Μια ιστορία για το ραδιόφωνο
* Η Όλγα Λασκαράτου είναι μουσική παραγωγός και παραγωγός του ντοκιμαντέρ «Μια φωνή μέσα στη νύχτα»
«Μια φωνή μέσα στη νύχτα» δεν είναι η αφήγηση της ιστορίας του ραδιοφώνου. Είναι μια ιστορία για το ραδιόφωνο. Συγκεκριμένα, μια στιγμή του μέσα στα πολλά πια χρόνια του. Είναι η κινηματογράφηση εκείνης της στιγμής που μοιάζει να χάνει την ανάσα του, ή έστω τη φρεσκάδα της ανάσας του. Είναι η στιγμή της απότομης μετάλλαξής του σε κάτι άλλο από αυτό που ήταν.
Είναι η στιγμή που η δική μου ραδιοφωνική γενιά πέρασε από μια εποχή σε μια άλλη. Είναι η στιγμή που το ελληνικό μουσικό ραδιόφωνο αποφάσισε να μιμηθεί ένα παγκόσμιο μοντέλο που λέγεται playlist. Με άλλα λόγια, να γίνει μια επικερδής επιχείρηση - ή ακόμα πιο επικερδής.
Οι λίστες είναι πολύ αγαπητές και ίσως αρκετά βοηθητικές σε χώρες με μεγάλο πληθυσμό, για να μπορούν να συσπειρώνουν το κοινό τους μεταδίδοντας αυτό που λέμε «επιτυχίες».
Έτσι ξεκίνησε η playlist στην Αμερική και πέρασε σχεδόν σε όλα τα μουσικά ραδιόφωνα του κόσμου, έχοντας βασικά χαρακτηριστικά τη μετάδοση γνώριμων ακουσμάτων και την όσο πιο διακριτική παρουσία του ραδιοφωνικού παραγωγού, που συνήθως είναι κάτι σαν διασκεδαστής ή σαν ένας εκφωνητής άσχετων με τη μουσική θεμάτων. Τα ραδιόφωνα με αυτό το μοντέλο εξασφάλισαν τη σιγουριά τους και την ησυχία τους, με τον απόλυτο έλεγχο του μεταδιδόμενου υλικού, αφού όλα τα επιμελείται ένας άνθρωπος, που συνήθως είναι ο διευθυντής του σταθμού, στο πρόγραμμα του υπολογιστή του, επομένως οι παραγωγοί δεν έχουν
δικαίωμα να επιλέγουν τι μεταδίδουν, και κυρίως εξασφαλίστηκε ο καταπληκτικά περιορισμένος αριθμός ραδιοφωνικών παραγωγών που καλύπτουν μεγάλες εκπομπές σε διάρκεια και το πρόγραμμα των σταθμών τελειώνει νωρίς το βράδυ τις καθημερινές, ενώ τα σαββατοκύριακα παίζουν μόνο λίστες. Αυτή είναι η λειτουργία της playlist εν συντομία, που, περισσότερο αναλυτικά όμως και με τις προεκτάσεις και τις επιπτώσεις που έχει επιφέρει στον τρόπο ακρόασης και επικοινωνίας της πληροφορίας της μουσικής και του τραγουδιού, περιγράφεται στο ντοκιμαντέρ.
Αυτή την κάπως αμήχανη και χωρίς χάρη στιγμή θέλησα να καταγράψω συζητώντας με συναδέλφους μου, με καλλιτέχνες, με ανθρώπους της δουλειάς μας αλλά και με επιστήμονες. Λέω αμήχανη γιατί τώρα βρισκόμαστε σε ακόμα μία κρίσιμη στιγμή, που το ραδιόφωνο καλείται να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της ψηφιακής πραγματικότητας έχοντας χάσει ήδη τον χαρακτήρα του, αυτόν που το έκανε να ξεχωρίζει από όλα τα άλλα ΜΜΕ. Είναι σαν να γύρισε την πλάτη στο κοινό. Και λέω χωρίς χάρη, γιατί όταν η ανθρώπινη φωνή αποστερείται την ελευθερία της φαντασίας και του ονείρου, στεγνώνει και μαραζώνει. Το ραδιόφωνο ξεχώρισε και αγαπήθηκε ως μέσο πολλών μόνων ανθρώπων που αποζητούσαν την ένωση.