Για το μουσικό -και όχι μόνο- ραδιόφωνο

* Ο Αλέξης Βάκης είναι μουσικός παραγωγός στον ρ/σ 105,5 Στο Κόκκινο

το μακρινό 1983-1984 ακούστηκε πρώτη φορά το σύνθημα για «ελεύθερη», δηλαδή όχι αποκλειστικά κρατική, ραδιοφωνία, στην αρχή είχε λίγους υποστηρικτές: το ΚΚΕ Εσωτερικού και τον Ρήγα Φεραίο, το περιοδικό ΑΝΤΙ, τους φοιτητές του Παντείου και μερικούς ακόμα. Όμως γρήγορα το αίτημα εξαπλώθηκε παντού. Και τον Μάιο του 1987 άρχισαν να εκπέμπουν οι δύο πρώτοι ιδιωτικοί/δημοτικοί σταθμοί, ο 9,84 και το Κανάλι Ένα, της Αθήνας και του Πειραιά αντίστοιχα. Μέσα στη γενική ευφορία και στις ελπίδες για μια μπάντα των FM στην υπηρεσία της πολυφωνίας, δύσκολα μπορούσε κανείς τότε να φανταστεί το σημερινό τοπίο. Η πρώτη φάση, με ραδιόφωνα «γενικής» φύσεως, ενημερωτικά και ψυχαγωγικά μαζί, εγκαταλείφθηκε ως ασύμφορη. Είναι κάμποσα χρόνια τώρα που ζούμε στην εποχή της εξειδίκευσης: ακούς άλλο ραδιόφωνο για τις πολιτικές ειδήσεις, άλλο για τα αθλητικά, άλλο για να… προσευχηθείς και άλλο για να απολαύσεις τη μουσική της αρεσκείας σου.

Πέραν, βεβαίως, του ότι κανείς σχεδόν δεν ακούει μόνο ένα είδος μουσικής, αυτό το «της αρεσκείας σου» σηκώνει αρκετή συζήτηση. Διότι, παράλληλα με την ύπαρξη των πρώτων αμιγώς μουσικών ραδιοφώνων, φάνηκαν και οι κραυγαλέες αδυναμίες τού εν λόγω μοντέλου: στο παλιό Δεύτερο Πρόγραμμα της ΕΡΤ, π.χ., μπορούσες να ακούσεις πολύ μεγαλύτερο εύρος τραγουδιών από τα

εξειδικευμένα ραδιόφωνα του ελληνικού ρεπερτορίου, που η γκάμα τους ολοένα και συρρικνωνόταν. Για να φτάσουμε στη σημερινή κατάσταση με τις playlists, όπου ένα ραδιόφωνο μπορεί να χτυπήσει νούμερα ακροαματικότητας μεταδίδοντας μόνο 400 έως 1.000 τραγούδια συνολικά. Τα οποία επιλέγονται προσεκτικά από κάποιους τύπους, υποτίθεται «αντιπροσωπευτικά δείγματα» του μέσου ακροατή, περνιούνται στον υπολογιστή και παίζονται ανακυκλούμενα.

Όλα αυτά τα λέει πολύ καλά το ντοκιμαντέρ της Όλγας.

Δεν θα συζητήσω, λοιπόν, το πόσο εφιαλτικό είναι να σου επιβάλλει κάποιος να ακούς καθημερινά τα ίδια και τα ίδια 400 τραγούδια, ιδίως αν σκεφτείς πόση μουσική που παράγεται γύρω σου δεν ακούγεται ποτέ, σαν να έχει… λέπρα. Θα ήθελα όμως να θέσω ένα -φιλολογικό εντέλει;- ερώτημα: αν αυτοί οι φωστήρες των ραδιοφώνων της playlist έπαιρναν μια μέρα στα χέρια τους μια σοβαρή έρευνα που να έλεγε ότι το μεγάλο κοινό θέλει πια να ακούει κλασική μουσική, free jazz και Νίκο Μαμαγκάκη π.χ., θα προχωρούσαν άραγε σε μια ανάλογη τροποποίηση των ρεπερτορίων τους; Πιστεύω ότι η απάντηση είναι μονολεκτική.

Όχι. Συνειδητά μας ταΐζουν σκουπίδια διότι θέλουν να μας ταΐζουν σκουπίδια.

Είναι εχθροί μας και ως τέτοιους πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε. Για να το πω αλλιώς, η playlist σκοτώνει τη μουσική.