Μενεστρέλος

Σε εποχές που το θέατρο βρισκόταν σε σχετική παρακμή, οι μενεστρέλοι αναλάμβαναν την προσωπική διασκέδαση των αρχόντων και όχι μόνο

Μία από τις πιο γοητευτικές περιπτώσεις διασκεδαστών είναι αυτή του μενεστρέλου. Σε εποχές που το θέατρο βρισκόταν σε μια σχετική παρακμή, οι μενεστρέλοι αναλάμβαναν την προσωπική διασκέδαση των αρχόντων και όχι μόνο. Το όνομά τους, που προέρχεται από το λατινικό μίνιστερ, δηλώνει πως στην αρχή ξεχωρίζουν από τους πλανόδιους θεατρίνους. Αυτοί οι «ελεύθεροι επαγγελματίες» ήταν ζογκλέρ, ταχυδακτυλουργοί, τραγουδιστές ιστοριών, παραμυθάδες κ.ά. Στην πορεία οι μενεστρέλοι συνενώθηκαν μαζί τους.

Οι μενεστρέλοι μεταφέρουν ράκη από την τέχνη των ρωμαϊκών μίμων, που μετεξελίχθηκαν σε τοπικές περιπτώσεις διασκεδαστών τόσο στην Κεντρική όσο και στη Βόρεια Ευρώπη. Επηρεάστηκαν ακόμα και από ένα είδος περιπλανώμενων λογίων που εμπλούτιζαν το περιεχόμενο των δημιουργημάτων τους.

Στην περιπλάνησή τους σε όλη την Ευρώπη, αλλά και στην Ανατολή, έπρεπε να ξεχωρίζουν. Να δίνουν το στίγμα τους όπου κι αν πήγαιναν. Φορούσαν, λοιπόν, πολύχρωμα

ρούχα, ενώ από την κληρονομιά των ρωμαϊκών μίμων είχαν κρατήσει το φρεσκοξυρισμένο πρόσωπο και τα κοντοκουρεμένα μαλλιά. Έμπαιναν σε πόλεις και χωριά παίζοντας τα όργανά τους για να συγκεντρωθεί το πλήθος και να δώσουν την παράστασή τους. Αυτά τα αλλόκοτα για την εποχή πλάσματα όμως δεν ήταν παντού και πάντοτε αποδεκτά. Συχνά αντιμετώπιζαν την εχθρότητα της Εκκλησίας, των συντηρητικών ανθρώπων και τη γραφειοκρατία των Αρχών.

Ενδιαφέρον έχει η παρουσία των μενεστρέλων και πέραν της Ευρώπης. Αναζητώντας το κοινό τους παντού, το ακολούθησαν όταν μέρος αυτού βρέθηκε στην Ανατολή. Μοιραία ήρθαν σε επαφή με τους γηγενείς στη Μέση Ανατολή, στην Περσία και αλλού, μπολιάζοντας έτσι την τοπική παραγωγή όσον αφορά τις παραστατικές τέχνες. Υπάρχουν, λοιπόν, δρώμενα στην κουλτούρα αυτών των λαών που αντλούν από την τέχνη των μενεστρέλων, παρουσιάζοντας ιστορίες έρωτα και περιπετειών που έχουν ως κεντρικό πρόσωπο κάποιον μενεστρέλο. Καλλιτεχνικό υλικό που γεννιόταν σε έναν τόπο, στη Βρετανία ας πούμε, ταξίδευε αλλού και γινόταν κτήμα του τόπου όπου δινόταν η παράσταση. Στη Γαλλία, στην Ισπανία, στην Παλαιστίνη κ.α. Οι «κατίνγκας», που είναι ποιητικές συνθέσεις που τραγουδούσαν οι μενεστρέλοι, μεταφέρονταν στην καθομιλουμένη γλώσσα και όχι στα λατινικά.

Το είδος αυτό των θεατρίνων ακολούθησε την πορεία του σιναφιού του θεάτρου σε όλη την ιστορική διαδρομή του. Η λαχτάρα για την τέχνη τους, η αφοσίωση και ο αγώνας τους γι’ αυτήν τους έκαναν σιγά σιγά αποδεκτούς και σε κοινωνικό επίπεδο. Οργανώνονται σε σωματεία, που αποτελούν την απαρχή των επαγγελματικών ενώσεων ηθοποιών, μουσικών, τραγουδιστών κ.λπ. Σε περιπτώσεις όπως οι μενεστρέλοι των Παρισίων ο βασιλιάς τους διορίζει δικό τους ηγεμόνα. Έφτασαν μάλιστα να έχουν δικούς τους ναούς και νοσοκομεία, ενώ οργάνωσαν ένα πρωτόλειο σύστημα επαγγελματικής ασφάλισης.

