«Η αλήθεια πέθανε»

Σημείωμα για δύο παραστάσεις, το «Έγκλημα στο Κατσικονήσι» στο Διάχρονο Θέατρο και «Η αλήθεια πέθανε» στο Θέατρο Εμπρός

Εχοντας ζήσει το δράμα δύο παγκόσμιων πολέμων και των ταραγμένων πολιτικά χρόνων που ακολούθησαν, ο Ιταλός Ούγκο Μπέτι (1892-1953), δικαστής το επάγγελμα, εμπνέεται στα έργα του από την ιδέα της ανέφικτης ανθρώπινης δικαιοσύνης, της προσωπικής ευθύνης για την ενοχή και την αντίληψη μιας ελευθερίας χωρίς άλλη «οροφή» από την εξεγερμένη συνείδηση του ανθρώπου. Ο Μπέτι έχει πίσω του ολόκληρη την ουμανιστική παράδοση των νεότερων

ιταλικών γραμμάτων, από τον ρομαντικό Μαντζόνι έως τον «εθνικό ποιητή» Καρντούτσι, από τον Γκαμπριέλε Ντ’ Ανούντσιο έως την Γκράτσια Ντελέντα και πολλούς άλλους, ξεχασμένους πια. Αυτό που διέσωσε από τη λήθη τον Μπέτι είναι η «νεορεαλιστική» σχεδόν γραφή του, συγγενική με το ρεύμα του λεγόμενου «νεορεαλιστικού» ιταλικού κινηματογράφου, που «έχτισε» το κοινωνικό πρόσωπο της σύγχρονης Ιταλίας, από τον Ντε Σίκα μέχρι τον Παζολίνι.

Τι είναι το «Έγκλημα στο Κατσικονήσι»; Σε ένα απομονωμένο σπίτι, σε έναν χερσότοπο ρημαγμένο από τον άνεμο και τα κατσίκια που καταβροχθίζουν κάθε ίχνος βλάστησης, με ένα ξεροπήγαδο να δεσπόζει (ο αληθινός πρωταγωνιστής), ζουν τρεις γυναίκες μόνες. Μέχρις ότου εμφανίζεται ένας άντρας με το εμβληματικό όνομα «Άγγελος». Ήδη το παζολινικό σκηνικό έχει τεθεί. Δεν θα αποκαλύψω τη συνέχεια.

Η παράσταση που σκηνοθέτησε ο Κωνσταντίνος Κυριακού στο «Διάχρονο Θέατρο», στη δική του καλή μετάφραση, είναι μεστή με την ουσιαστική σημασία. Η σκηνοθεσία διακρίνει τον τραγικό πυρήνα του έργου και τον αποδίδει με εικόνες άγριας και λυτρωτικής ομορφιάς, ενός αμαρτωλού και άγιου συνάμα ανθρώπινου τοπίου. Η διδασκαλία υπερβαίνει τον τυπικό ρεαλισμό και «ιστορεί»

σχεδόν παπαδιαμαντικά τις ξαγριεμένες από στέρηση ψυχές των ηρώων. Η Μαίρη Βιδάλη («Αγκάθα») στον καλύτερό της μέχρι σήμερα ρόλο, αποτυπώνει αδρά την ασίγαστη δίψα της ψυχής και του σώματος για γήινη ευτυχία. Ο Μιχάλης Αλικάκος («Άντζελο») δίνει άμεσα και πειστικά το αντιφατικό πρόσωπο ενός άγγελου αποστάτη, θύτη και θύματος ταυτόχρονα. Η Ρούλα Αντωνοπούλου ως «Πία», γυναίκα του Νότου, είναι αυθεντική και η απόδοσή της των τραγουδιών της Καλαβρίας εξαιρετική. Ο Σάββας Σουρμελίδης («Εντοάρντο») γίνεται ένας δραστικός μπαλαντέρ-ισορροπιστής του «άνω» με το «κάτω» και η Βάνα Βάσιου («Σίλβια») μια πειστική «δίψυχη κόρη». Τα σκηνικά της Ιωάννας Κατσιαβού, τα κοστούμια της Γκαλίνα Σουλτανόβιτσι και οι φωτισμοί του Γιώργου Δανεσή συντρέχουν με τη σκηνοθεσία.

Στο Θέατρο Εμπρός είδαμε μια παράσταση της κολεκτίβας Τσιριτσάντσουλες με τον τίτλο «Η αλήθεια πέθανε», από τέσσερα μονόπρακτα του πολυδύναμου, πολυγραφότατου ριζοσπάστη Γάλλου συγγραφέα Οκτάβ Μιρμπό (1848-1917), πασίγνωστου και δημοφιλούς ακόμη στη δικαίως αιώνια εξεγερμένη πατρίδα του.

Ποιος είναι, λοιπόν, ο Οκτάβ Μιρμπό; Αφήνω καλύτερα να μιλήσουν οι αυθεντικές Τσιριντάντσουλες μέσα από ένα απόσπασμα του θαυμάσιου έντυπου προ