Συνεχείς ανατροπές στο συναρπαστικό ματς του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος
Μεγάλος αριθμός νικών, θεαματικοί συνδυασμοί, αβλεψίες, αλλά και ψυχολογική πίεση στην αναμέτρηση του Ρώσου Ίαν Νεπομνιάτσι με τον Κινέζο Ντινγκ Λίρεν
Με ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό νικών πραγματοποιείται στην Αστάνα του Καζακστάν το ματς για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Ας δούμε πώς είχε διαμορφωθεί η κατάσταση μετά την 7η παρτίδα, δηλαδή στις μισές από τις προβλεπόμενες παρτίδες του ματς. Ο 31 ετών Ρώσος Ίαν Νεπομνιάτσι είχε κερδίσει στη 2η παρτίδα (μαύρος), καθώς και στην 5η και στην 7η (λευκός). Ο 30 ετών Κινέζος Ντινγκ Λίρεν είχε κερδίσει στην 4η και στην 6η (λευκός). Η 1η και η 3η έληξαν ισόπαλες. Το σκορ ήταν 4-3 υπέρ του Ρώσου.
Ο Βλαντίμιρ Κράμνικ είχε προβλέψει ότι θα διεξαχθεί ένα πολύ ενδιαφέρον ματς, με πολλά σκαμπανεβάσματα και αρκετές νίκες, λόγω του ότι οι αντίπαλοι είναι ασταθείς. Ο Ντινγκ Λίρεν υποστήριξε πως οι πολλές νίκες οφείλονται στο ότι οι δύο αντίπαλοι δεν επιλέγουν γνωστές βαριάντες με απομνημονευμένες κινήσεις. Δυνατό σημείο του Νεπομνιάτσι φαίνεται να είναι το ότι ανακαλύπτει τις δυνατότητες που του προσφέρει η θέση και μεγάλη αδυναμία του το ότι παραβλέπει ευκαιρίες των αντιπάλων του.
Ο Λέβον Αρονιάν δήλωσε ότι η ένταση και η ομορφιά αυτού του ματς θα υπενθυμίσουν ότι το κλασικό σκάκι είναι συχνά πολύ πιο ευχάριστο και συναρπαστικό από το γρήγορο σκάκι. Ορισμένοι παρομοιάζουν το ματς με αγώνα πυγμαχίας, όπου ο καθένας προσπαθεί να βγάλει τον αντίπαλο νοκ άουτ, αλλά και οι δύο εξακολουθούν να παραμένουν όρθιοι.
Επαινοι και επικρίσεις
Υπέρμαχος του ματς με τις πολλές νίκες δηλώνει ο Ίγκορ Νατάφ, αντιδιαστέλλοντάς το με τα βαρετά ματς των πολλών ισοπαλιών του Κάρλσεν. Στο κύριο χαρακτηριστικό του παιχνιδιού, τον αγώνα, είχαν επικεντρωθεί μεγάλες μορφές του χώρου. Ο Εμανουέλ Λάσκερ είχε αποφανθεί ότι το σκάκι έχει ανυψωθεί από ορισμένους ένθερμους λάτρεις στην τάξη της επιστήμης ή της τέχνης, ενώ δεν είναι τίποτα από τα δύο. Το κύριο χαρακτηριστικό του φαίνεται να είναι αυτό που απολαμβάνει περισσότερο η ανθρώπινη φύση, ο αγώνας. Στο ίδιο πνεύμα και ο Γάλλος σκακιστής και φιλόλογος Άλφονς Γκετζ (1865-1934), που είχε πει ότι το σκάκι δεν θα είναι ποτέ μια ακριβής επιστήμη και ότι είναι ευτύχημα που το παιχνίδι μας δεν μπορεί να περιοριστεί σε τύπους, εξισώσεις και γραφήματα από μαθηματικούς, γιατί ξαφνικά θα ήταν το τέλος του. Ο Χανς Κμοχ (1894-1973), συγγραφέας του περίφημου «The art of playing pawns», είχε γράψει ότι ο αγώνας για την υπέρτατη αλήθεια δεν θα κερδηθεί ποτέ. Και γι’ αυτό το σκάκι είναι πάντα συναρπαστικό.
