Μπήκε φρένο στο μαύρο χρήμα

Σύμφωνα με έρευνα του ΔΝΤ, στα χρόνια της κρίσης συρρικνώθηκε η παραοικονομία στην Ελλάδα, γεγονός που συνδέεται με την ψηφιοποίηση της οικονομίας. Ποιες ελληνικές περιφέρειες παρουσιάζουν το μεγαλύτερο δείγμα «μαύρης» οικονομίας

Σε μείωση φαίνεται να οδηγήθηκε η παραοικονομία μέσα στα χρόνια της ελληνικής κρίσης. Αυτό τουλάχιστον δείχνει σχετική έρευνα του ΔΝΤ καταγράφοντας μια πτώση της ««μαύρης» οικονομίας από το δεύτερο Μνημόνιο και μετά. Είναι χαρακτηριστικό ότι σημαντική μείωση της «μαύρης» οικονομίας στην Ελλάδα από το υψηλό του 30% του ΑΕΠ το 2013 στο 16% του ΑΕΠ το 2021 καταγράφει μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, τονίζοντας ωστόσο ότι υπάρχουν ακόμα σημαντικά περιθώρια για την περαιτέρω ψηφιοποίηση της οικονομίας, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση την κυκλοφορία του μαύρου χρήματος.

Σύμφωνα με τους ερευνητές του ΔΝΤ, αυτή η συρρίκνωση του μαύρου χρήματος συνδέεται με αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 4% του ΑΕΠ. Υπενθυμίζεται ότι τα στοιχεία της Κομισιόν έδειξαν πως το κενό του ΦΠΑ μειώθηκε τουλάχιστον κατά 16 ποσοστιαίες μονάδες της φορολογικής του βάσης από το 2013 έως το 2021 (ή κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ). Η μείωση της παραοικονομίας συνδέεται επίσης και με την υψηλότερη ανάπτυξη.

Οι περιφέρειες

Η έκθεση του ΔΝΤ επισημαίνει ακόμα ότι διαπιστώνεται ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα στην ανάπτυξη ψηφιακών υποδομών και τη συρρίκνωση της παραοικονομίας στην Ελλάδα. Ειδικότερα, μια αύξηση 10 ποσοστιαίων στην πρόσβαση στο Ίντερνετ συνδέεται κατά μέσο όρο με μια πτώση της «μαύρης» οικονομίας κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες. Μια μείωση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες του ποσοστού των κατοίκων που δεν έχουν χρησιμοποιήσει ποτέ Ίντερνετ συνδέεται με συρρίκνωση της «μαύρης» οικονομίας κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες. Μια αύξηση κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες του ποσοστού των κατοίκων που έκαναν διαδικτυακές αγορές συνδέεται με μείωση της «μαύρης» οικονομίας κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες. Ακόμη η ανάλυση του ΔΝΤ δείχνει ότι υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στο μέγεθος της «μαύρης» οικονομίας ανάμεσα στις περιφέρειες. Συγκεκριμένα, η παραοικονομία διαμορφώνεται στο 5% του ΑΕΠ στη Δυτική Μακεδονία, αλλά αγγίζει το 18% του ΑΕΠ στην Κρήτη. Γενικά η μείωση του μαύρου χρήματος είναι μεγαλύτερη (πάνω από 15 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ) στην Αττική και στα νησιά, ενώ διαμορφώνεται περίπου στις 10 ποσοστιαίες μονάδες στη Δυτική Ελλάδα. Το ΔΝΤ αποδίδει τις διαφορές στην πρόοδο της ψηφιοποίησης.

Οι λόγοι

Σύμφωνα πάντα με το ΔΝΤ, η συρρίκνωση της «μαύρης» οικονομίας μπορεί να αποδοθεί στην αυστηροποίηση των σχετικών μέτρων και στην εφαρμογή τους. Εκτός αυτού, δόθηκαν κάποιες ευελιξίες στην αγορά εργασίας οι οποίες έδωσαν κίνητρο για νομιμοποίηση ορισμένων δραστηριοτήτων. Παράλληλα, η πρόοδος στην ψηφιοποίηση και ο εκσυγχρονισμός των πληροφοριακών συστημάτων προσέφεραν τη δυνατότητα καλύτερης εποπτείας αλλά και κίνητρα για συμμόρφωση. Όπως σημειώνει το ΔΝΤ, ενδέχεται να έπαιξαν θετικό ρόλο και η πολιτική σταθερότητα και η επιβολή συνεχιζόμενων πολιτικών. Τέλος, θετική συνέπεια εκτιμάται πως είχαν και ορισμένες φοροαπαλλαγές που δόθηκαν τα τελευταία χρόνια. Οι ερευνητές του ΔΝΤ τονίζουν ωστόσο ότι υπάρχουν ακόμα τεράστια περιθώρια βελτίωσης. Ειδικότερα, υπογραμμίζουν ότι ενώ η Ελλάδα κατέγραψε αύξηση στις ψηφιακές δεξιότητες που ήταν υψηλότερη από τον μέσο όρο, το επίπεδο των ψηφιακών δεξιοτήτων παραμένει χαμηλό σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρωζώνης.