Είναι επικίνδυνη η Τεχνητή Νοη

Θα

μπορούσε να είναι ένα μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας. Πριν από τριάντα χρόνια, ένας οραματιστής επιστήμονας εργαζόταν σε ένα μεγάλο και φημισμένο ερευνητικό κέντρο της Ευρώπης. Παρακινημένος από τη «βαβυλωνία» στην επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων τμημάτων του, αναπτύσσει μια νέα τεχνολογία, στην πραγματικότητα μια γλώσσα επικοινωνίας, που επιτρέπει τη διασύνδεση των υπολογιστών όχι μόνο εντός του κέντρου, αλλά οπουδήποτε στον κόσμο. Η εφεύρεσή του φέρνει τα πάνω κάτω στις νόρμες της ανθρώπινης αλληλόδρασης και το Διαδίκτυο κυριαρχεί ταυτόχρονα σαν μέσο και σαν φορέας επικοινωνίας και διαμοίρασης πληροφοριών και γίνεται στον 21ο αιώνα το ισοδύναμο της τυπογραφίας στο τέλος του Μεσαίωνα.

Την ίδια ώρα, η συσσώρευση δεδομένων μέσα από την ολοένα αυξανόμενη χρήση της νέας τεχνολογίας δίνει τεράστια ώθηση στην ανάπτυξη αυτού που ανέκαθεν θεωρούνταν το «ιερό δισκοπότηρο» της επιστήμης των υπολογιστών, της Τεχνητής Νοημοσύνης. Σε τέτοιο σημείο πια, που πολλοί αρχίζουν να φοβούνται πως έχει ξεπεράσει τα όρια και γίνεται επικίνδυνη για τον άνθρωπο και τις κοινωνίες.

Την περασμένη εβδομάδα, το Διαδίκτυο έγινε όντως 30 χρόνων και ο «επινοητής» του Τιμ Μπέρνερς-Λι είχε την ευκαιρία να μας υπενθυμίσει ότι η ιδέα του έχει γυρίσει σελίδα και βρίσκεται τώρα σε νέα φάση και σε νέες «περιπέτειες», κοντράροντας ευθεία την ανθρώπινη νοημοσύνη.

Ο όγκος των δεδομένων που έχει συγκεντρωθεί και η ταχύτερη διασύνδεση των υπολογιστικών συστημάτων, μιμούμενη τους νευ

Πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν να μπουν όρια στην Τεχνητή Νοημοσύνη, έτσι ώστε η διάδοσή της να μην έχει δυστοπικά επακόλουθα, πιθανώς πολύ χειρότερα από εκείνα των κοινωνικών μέσων. Την ίδια ώρα, η Ε.Ε. ετοιμάζεται να θεσπίσει την πρώτη παγκοσμίως νομοθεσία για την επιβολή ρυθμιστικών κανόνων στην ανάπτυξη και τη χρήση της τεχνολογίας

ρώνες του ανθρώπινου εγκεφάλου, έχουν δώσει στις μηχανές δυνατότητες ανθρώπινης ευφυΐας. Σύνταξη κειμένων, δημιουργία ιστοσελίδων, υποβολή φορολογικών δηλώσεων, διάγνωση απεικονιστικών εξετάσεων: τα συστήματα Τεχνητής Νοημοσύνης (Τ.Ν.) μπορούν πράγματι να πάρουν σήμερα πολλή δουλειά από τα ανθρώπινα χέρια. Άρα το ερώτημα θα ήταν πόσο αξιόπιστη είναι η Τ.Ν., όχι αν είναι επικίνδυνη.

Οχι, δεν είναι αυτό το ερώτημα, λένε όσοι γνωρίζουν, και η εστίαση στην αξιοπιστία είναι λίγο παραπλανητική και κάπως εφησυχαστική. Υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες η άνοδος και η επικράτηση της Τ.Ν. να οδηγήσουν στον αφανισμό εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, να θολώσουν τη διάκριση μεταξύ αλήθειας και ψεύδους και να ενισχύσουν τις υπάρχουσες ανισότητες. Αλλά είναι δικαιολογημένες αυτές οι ανησυχίες;

Ενώπιον της αλήθειας

Σε μεγάλο βαθμό, ναι. Για δύο πολύ σημαντικούς λόγους αυτή τη στιγμή: επειδή πρόκειται για έναν κλάδο της τεχνολογίας που παραμένει εκτός οποιουδήποτε ρυθμιστικού-κανονιστικού πλαισίου και, την ίδια ώρα, θεωρούμενος ως το επόμενο «Ελ Ντοράντο» του κλάδου, προκαλεί μια παγκόσμια επενδυτική φρενίτιδα.

Με άλλα λόγια, μπορεί κάποιος να φανταστεί μια υποθετική αρχή για την αυτοκινητοβιομηχανία, όπου διάφορες εταιρείες με τεράστια κεφάλαια και τεχνογνωσία ανταγωνίζονται μεταξύ τους φιλοδοξώντας να φτιάξουν εξελιγμένα αυτοκίνητα χωρίς να υφίσταται το παραμικρό ρυθμιστικό πλαίσιο, π.χ., για τη χρήση τους, για τα όρια εκπομπών καυσαερίων, για

τις προδιαγραφές ασφαλείας κ.λπ. Μια κοσμογονία ανάπτυξης οχημάτων δίχως καν να έχει θεσμοθετηθεί ένας βασικός Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας.

Η Τ.Ν. προκαλεί σήμερα έναν άλλο «πυρετό του χρυσού», σε παγκόσμια κλίμακα μάλιστα.

Μετά το λανσάρισμα, τον περασμένο Νοέμβριο, του ChatGPT, μιας πλατφόρμας δημιουργίας περιεχομένου από Τ.Ν. από την εταιρεία έρευνας OpenAI, αρκετοί άλλοι τεχνολογικοί γίγαντες, συμπεριλαμβανομένης της Google και της Alibaba, έχουν μπει στην κούρσα για να στήσουν τις δικές τους πλατφόρμες.

Επενδυτές από τη Σαγκάη μέχρι τη Silicon Valley ρίχνουν ήδη δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε νεοφυείς επιχειρήσεις που ειδικεύονται στη λεγόμενη γενεσιουργό Τ.Ν., για την οποία πάντως ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια νέα τεχνολογική φούσκα. Η γενεσιουργός Τ.Ν. (generative A.I.) είναι ένα σύνολο αλγόριθμων ικανών να δημιουργούν φαινομενικά νέο, ρεαλιστικό περιεχόμενο, όπως κείμενο, εικόνες ή ήχο, μέσα από δεδομένα εκπαίδευσης. Η γενεσιουργός Τ.Ν. σε συνδυασμό με τη διαχωριστική Τ.Ν. (discriminative Α.Ι.), που μπορεί να διακρίνει και να προσδιορίσει στοιχεία όπως πρόσωπα σε εικόνες, λέξεις σε ομιλία ή χειρόγραφο και να προσδιορίσει τι από αυτά είναι αληθινό και τι ψεύτικο, είναι σήμερα οι δύο κυρίαρχες τάσεις στην Τ.Ν.

Και οι δύο βασίζονται σε μοντέλα νευρωνικών δικτύων που μπορούν να παράγουν απόκριση στα δεδομένα εισόδου και να τροποποιούν τη δική τους εσωτερική δομή για να αλλάξουν την απόκρισή τους με βάση την ανατροφοδότησή τους από το πόσο καλή ή μη ήταν η προηγού