού της γαλλικής πρωτεύουσας - «Παρίσι: 15 κοινωνιολογικοί περίπατοι».
«Η κυρίαρχη τάξη διαθέτει δύο μορφές ειδικών κεφαλαίων που μεταβιβάζονται και άρα κληρονομούνται» παρατηρούν στα «Γκέτο του Γκόθα». «Το περιουσιακό κεφάλαιο και εκείνο της κοινωνικής επιφάνειας παραμένουν σχεδόν απρόσιτα σε όσους δεν τα διαθέτουν από τη γέννησή τους». Εξηγώντας την ιδιαίτερη χρήση του όρου γκέτο, που επιλέγουν οι μεγαλοαστικές οικογένειες που ζουν σε χώρους που τους ανήκουν κληρονομικά. Πρόκειται για γκέτο επιλογής με την προϋπόθεση της ύπαρξης χρημάτων, οικογενειακών και πολιτιστικών δικτύων, εξηγούν.
Οι Πενσόν μετείχαν συστηματικά στις εκδηλώσεις της Γιορτής της Ουμανιτέ. Όπως τον Σεπτέμβριο του 2019, όταν μετείχαν σε στρογγυλό τραπέζι με τον Τζέιμς Γκαλμπρέιθ κατά την παρουσίαση του βιβλίου του «Ανισότητες» στα γαλλικά. Όταν η Μονίκ εξηγούσε ότι «με τον Μισέλ στις έρευνές μας υιοθετούμε τις τέσσερις μορφές πλούτου, όπως ορίζει ο Πιέρ Μπουρντιέ: τον οικονομικό, πολιτιστικό, κοινωνικό και συμβολικό πλούτο». «Η χρηματιστηριοποίηση του καπιταλισμού, με ό,τι ονομάζουμε νεοφιλελευθερισμό, είναι η στιγμή που, ακριβώς, εξαιτίας της νομισματικής πολιτικής που περιγράφει ο Τζέιμς σε διεθνή κλίμακα, ο χρηματοπιστωτικός τομέας παίρνει την εξουσία σε όλους τους τομείς της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητας. Τα ΜΜΕ και τα ινστιτούτα δημοσκοπήσεων είναι σήμερα στην ιδιοκτησία δισεκατομμυριούχων. Αυτή η χρηματιστηριοποίηση της οικονομίας είναι η αιτία της επιδείνωσης όλων των μορφών ανισοτήτων σε πλανητική κλίμακα». Πέρυσι ήταν η πρώτη φορά που στη Γιορτή της Huma τη Μονίκ δεν τη συνόδευε ο Μισέλ. Η πρώτη φορά που δεν αφιέρωνε ο ίδιος τα βιβλία τους...