Μια κενή σερενάτα

Άγριο κρύσταλλο ο θάνατος από φασισμό. Άγριο πράγμα να κυνηγάς τα ονόματά του. Τα παράσημα των τίτλων του, τους τίτλους σπουδών από τους εκλεκτούς μιας αέναης κόλασης, όπου οι «πολυτελείς» βαθμολογούνται πάντοτε με άριστα

Οταν το παλιό πεθαίνει και το καινούργιο δεν μπορεί να γεννηθεί, είναι η εποχή των τεράτων

ΕΑντόνιο Γκράμσι

να από τα πιο συγκλονιστικά τραγούδια που έχω ακούσει στη ζωή μου είναι η «Πρωινή ή βραδινή σερενάτα» από το «Εμπάργκο» (1982) σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου και στίχους του Άλκη Αλκαίου. Ιδιαίτερα με αναστατώνει και τώρα, σαράντα ολόκληρα χρόνια μετά, εκεί που λέει: «Τώρα τα γυάλινά σου μάτια / έχουν μια αίσθηση απορίας / σπασμένη σε μικρά κομμάτια / σαν κρύσταλλο άγριο της Τσεχίας». Σαν εφιάλτης έρχεται η Ιστορία, η Νύχτα των Κρυστάλλων, το «Θα γυρίσουμε κι η γη θα τρέμει». Όλοι οι εφιάλτες των αφοσιωμένων με θρησκοληπτική «αγιότητα» στην καταστροφή, στο κακό, στο μίσος του άλλου, του διαφορετικού, του αδύναμου. Κι έτσι, κάποιες φορές ιεροσυλώντας, ψιθυρίζω: «Σαν κρύσταλλο άγιο της Τσεχίας».

Ετσι κι αλλιώς η αγιοσύνη, ετυμολογικά, πατάει στη ρίζα της αφοσίωσης. Όμως η κάθε αφοσίωση είναι και μια ενδεχόμενη εκδοχή της αγριότητας. Μια μορφή που, προσπαθώντας να αιτιολογηθεί από το απόλυτο (που είναι πάντοτε εύθραυστο, ακριβώς επειδή απόλυτο δεν υπάρχει), καταφεύγει στη σφαγιαστική σκέψη. Ή μάλλον στη σκέψη της θραύσεως όλων των υπόλοιπων σκέψεων. Αυτό είναι ο φασισμός. Η απέραντη πεδιάδα των κομματιασμένων σκέψεων.

Και επειδή οι σκέψεις αναβλύζουν από τα σώματα, φασισμός είναι η απέραντη πεδιάδα των κομματιασμένων σωμάτων. Η πεδιάδα όπου περιφέρονται οι κατισχύσαντες με το νεκρό βλέμμα, που ποδοπατούν και δεν σκέπτονται, δεν απορούν και δεν εξίστανται, αποδίδοντας τιμές στο τίποτα, δηλαδή σ’ ένα κενό που είναι πλήρες από το κενό του. Αυτό είναι ο φασισμός: ένα κενό που είναι πλήρες από το κενό του. Δεν έχει ανάγκη από τίποτα, γιατί τίποτα δεν ξέρει. Τίποτα δεν ξέρει επειδή δεν έχει ανάγκη να μάθει κάτι (αυτό ας το προσέξουν οι θεολογημένες κατηγορίες σωτηρολογήσεων που ξέρουν τα πάντα χωρίς ποτέ να έχουν επιθυμήσει τη μαθητεία), που θα ζωντάνευε ένα αειθανές ερρώσιμο της απροστάτευτης ύπαρξης.

Αγριο κρύσταλλο. Της Τσεχίας. Καμωμένο με τα χέρια του Κάφκα. Με το τσεκούρι του να σπάζει την παγωμένη θάλασσα. Την απέραντη παγωμένη θάλασσα του φασισμού που δικάζει και καταδικάζει εις θάνατον τους αθώους. Με πνιγμό στη Μεσόγειο. Με βομβαρδισμό στην Υεμένη. Με βόμβες ναπάλμ στον ελληνικό Εμφύλιο και στο Βιετνάμ. Με εισβολή στο Ιράκ, με σφαγή στο Ιράν. Άγριο κρύσταλλο ο θάνατος από φασισμό. Άγριο πράγμα να κυνηγάς τα ονόματά του. Τα παράσημα των τίτλων του, τους τίτλους σπουδών από τους εκλεκτούς μιας αέναης κόλασης, όπου οι «πολυτελείς» βαθμολογούνται πάντοτε με άριστα.

Δεν έχει άλλο βαθμό η κόλαση. Μονάχα άριστα. Για τους τιποτένιους κήνσορες. Και μονάχα μηδέν. Για τους θεράποντες. Αυτό είναι το άγριο κρύσταλλο του φασισμού: το αδιαβάθμητο κρύσταλλο του θανάτου Αυτό δεν πρέπει να σπάσει, γιατί θα αποκαλυφθεί η απέραντη πεδιάδα του τίποτα. Του αγριότατου τίποτα που σκοτώνει για να είναι τίποτα. Και πρέπει να σκοτώνει. Όχι μόνο τους ζωντανούς, αλλά και τους νεκρούς. Αυτή είναι η απέραντη νεκρή πεδιάδα του φασισμού.

Με τα νεκρά του κρύσταλλα, τα καμωμένα από τον πάγο των νεκρόσιτων: ένας θάνατος καμωμένος από νεκρούς που ζούνε τον θάνατο των άλλων, που αρπάζουν τον θάνατο των αθώων και τον νεκρώνουν. Που διαμελίζουν τον Ορφέα και την Ευρυδίκη, που βάζουν τον Ερωτόκριτο να ξεπουλάει την Ερωφίλη και τον θάνατο να ξεπουλιέται στα παζάρια μιας εξωχώριας ζωής. Αυτό είναι ο φασισμός των κρυστάλλων. Εκείνης της νύχτας. Που ακόμα καταστρέφει με τα σκληρά χέρια των ναζί μέσα στα όνειρά μας.

Άκου. Άκου τον ήχο. Είναι νύχτα. Είναι νύχτα καμωμένη από «άγριο κρύσταλλο της Τσεχίας». Και το σπάζουν. Άκου. Το σπάζουν. Ξύπνα. Το πρωί θα πατήσεις πάνω στα άγρια κρύσταλλα, στα άγια κρύσταλλα των ανθρώπων. Και θα κοπείς. Ξύπνα.

Τα ματωμένα ίχνη δεν συνιστούν πορεία. Γιατί η πεδιάδα του τίποτα είναι απέραντη. Ούτε πας. Ούτε επιστρέφεις. Είσαι πάντοτε ακίνητος. Εδώ δεν υπάρχει χρόνος. Μονάχα το απέραντο εδώ. Ο θάνατος. Ο φασισμός. Αυτό το κενό πλήρες κενού.