Οι μενεστρέλοι της παλιάς εποχής ξεχάστηκαν. Συναντάμε όμως μετεξελίξεις τους μέχρι και σήμερα. Το Θέατρο του Δρόμου, οι Μουσικοί του Δρόμου, οι ζογκλέρ στα φανάρια των πολυσύχναστων δρόμων της πόλης, τα τοπικά δρώμενα και οι καρναβαλικές εκδηλώσεις αποτελούν μια συνέχεια καλλιτεχνών που έχουν ανάγκη να εκφραστούν μπροστά στο κοινό, εντός του δημόσιου χώρου. Και ακόμα να το πάρουν μαζί τους στα γοητευτικά κόλπα τους, στις ιστορίες αγάπης ή ηρωισμού, στις μουσικές και στους χορούς τους.

* Βουλευτής Ανατολικής Αττικής και αναπληρωτής τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.

Σάββατο 22 Απριλίου Η Ρίτα Αντωνοπούλου με τη συνοδεία των εξαμελών για την περίσταση Θεσσαλονικέων Ρεβάνς (κιθάρα/λαούτο/μαντολίνο, κλαρινέτο/σαξόφωνο, βιολί, ηλεκτρική κιθάρα, μπάσο και ντραμς) στον Σταυρό Του Νότου.

Και το επόμενο Σάββατο 29 Απριλίου ο δεξιοτέχνης της λαϊκής κιθάρας, τραγουδοποιός και ερμηνευτής Δημήτρης Μυστακίδης με τη συνοδεία τετραμελούς σχήματος (κιθάρα, γκάιντα/τσαμπούνα/καβάλ, κοντραμπάσο/μπάσο και ντραμς) και τη σύμπραξη της ερμηνεύτριας Νεκταρήλιας Τσομπάνογλου στο club του Σταυρoύ Του Νότου. Ο δεξιοτέχνης του ούτι και ερμηνευτής Haig Yazdjian με τη συνοδεία τριμελούς σχήματος (πιάνο, κανονάκι και μπάσο) στο Jazzet (Καραϊσκάκη 99, Χαϊδάρι).

«Πουλάκια είναι και λαλούν»: Η τελευταία παράσταση της Τάνιας Τσανακλίδου και του Φώτη Σιώτα, που άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις, στο Vox.

Το βασικό σχήμα των ζωντανών εμφανίσεων του Βαγγέλη Κατσούλη, ο πιανίστας Τάκης Φαραζής, ο τρομπετίστας Ανδρέας Πολυζωγόπουλος, ο κοντραμπασίστας Πέτρος Βαρθακούρης και ο ντράμερ Αλέξανδρος Δράκος Κτιστάκης, με τη σπάνια σύμπραξη του ίδιου του σπουδαίου συνθέτη στα keyboards, σε μια συναυλία της οποίας όλα τα έσοδα θα διατεθούν για την οικονομική ενίσχυσή του (λόγω πυρκαγιάς πέρυσι το καλοκαίρι καταστράφηκε το σπίτι και στούντιό του, ενώ χάθηκε και ολόκληρο το ηχογραφημένο και γραπτό αρχείο του). Στο Half Note Jazz Club.

Η Ιουλία Καραπατάκη με τη συνοδεία πενταμελούς μπάντας (κιθάρα, βιολί/τρομπέτα, keyboards, κοντραμπάσο και ντραμς) στον Σταυρό Του Νότου. Ο Ανδρόνικος με τη συνοδεία της πενταμελούς μπάντας του (πιάνο, κιθάρα, μπουζούκι, μπάσο και ντραμς) και προσκεκλημένη την ηθοποιό και ερμηνεύτρια Ματθίλδη Μαγγίρα στη μουσική σκηνή Σφίγγα.

Το «In Loop», το γνωστό πια project της Μαρίας Παπαγεωργίου με τη βιολοντσελίστρια Weronika Kijewska και τις ερμηνεύτριες Έμιλυ Παπαπέτρου και Ειρήνη Ζούτσου, που βασίζεται πολύ στα ηλεκτρονικά, στα Χανιά και συγκεκριμένα στο Bras De Freres.

Οι Μωζάικ, δηλαδή η μόνιμη εξαμελής μπάντα (πιάνο/keyboards, κιθάρα, σαξόφωνο/κλαρινέτο, βιολί, μπάσο και ντραμς) της τηλεοπτικής εκπομπής «Μουσικό Κουτί» στο club του Σταυρού Του Νότου.

Μετά από πάρα πολύ καιρό η Monika με τη συνοδεία της μπάντας της, συν τρομπέτα και έγχορδα, και με τραγούδια κυρίως από τον νέο δίσκο της «Proud», αλλά και από τους άλλους τρεις με αγγλικό στίχο στο Fuzz Club.

Το «In Loop» της Μαρίας Παπαγεωργίου στο Ηράκλειο Κρήτης και συγκεκριμένα στο Νυν+Αεί.

Haig Yazdjian