Ασφαλώς υπάρχουν και χαμένες ευκαιρίες. Όπως είχε δηλώσει ο Μιχαήλ Ταλ, είναι πιο εύκολο να δει ο θεατής έναν συνδυασμό, παρά ο παίκτης την ώρα που αγωνίζεται. Όσον αφορά τα λάθη, είχε πει ότι δεν είναι καλό πράγμα σε μια παρτίδα, αλλά είναι αναπόφευκτα και σε κάθε περίπτωση ένα παιχνίδι χωρίς λάθη, «ένα άψογο παιχνίδι», είναι άχρωμο.
Βεβαίως, υπάρχει και η άλλη άποψη, με αρκετούς να χαρακτηρίζουν χαμηλή την ποιότητα των παρτίδων και να υποστηρίζουν πως πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες ώστε να επιστρέψει ο Κάρλσεν στον θεσμό. Ο Γκάρι Κασπάροβ χαρακτήρισε το ματς «ακρωτηριασμένο» και είπε ότι δεν μπορεί να το δει ως τελικό Παγκόσμιου Πρωταθλήματος αφού δεν αγωνίζεται ο πιο δυνατός παίκτης του πλανήτη, ο Κάρλσεν.
Στις παράπλευρες οικονομικές απώλειες θα πρέπει να υπολογιστεί και η αποζημίωση που ζητά από τη FIDE ο δημόσιος ραδιοτηλεοπτικός φορέας της Νορβηγίας NRK, καθώς υπάρχει ρήτρα στο συμβόλαιο σε περίπτωση που ο Κάρλσεν δεν παίξει. Ας σημειωθεί ότι ο NRK, ο οποίος κάλυπτε κάθε λεπτό των αγώνων του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος από το 2013, δεν μεταδίδει τον φετινό τελικό με το σκεπτικό ότι, χωρίς τον Κάρλσεν, δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για τους τηλεθεατές.
Ψυχολογία στο σκάκι
Οι ειδικοί διαπιστώνουν ότι η ψυχολογική διάσταση αυτού του αγώνα έχει αποκτήσει τεράστια σημασία. Οι παλιότεροι θυμίζουν την ήττα του ενοχλημένου από τον θόρυβο και τις πολλές κάμερες Μπόμπι Φίσερ στη δεύτερη παρτίδα του ιστορικού ματς με τον Μπόρις Σπάσκι το 1972 στην Ισλανδία. Θυμίζουν επίσης την ψυχολογική πίεση που φαινόταν να υφίσταται ο Βίκτορ Κορτσνόι από την παρουσία του παραψυχολόγου Βλαντίμιρ Ζουχάρ στο ματς του 1978 με τον Ανατόλι Κάρποβ. Το αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι οι ήττες από ασυγχώρητα λάθη παικτών που αγχώθηκαν σε ματς για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα.
Ο Τιγκράν Πετροσιάν συμβούλευε ότι το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα έπειτα από ήττα ή και από νίκη είναι η ισοπαλία. Ο Νεπομνιάτσι είχε δηλώσει ότι το κανονικό αποτέλεσμα στο σκάκι είναι η ισοπαλία. Η ήττα προκαλεί άγχος, αλλά και με τη νίκη μερικές φορές δεν μπορείς να ανακτήσεις τη συναισθηματική σου σταθερότητα. Πολλοί αναρωτιούνται αν, ύστερα από κάποια ήττα, ο χαμένος θα καταρρεύσει.
Ο Ανίς Γκιρι παρατήρησε ότι ο Νεπομνιάτσι αποσύρεται και σκέπτεται από τον χώρο ανάπαυσης όταν νιώθει άβολα με τη θέση του. Ο ίδιος αποκάλυψε ότι θα ήθελε να παράμενε περισσότερο χρόνο στον χώρο ανάπαυσης, αλλά ότι κάνει κρύο. Ο Πεντάλα Χαρικρίσνα δήλωσε σκωπτικά ότι αυτός είναι ένας έξυπνος τρόπος να αναγκάσεις τους παίκτες να παραμένουν στην αίθουσα αγώνων.
Σημαντική βελτίωση παρατηρείται στη συμπεριφορά του Ντινγκ Λίρεν από την καταθλιπτική φιγούρα του δεύτερου παιχνιδιού, που κρυβόταν στο δωμάτιο ανάπαυσης καθώς η θέση του χειροτέρευε.
