Μια αριστερή καθολική στο τιμόνι της Βόρειας Ιρλανδίας
ΗΜισέλ Ο’ Νιλ είναι από τις 3 Φεβρουαρίου 2024 η πρώτη πρωθυπουργός της Βόρειας Ιρλανδίας προερχόμενη από το Sinn Fein, την παράταξη των αριστερών Ιρλανδών ρεπουμπλικάνων που κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης σύγκρουσης με τους βασιλόφρονες αγγλόφιλους προτεστάντες υπήρξε η πολιτική πτέρυγα του IRA.
Μια οικογένεια στρατευμένη στον IRA
Η Μισέλ Ο’ Νιλ γεννήθηκε με το οικογενειακό όνομα Μισέλ Ντόρις το 1976 στην κομητεία Τάιρον. Η οικογένειά της ήταν μπλεγμένη μέχρι τα μπούνια στον αγώνα των Βορειοϊρλανδών καθολικών για την ανεξαρτησία από το Ηνωμένο Βασίλειο και την ένωση με την Ιρλανδία. Ο πατέρας της Μπρένταν Ντόρις υπήρξε μέλος του IRA, πολιτικός κρατούμενος και αργότερα δημοτικός σύμβουλος του Sinn Fein. Ο θείος της Πολ Ντόρις δραστηριοποιήθηκε τις εποχές των ταραχών στο πλαίσιο της Noraid, ενός ιρλανδοαμερικάνικου οργανισμού που είχε ως στόχο του τη συγκέντρωση οικονομικών κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση του αγώνα. Ένας ξάδελφός της, ο Τόνι Ντόρις, σκοτώθηκε το 1991 μαζί με άλλους δύο μαχητές του IRA κατά τη διάρκεια μιας εμπλοκής με τις ειδικές δυνάμεις του βρετανικού στρατού SAS στο Τάιρον. Ένας άλλος ξάδελφος, ο Γκάρεθ Ντόρις, τραυματίστηκε το 1997 κατά την επίθεση μελών του IRA σε μια βρετανική βάση στην ίδια περιοχή.
Η Μισέλ Ο’ Νιλ ήταν μόλις 22 χρόνων όταν υπογράφτηκε η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής, όπου καθολικοί και προτεστάντες της Βόρειας Ιρλανδίας αποφάσισαν να δώσουν τέλος στην ένοπλη αντιπαράθεση. Η Ο’ Νιλ εξελίχθηκε σε πρώτης τάξης πολιτικό στέλεχος του Sinn Fein. Διαδέχθηκε τον πατέρα της ως δημοτική σύμβουλος και αργότερα εξελέγη δήμαρχος στο Νότιο Τάιρον, ενώ ενδιάμεσα είχε εκλεγεί βουλεύτρια της περιφέρειάς της στη Βουλή της Βόρειας Ιρλανδίας. Το 2011 ανέλαβε υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και το 2016 υπουργός Υγείας. Ένα από τα εμβληματικότερα μέτρα που πήρε ήταν η κατάργηση του νόμου που ίσχυε ως τότε στη Βόρεια Ιρλανδία που απαγόρευε σε γκέι άτομα να είναι αιμοδότες. Το 2017 που ο αρχηγός του Sinn Fein της Βόρειας Ιρλανδίας Μάρτιν Μακ Γκίνες ανακοίνωσε ότι αποχωρεί η Μισέλ Ο’ Νιλ εξελέγη διάδοχός του.
Ατζέντα της, η ένωση με την Ιρλανδία
Μια ιστορική αλλαγή συνέβη στα πολιτικά πράγματα της Βόρειας Ιρλανδίας στις βουλευτικές εκλογές του 2022, όπου το Sinn Fein αναδείχθηκε για πρώτη φορά νικητής ξεπερνώντας κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες και 80.000 ψήφους τον βασικό του πολιτικό αντίπαλο, το Δημοκρατικό Ενωτικό Κόμμα-DUP του Τζέφρι Ντόναλντσον. Η ανατροπή αυτή δεν οφείλεται μόνο σε αδιαμφισβήτητες δημογραφικές μεταβολές στον πληθυσμό της Βόρειας Ιρλανδίας. Οφείλεται επίσης και στο γεγονός ότι το Sinn Fein, σε αντίθεση με τους προτεστάντες αντιπάλους του, είναι ένα ξεκάθαρα αριστερό κόμμα, με κοινωνική και φιλελεύθερη ατζέντα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι και στην Ιρλανδία το μητρικό Sinn Fein αναμένεται να είναι ο ξεκάθαρος νικητής των ερχόμενων εκλογών. Με διάφορες ευγενικές προφάσεις και αποφεύγοντας να οξύνει τα πράγματα, το DUP μπλόκαρε για σχεδόν δύο χρόνια τον σχηματισμό κυβέρνησης που - όπως προβλέπει η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής- θα έπρεπε να σχηματιστεί υπό την πρωθυπουργία του Sinn Fein. Όλα όμως φτάνουν κάποτε στη λύση τους και η Μισέλ Ο’ Νιλ είναι εδώ και δύο εβδομάδες επικεφαλής της βορειοϊρλανδικής κυβέρνησης. Η διακηρυγμένη πρόθεσή της είναι να δρομολογήσει μέσω δημοψηφίσματος την επανένωση της Βόρειας Ιρλανδίας με την Ιρλανδία μέσα στην επόμενη δεκαετία. Δεν είναι κάτι εύκολο ούτε κάτι που οι προτεστάντες ακούνε χωρίς ανατριχίλα. Αλλά οι εξελίξεις στην περιοχή αυτή καθώς και το τεράστιο μπάχαλο που επικρατεί με το Brexit αποτελούν ισχυρές ενδείξεις ότι όλα μπορεί να συμβούν.
Πιστή στις καταβολές της, η Μισέλ Ο’ Νιλ δέχτηκε πρόσφατα σφοδρή κριτική όταν σε τηλεοπτική της συνέντευξη αρνήθηκε να αποκηρύξει το ένοπλο παρελθόν του IRA. Παρευρέθηκε όμως στην κηδεία της βασίλισσας Ελισάβετ και στη στέψη του Καρόλου, λέγοντας ότι έχει δεσμευτεί να είναι πρωθυπουργός όλων των Βορειοϊρλανδών και το εννοεί. Ξέρει προφανώς ότι με δημοκρατική ευαισθησία και επιδεξιότητα κάθε πολιτικός στόχος είναι εφικτός.