Ασπαίρουσα στιγμή

Μια

ασπαίρουσα στιγμή της σύγχρονης Ιστορίας μας ήταν η κηδεία της Μυρσίνης Ζορμπά την περασμένη Δευτέρα 24.4.2023 στο Πάρκο Ελευθερίας, το γνωστό ΕΑΤ-ΕΣΑ. Στον τόπο όπου μαρτύρησε η Δημοκρατία αποχαιρετήσαμε ένα από τα περίλαμπρα πρόσωπά της, που την υπηρέτησαν στην κορυφαία της έκφραση: τον Πολιτισμό. Με πείσμα, γενναιότητα, φαντασία, ακάματη εργατικότητα και μεθοδικότητα. Με την αταλάντευτη πεποίθηση ότι ο πολιτισμός δεν είναι προνόμιο, αλλά το ζείδωρο φρέαρ της Δημοκρατίας. Ότι ο πολιτισμός δεν είναι εξ ύψους παροχή, αλλά, όπως το νεράκι της πηγής, υπεκπρορρέει (κατά πώς το είπε ο Αριστοφάνης στη μοναδική λέξη της γλώσσας μας που έχει τρεις προθέσεις) από τους πολλούς.

Από τον λαό των πολλών, που πάντοτε στάθηκαν στην πρώτη γραμμή για να υπερασπιστούν τη Δημοκρατία, δηλαδή τον πολιτισμό της. Υπεκπρορρέει ο πολιτισμός από εκείνους που, όταν χρειάζεται, ακόμα και τα παιδιά τους στέλνουν στον πόλεμο, αλλά θάβουν τα αγάλματα για να μην τα αγγίξουν χέρια μιαρά και να τα βρουν άθικτα οι επόμενοι που θα υπερασπιστούν τη Δημοκρατία και τον πολιτισμό της. Σ’ αυτόν τον πολιτισμό πίστευε η Μυρσίνη Ζορμπά, γι’ αυτή τη Δημοκρατία αγωνίστηκε.

Γι’ αυτή της την τιμή και την πεποίθηση μίλησε με τσακισμένα σύμφωνα και λυγμικά φωνήεντα ο σύντροφός της, ο κορυφαίος ιστορικός Αντώνης Λιάκος. Και τι υψηλός συμβολισμός: να αποχαιρετά ο ερωτικός σύντροφος το ταίρι του, να αποχαιρετά ένα ιστορικό πρόσωπο του Πολιτισμού ο ιστορικός που, πριν καθίσει στην καρέκλα του δασκάλου, κάθισε στην καρέκλα του στρατοδικείου κατηγορούμενος για υπεράσπιση της Δημοκρατίας από τα τέρατα της Χούντας. Τα τέρατα που και από τη σημερινή κυβέρνηση κάποιοι πολύ αγάπησαν και αγαπούν ακόμα.

Δεν δακρύσαμε μόνο εμείς ακούγοντας τον Αντώνη Λιάκο. Είμαι βέβαιος ότι όποιος είχε «παντ’ ανοιχτά, παντ’ άγρυπνα τα μάτια της ψυχής του» θα μπορούσε, ίσως, να δει δακρυσμένα τα μάτια της προτομής του μάρτυρα Σπύρου Μουστακλή, μιας σεπτής μορφής μετουσιωμένης σε έργο Τέχνης για να φωνάζει σιωπηλά στον αιώνα ότι το «Ποτέ ξανά» στην αγριότητα του φασισμού σημαίνει πρωτίστως αγώνα για τον πολιτισμό. Γι’ αυτό το είπαμε τραγουδώντας το ιερό τραγούδι μας: «Δεν θα περάσει ο φασισμός». Έτσι όπως θέλησε η Μυρσίνη Ζορμπά.

Ναι, πράγματι: ήταν μια ασπαίρουσα στιγμή της σύγχρονης Ιστορίας μας. Αυτό σκεφτόμουν βλέποντας ανάμεσα στους παρευρισκόμενους και κάποιους που είχαν περάσει την πόρτα του ΕΑΤ-ΕΣΑ, σιδηροδέσμιοι τότε.

Ωστόσο, πιστεύω ότι το πιο συγκλονιστικό σ’ αυτό το ύστατο χαίρε ήταν η απόλυτη απουσία της ηγεσίας του υπουργείου Πολιτισμού αλλά και της κυβέρνησης. Και ο πρωθυπουργός, αλλά, κυρίως, η πιο ανατριχιαστική υπουργός που πέρασε από το πολύπαθο υπουργείο Πολιτισμού, η Λίνα Μενδώνη, κυριολεκτικά λάμπρυναν διά της απουσίας τους τη λυγρή στιγμή του αποχαιρετισμού. Αποδέχτηκαν, θέλω να πω, ότι δεν ανήκουν σ’ αυτόν τον πολιτισμό. Αποδέχτηκαν ότι είναι κατώτεροι των περιστάσεων επειδή δεν ανήκουν στον πολιτισμό εκείνο όπου τα πάντα, τα πάντα όμως, ακόμα και οι ήττες, ακόμα και οι λύπες, είναι ήττες και λύπες υψηλού φρονήματος. Η Λίνα Μενδώνη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και οι όμοιοί τους ανήκουν στον άγριο πολιτισμό της αγοράς και της αρπαγής. Δεν διαθέτουν το ηθικό, αισθητικό και λογικό έρμα για να αποχαιρετήσουν έναν άνθρωπο του διαμετρήματος της Μυρσίνης Ζορμπά.

Αυτοί οι άνθρωποι, με την ίδια ψυχρότητα που διαμελίζουν τα μνημεία, τα σπλάχνα της Θεσσαλονίκης για να περάσουν οι συρμοί των εργολάβων, με την ίδια ακριβώς ψυχρότητα σκοτώνουν τα παιδιά στις αιματοβαμμένες ράγες απ’ όπου περνούν τα τρένα της αδιαφορίας για τη ζωή. Τα τρένα μιας εκχυδαϊσμένης δημοκρατίας των αριθμών και ενός αφηνιασμένου πολιτισμού περαστικών. Ενός πολιτισμού που καταναλώνει (και καταβροχθίζει) την ίδια τη δημοκρατία τρέχοντας στους τσιμεντωμένους διαδρόμους μιας ακατανόητης Ακρόπολης, αδιάφορης, ανιστόρητης και αναίσθητης. Πώς θα μπορούσαν άνθρωποι όπως η Λίνα Μενδώνη ή ο Κυριάκος Μητσοτάκης να παρευρίσκονται, δηλαδή να αναμετρηθούν με το ύψος μιας τέτοιας απουσίας; Πιο δυνατά δεν θα μπορούσαν να φωνάξουν την ήττα τους, μια ήττα ατιμωτική ενός πολιτισμού που δεν αντέχει μηδέ στιγμή τη σύγκριση με τον πολιτισμό της Δημοκρατίας.

Μεγάλη τιμή και η τελευταία νίκη μιας σπουδαίας γυναίκας.

Στο Πάρκο Ελευθερίας, το γνωστό ΕΑΤ-ΕΣΑ, στον τόπο όπου μαρτύρησε η Δημοκρατία, αποχαιρετήσαμε τη Μυρσίνη Ζορμπά, ένα από τα περίλαμπρα πρόσωπά της, που την υπηρέτησαν στην κορυφαία της έκφραση, τον πολιτισμό