Οι τέσσερις συνεχόμενες νίκες
Ας δούμε τις παρτίδες που ασφαλώς πρόσφεραν θέαμα και έκαναν το ματς περισσότερο σαγηνευτικό:
Ντινγκ Λίρεν (Κίνα, 2788)
Νεπομνιάτσι (Ρωσία, 2795)
4η παρτίδα, 13.4.2023
1.γ4 Ιζ6 2.Ιγ3 ε5 3.Ιζ3 Ιγ6 4.ε3 Αβ4 5.Βγ2 Αxγ3 6.βxγ3 δ6 7.ε4 0-0 8.Αε2 Ιθ5 9.δ4 Ιζ4 10.Αxζ4 εxζ4 11.0-0 Βζ6 12.Πζε1 Πε8 13.Αδ3 Αη4 14.Ιδ2 Ια5 15.γ5 δxγ5 16.ε5 Βθ6! 17.δ5 Παδ8 18.γ4 β6 19.θ3 Αθ5 20.Αε4 Πε7 21.Βγ3 Πδε8 22.Αζ3 Ιβ7 23.Πε2 ζ6 24.ε6 Ιδ6 25.Παε1 Ιζ5 26.Αxθ5 Βxθ5 27.Πε4 Βθ6 28.Βζ3 Ιδ4 29.Πxδ4! γxδ4 30.Ιβ3! η5 31.Ιxδ4 Βη6 32.η4! ζxη3 33.ζxη3 θ5 34.Ιζ5 Πθ7 35.Βε4 Ρθ8 36.ε7
Βζ7 37.δ6 γxδ6 38.Ιxδ6 Βη8 39.Ιxε8 Βxε8 40.Βε6 Ρη7 41.Πζ1 Πθ6 42.Πδ1 ζ5 43.Βε5+ Ρζ7 44.Βxζ5+ Πζ6 45.Βθ7+ Ρε6 46.Βη7 Πη6 47.Βζ8 1-0
Είναι η πρώτη νίκη του Κινέζου που φαίνεται να βρίσκει τον καλό του εαυτό!
Νεπομνιάτσι (Ρωσία, 2795)
Ντινγκ Λιρεν (Κίνα, 2788)
5η παρτίδα, 15.4.2023
1.ε4 ε5 2.Ιζ3 Ιγ6 3.Αβ5 α6 4.Αα4 Ιζ6 5.0-0 Αε7 6.δ3 β5 7.Αβ3 δ6 8.γ3 0-0 9.θ3 Αβ7 10.α4 Ια5 11.Αα2 γ5 12.Αη5 θ6 13.Αxζ6 Αxζ6 [όχι 13...ηxζ6? 14.Ιθ4 Αγ8 15.αxβ5 με νίκη των λευκών] 14.αxβ5 αxβ5 15.Ιβδ2 Ιγ6 16.Αδ5 Πxα1 17.Βxα1 Βδ7 18.Πε1 Πα8 19.Βδ1 Αδ8 20.Ιζ1 Ιε7 21.Αxβ7 Βxβ7 22.Ιε3 Αβ6 23.θ4 Βγ6 24.θ5 γ4 25.δ4 εxδ4 26.Ιxδ4 Βγ5 27.Βη4 Βε5 28.Ιζ3 Βε6 29.Ιζ5 Ιxζ5 [29...Βζ6!=] 30.εxζ5 Βζ6 31.Βε4 Πβ8 32.Πε2 Αγ5 33.η4 Βδ8 34.Βδ5 Ρζ8 35.Ρζ1 Πγ8 36.Πε4 Πβ8 37.η5! 37...θxη5? [37...Βδ7 Βγ8 38.Ιδ4] 38.Πη4 Πα8 39.Ιxη5 Πα1+ 40.Ρε2 Βε7+ 41.Ιε4 Βε8 42.Ρζ3 Βα8 43.Βxα8+ Πxα8 44.ζ6 η6 45.θxη6 ζxη6 46.Πxη6 Πα2 47.Ρη4 Πxβ2 48.Πθ6 1-0. Ο Ανίς Γκίρι είπε μετά την 5η
παρτίδα ότι αν κάποιου δεν του άρεσε, τότε δεν είναι λάτρης του σκακιού!
Ντινγκ Λίρεν (Κίνα, 2788)
Νεπομνιάτσι (Ρωσία, 2795)
6η παρτίδα, 16.4.2023
1.δ4 Ιζ6 2.Ιζ3 δ5 3.Αζ4 γ5 4.ε3 Ιγ6 5.Ιβδ2 γxδ4 6.εxδ4 Αζ5 7.γ3 ε6 8.Αβ5 Αδ6 9.Αxδ6 Βxδ6 10.0-0 0-0 11.Πε1 θ6 12.Ιε5 Ιε7 13.α4 α6 14.Αζ1 Ιδ7 15.Ιxδ7 Βxδ7 16.α5 Βγ7 17.Βζ3 Πζγ8 18.Πα3 Αη6 19.Ιβ3 Ιγ6 20.Βη3 Βε7 21.θ4 Πε8 22.Ιγ5 ε5 23.Πβ3 Ιxα5 24.Πxε5 Βζ6 25.Πα3 Ιγ4 26.Αxγ4 [όχι 26.Πxδ5? Πε1 27.ζ3 Πβ1 με νίκη των μαύρων] 26...δxγ4 27.θ5 Αγ2 28.Ιxβ7 Ββ6 29.Ιδ6! Πxε5 30.Βxε5 Βxβ2 31.Πα5 Ρθ7 32.Πγ5 Βγ1+ 33.Ρθ2 ζ6 34.Βη3 α5 35.Ιxγ4 α4 36.Ιε3! [όχι 36.Πγ7?! Βη5 με καλύτερα τα λευκά] 36...Αβ1? [36...Πη8 37.Πγ7 Αε4] 37.Πγ7 Πη8 38.Ιδ5 Ρθ8 39.Πα7 α3 40.Ιε7 Πζ8 41.δ5 α2 42.Βγ7! Ρθ7 43.Ιη6! Πη8 44.Βζ7! 1-0
Για την 6η παρτίδα ο Νεπομνιάτσι ομολόγησε ότι έπαιξε ένα από τα χειρότερα παιχνίδια της ζωής του. Δυσκολεύτηκε να επισημάνει τι πήγε στραβά και είπε ότι ο αντίπαλός του αγωνίστηκε σαν τέρας!
Νεπομνιάτσι (Ρωσία, 2795)
Ντινγκ Λίρεν (Κίνα, 2788)
7η παρτίδα, 16.4.2023
1.ε4 ε6 2.δ4 δ5 3.Ιδ2 γ5 4.Ιηζ3 γxδ4 5.Ιxδ4 Ιζ6 6.εxδ5 Ιxδ5 7.Ι2ζ3 Αε7 8.Αγ4 Ιγ6 9.Ιxγ6 βxγ6 10.0-0 0-0 11.Βε2 Αβ7 12.Αδ3 Βγ7 13.Βε4 Ιζ6 14.Βθ4 γ5 15.Αζ4 Ββ6 16.Ιε5 Παδ8 17.Παε1 η6 18.Αη5 Πδ4 19.Βθ3 Βγ7 [19...Βxβ2? 20.Πβ1 Πxδ3 21.Ιxδ3 (21.Πxβ2 Πxθ3 22.ηxθ3 Αα8) 21...Αxη2 22.Ρxη2 με νίκη των λευκών] 20.β3 Ιθ5 21.ζ4 [21.Αθ6=] 21...Αδ6 [21...Αxη5! 22.ζxη5 Ιζ4] 22.γ3 Ιxζ4 23.Αxζ4 Πxζ4 24.Πxζ4 Αxε5 25.Πθ4 Πδ8 26.Αε4 [όχι 26.Πxθ7? Πxδ3 με νίκη των μαύρων] 26...Αxε4 27.Πθxε4 Πδ5 28.Πθ4 Βδ6 29.Βε3 [όχι 29.Πxθ7? Πδ1 30.Ρζ2 Βδ2+ 31.Πε2 Βγ1 με νίκη των μαύρων] 29...θ5 30.η3 Αζ6 31.Πγ4 θ4! 32.ηxθ4 [ο μαύρος φαίνεται να αιφνιδιάζεται και δαπανά πολύ χρόνο για μία αμφίβολης αξίας κίνηση] 32…Πδ2 [32...Αε5=] 33.Πε2 [όχι 33.Πxγ5? Βxθ2+ 34.Ρζ1 Βη2 ματ, αλλά 33.Βη3!] 33...Πδ3? [33…Πδ1+ ή 33...Πδ5=] 34.Βxγ5 Πδ1+ 35.Ρη2 Βδ3 36.Πζ2 Ρη7 37.Πγζ4 [χάνει το 37.Βxα7? Βδ5+ 38.Πζ3 Πδ2+] 37...Βxγ3 και ταυτόχρονα εγκατέλειψε 1-0