Με καθυστέρηση 80 ετών η αποκατάσταση μιας αδικίας

«Είμαι σίγουρος ότι ο γαλλικός λαός και όλοι οι αγωνιστές της ελευθερίας θα καταφέρουν να τιμήσουν επάξια τη μνήμη μας» έγραφε στο τελευταίο γράμμα του ο Μισάκ Μανουσιάν, που εκτελέστηκε από τους ναζί στις 21 Φεβρουαρίου του 1944. Ογδόντα χρόνια μετά η Γαλλία αναγνώρισε τη θυσία του, δίνοντάς του μια θέση στο Πάνθεον στο Παρίσι

Ενας

κομμουνιστής, ποιητής, εργάτης κείται πλέον στο Πάνθεον στο Παρίσι - η υπέρτατη τιμή που αποδίδει η Γαλλική Δημοκρατία, αναγνωρίζοντας έτσι την προσφορά ξεχωριστών ανθρώπων, όπως η Σιμόν Βέιγ, ο Ζαν Μουλέν ή η Ζοζεφίν Μπεκέρ. Την Τετάρτη το βράδυ ο Αρμένιος αντιστασιακός Μισάκ Μανουσιάν, που σε ηλικία 37 ετών εκτελέστηκε από τους ναζί στις 21 Φεβρουαρίου του 1944 στο Παρίσι, και η σύζυγός του, επίσης αντιστασιακή, Μελινέ περνούσαν στην Ιστορία. «Είμαι σίγουρος ότι ο γαλλικός λαός και όλοι οι αγωνιστές της ελευθερίας θα καταφέρουν να τιμήσουν επάξια τη μνήμη μας» έγραφε στο τελευταίο γράμμα του αυτός ο επιζήσας της γενοκτονίας των Αρμενίων από τους Τούρκους, που είχε επιλέξει ως πατρίδα της καρδιάς του τη Γαλλία. Η οποία έκανε 80 χρόνια για να αναγνωρίσει τη θυσία του...

Ο Μ. Μανουσιάν από ποιητής έγινε στρατιωτικός επικεφαλής των Ελεύθερων Σκοπευτών και Αντιστασιακών Ξένων Εργατών, μιας ένοπλης αντιστασιακής οργάνωσης ξένων που είχε ιδρύσει το ΚΚΓ. Οι τελευταίοι μετά την εκτέλεσή του μαζί με τους 22 συντρόφους του επιχείρησαν να σπιλώσουν τη μνήμη τους, εμφανίζοντάς τους ως εγκληματίες του κοινού Ποινικού Δικαίου μέσω μιας αφίσας που έχει μείνει ως ιστορικό μνημείο της αντισημιτικής ναζιστικής προπαγάνδας. «Η κόκκινη αφίσα» με τις φωτογραφίες των εκτελεσθέντων αριστερών, Εβραίων τυπώθηκε σε 15.000 αντίτυπα και τοιχοκολλήθηκε σε όλη τη χώρα, κάνοντας λόγο για «στρατό του εγκλήματος»! Με στόχο να εμφανίσουν την αντίσταση ως έργο των Εβραίων που δήθεν δραστηριοποιούνταν στο έγκλημα και στην τρομοκρατία, προκειμένου να τεκμηριώσουν με αυτόν τον τρόπο την καταδίκη τους σε θάνατο. Ωστόσο, από την πρώτη στιγμή «Η κόκκινη αφίσα» γύρισε μπούμερανγκ στους εμπνευστές της. Κανείς δεν τους πίστεψε. Και ο Μανουσιάν και οι σύντροφοί του πέρασαν στη συλλογική μνήμη ως παραδείγματα του ανιδιοτελούς αντιστασιακού αγώνα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Σιμόν ντε Μποβουάρ διηγούνταν ότι «παρά τις χοντροκομμένες φωτογραφίες, όλα αυτά τα πρόσωπα που μας έδειχνε για να τα μισήσουμε, ήταν συγκινητικά, ακόμη και όμορφα, τα κοίταζα ώρα πολλή, μέσα στο μετρό, σκεφτόμενη με θλίψη ότι θα τα ξεχάσω».

Οταν η Σιμόν ντε Μποβουάρ φοβόταν μην ξεχάσει

Η Ντε Μποβουάρ φοβόταν ότι θα ξεχάσει τα πρόσωπα εκείνων που έδωσαν τη ζωή τους για τη Γαλλία. Η ίδια η Γαλλική Δημοκρατία δεν είχε κανένα πρόβλημα να τα ξεχάσει για οκτώ δεκαετίες. Ο εθνικός γραμματέας του ΚΚΓ Φαμπιέν Ρουσέλ σε μια εκδήλωση μνήμης στις αρχές του μήνα για τον Μ. Μανουσιάν έκανε λόγο για «αποκατάσταση μιας αδικίας». «Δεν είναι μόνο η κομμουνιστική αντίσταση που εισέρχεται στο μνημείο της εθνικής μνήμης, αλλά και όλες οι γυναίκες και οι άνδρες που γεννήθηκαν σε άλλα χώματα και αγωνίστηκαν και θυσίασαν τη ζωή τους για τη Γαλλία». Θύμισε δε ότι η Γαλλία πρέπει να «αντιμετωπίζεται ως ανθρωπιστικό και οικουμενικό πολιτικό σχέδιο». Και υπογράμμισε ότι ο Μανουσιάν, που μετέφραζε στα αρμενικά μεγάλους Γάλλους ποιητές, «έγινε Γάλλος όχι λόγω του αίματος που έλαβε, αλλά του αίματος που έχυσε».

Υποδεχόμενος τις δύο σορούς στο Πάνθεον, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, σε μια ποιητική ομιλία, απευθυνόμενος στον Μ. Μανουσιάν είπε: «Εισέρχεστε εδώ πάντα μεθυσμένος από τα όνειρά σας, για μια Αρμενία χωρίς πόνο, για μια Ευρώπη της αδελφοσύνης, για το κομμουνιστικό ιδανικό, για τη δικαιοσύνη, την αξιοπρέπεια, τον ανθρωπισμό. Όνειρο γαλλικό, όνειρο οικουμενικό. Μισάκ Μανουσιάν, εισέρχεστε εδώ με τη Μελινέ, ως ποιητής ενός ευτυχισμένου έρωτα. […] Η Γαλλία αναγνωρίζει την προσφορά σας και σας υποδέχεται». Τις δεκαετίες του 1930 και του 1940, ωστόσο, η Γαλλία δεν ήταν διόλου μεγαλόψυχη. Ο Μ. Μανουσιάν είχε ζητήσει δύο φορές τη γαλλική υπηκοότητα: το 1933 λόγω «μη επαρκούς εισοδήματος» και τον Ιανουάριο του 1940, όταν θέλησε να πάει στο μέτωπο να πολεμήσει ως Γάλλος...

Η προκλητική παρουσία της Λεπέν

Μοναδική αλλά αισθητή παραφωνία στην κατά τα άλλα υποδειγματική τελετή υποδοχής στο Πάνθεον του ζεύγους Μανουσιάν, η παρουσία της Μαρίν Λεπέν. Και

αυτό παρά το γεγονός ότι ο Εμανουέλ Μακρόν σε συνέντευξή του σε τέσσερις δημοσιογράφους της Humanite (ήταν η πρώτη φορά στα 120 χρόνια της ιστορίας της που εφημερίδα του ΚΚΓ παίρνει συνέντευξη από εν ενεργεία Πρόεδρο της Δημοκρατίας) κάλεσε την Ακροδεξιά να απόσχει από την εκδήλωση. «Καλό θα ήταν οι δυνάμεις της Ακροδεξιάς να μην δώσουν το “παρών” με δεδομένη τη φύση του αγώνα του Μανουσιάν» είπε, προσθέτοντας: «Το πνεύμα της αξιοπρέπειας, η σχέση με την Ιστορία πρέπει να τις αναγκάσουν να κάνουν μια επιλογή». Η Μ. Λεπέν αντέδρασε, χαρακτηρίζοντας «προσβλητική», «βαρύ πολιτικό σφάλμα και, ακόμη περισσότερο, ασυγχώρητο ηθικό

λάθος» την τοποθέτηση του Μακρόν. Επέλεξε, μάλιστα, να παραστεί σε μια εκδήλωση όπου, όπως σωστά ειπώθηκε, εκείνοι που βασάνισαν και εκτέλεσαν τον Μανουσιάν και τους συντρόφους του ήταν το καθεστώς του Βισί, των συνεργατών των Γερμανών κατακτητών, των πολιτικών προγόνων του ακροδεξιού κόμματος της Λεπέν, που, παρά τη συστηματική προσπάθεια αποδαιμονοποίησης του κόμματος, την αλλαγή ονόματος, μεθόδου, τη στρατηγική χαμηλών τόνων κ.ά., δεν έχει κάνει δημόσια ιστορική αυτοκριτική. «Η παρουσία τους εδώ παγώνει το αίμα, είναι μια φοβερή καμπή της Ιστορίας» σχολίασε ο σοσιαλιστής δήμαρχος της Μασσαλίας Μπενουά Παγιάν.