Η Χιλή εθνικοποιεί τη βιομηχανία λιθίου
Απόφαση σταθμός του Προέδρου Μπορίτς, που ικανοποιεί ένα πάγιο αίτημα του συνδικαλιστικού κινήματος και υλοποιεί προεκλογική του δέσμευση, αλλά προς το παρόν δεν ανησύχησε τις αγορές
ΟΓκαμπριέλ Μπορίτς είναι ο νέος Πρόεδρος της Χιλής εδώ και έναν χρόνο, από τον Μάρτιο του 2022. Είναι κροατικής καταγωγής, εξού και το όνομα. Οι πρόγονοί του, όπως πολλοί άλλοι Ευρωπαίοι, μετανάστευσαν στη Νότια Αμερική την εποχή που η Κροατία ήταν μέρος της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας των Αμψβούργων. Είχε εκλεγεί δύο φορές βουλευτής, το 2013 ως ανεξάρτητος και το 2017 με το Ευρύ Μέτωπο, μια συμμαχία αριστερών κομμάτων και κινημάτων.
Στον μεγάλο φοιτητικό ξεσηκωμό του 2019 ο Μπορίτς έπαιξε βασικό ρόλο στη διαπραγμάτευση της συμφωνίας που οδήγησε στο συνταγματικό δημοψήφισμα, αν και το πιο προοδευτικό σύνταγμα που υποστήριξε τελικά απορρίφθηκε.
Στις προεδρικές εκλογές του 2021 κατέβηκε υποψήφιος με τη συμμαχία Apruebo Dignidad, μέλη της οποίας είναι το Ευρύ Μέτωπο, το Κομμουνιστικό Κόμμα και άλλα μικρότερα κινηματικά σχήματα.
Στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, στις 21 Δεκεμβρίου 2021, ο 37χρονος Μπορίτς νίκησε τον υποψήφιο του δεξιού Χριστιανικού Σοσιαλιστικού Μετώπου Χοσέ Αντόνιο Καστ και έγινε ο νεότερος Πρόεδρος της Χιλής και ο δεύτερος νεότερος ηγέτης σε όλον τον κόσμο μετά τον Πρόεδρο της Μπουρκίνα Φάσο Ιμπραχίμ Τραορέ.
Σε μια απόφασή του προχθές, που προκάλεσε αίσθηση, αλλά δεν ταρακούνησε τις αγορές εμπορευμάτων και πρώτων υλών, ο Μπορίτς ανακοίνωσε ότι θα εθνικοποιήσει τη βιομηχανία λιθίου της Χιλής, του δεύτερου, μετά την Αυστραλία, μεγαλύτερου παραγωγού παγκοσμίως του πολύτιμου μετάλλου της ενεργειακής μετάβασης, που αποτελεί τη βάση για τις επαναφορτιζόμενες μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων και χιλιάδων άλλων μικρών και μεγάλων συσκευών. Σκοπός της εθνικοποίησης είναι η ενίσχυση της εθνικής οικονομίας της χώρας και, φυσικά, η προστασία του περιβάλλοντος.
Κίνηση σοκ
Το Reuters χαρακτήρισε την απόφαση «κίνηση σοκ», αφού αν μη τι άλλο αφορά τη
χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα λιθίου στον κόσμο, υπολογιζόμενα σήμερα σε 9,2 εκατομμύρια μετρικούς τόνους, συγκεντρωμένα τα περισσότερα στην απόκοσμη έρημο της Ατακάμα. Συγκριτικά, τα αποθέματα της Αυστραλίας υπολογίζονται σε 4,7 εκατ. τόνους, της Αργεντινής σε 1,9 εκατ. και της Κίνας σε 1,5 εκατ. τόνους.
Σύμφωνα με την απόφαση του Προέδρου Μπορίτς, σταδιακά ο έλεγχος των δραστηριοτήτων εξόρυξης λιθίου θα περάσει από τους βιομηχανικούς κολοσσούς SQM και Albemarle σε μια ξεχωριστή κρατική εταιρεία.
Φυσικά, δεν ήταν η πρώτη απόφαση εθνικοποίησης. Όλο και περισσότερες χώρες, συχνά αναπτυσσόμενες, στις οποίες μέχρι πρόσφατα το μεγάλο κεφάλαιο δεν έδινε μεγάλη «αξία», προσπαθούν να προστατεύσουν τους φυσικούς πόρους τους από ένα πιθανό κερδοσκοπικό σαφάρι ξένων εταιρειών. Έτσι, το Μεξικό κρατικοποίησε πέρυσι τα δικά του κοιτάσματα λιθίου και η Ινδονησία απαγόρευσε το 2020 τις εξαγωγές μεταλλεύματος νικελίου, επίσης βασικής πρώτης ύλης για τις επαναφορτιζόμενες μπαταρίες.
Στο πλαίσιο της απόφασης, οι μελλοντικές συμβάσεις εξόρυξης λιθίου θα αποτελούν μόνο συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα υπό κρατικό έλεγχο.
Η κυβέρνηση της Χιλής δεν θα καταγγείλει τις τρέχουσες συμβάσεις, αλλά ελπίζει πως οι εταιρείες θα είναι ανοιχτές στην προοπτική κρατικής συμμετοχής σ’ αυτές πριν τη λήξη τους, σημείωσε ο Μπορίτς, χωρίς να κατονομάσει την Albemarle και την SQM, τους Νο 1 και Νο 2 παραγωγούς λιθίου στον κόσμο αντίστοιχα. Ενδεικτικά, η σύμβαση της SQM πρόκειται να λήξει το 2030 και της Albemarle το 2043.
Το 2019, η χώρα έγινε ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός λιθίου στον κόσμο, αμέσως μετά την Αυστραλία. Με μερίδιο 29% στην παγκόσμια αγορά, η Χιλή εξήγαγε μεταλλεύματα λιθίου αξίας 931 εκατομμυρίων δολαρίων. Αν διπλασιάσει την παραγωγή της μέχρι το 2030, οι εξαγωγές θα φτάσουν στο επίπεδο των εξαγωγών κρασιού, οι οποίες υπολογίζονται σε 2 δισεκατομμύρια δολάρια το 2019.
Η Χιλή εξάγει επί του παρόντος ανθρακικά άλατα λιθίου και υδροξείδιο του λιθίου και οι κύριοι εμπορικοί εταίροι της είναι η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία, η Κίνα, το Βέλγιο και οι Ηνωμένες Πολιτείες.