Γυναίκες εν πολέμω
«Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας» στο Θέατρο Φούρνος από την ομάδα θεάτρου Άλας και «Το ταξίδι της Κλεονίκης» στο Θέατρο Καλλιρρόης ξεχώρισαν για το ύφος τους και το ήθος τους
Η πληθώρα των παραστάσεων με υποχρεώνει σήμερα να αναφερθώ από κοινού και κάπως συνεπτυγμένα σε δύο από αυτές, που ξεχώρισαν για το ύφος τους και το ήθος τους.
«Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας» στο Θέατρο Φούρνος. Μια παραγωγή της ομάδας θεάτρου Άλας, διασκευή από το ομώνυμο μυθιστόρημα της τιμημένης με Νόμπελ Λευκορωσίδας Σβετλάνα Αλεξέγιεβιτς, γνωστής μας και από το «Τσερνομπίλ», που παρακολουθήσαμε πριν από λίγα χρόνια σε αθηναϊκή σκηνή. Η καλή μετάφραση είναι της Ελένης Μπακοπούλου, η δραματουργική επεξεργασία και διασκευή του Παντελή Μπουκάλα, η σύλληψη και η ερμηνεία της Κάτιας Γέρου και της Ναταλίας Γεωργοσοπούλου, η καλλιτεχνική επιμέλεια του Σάββα Στρούμπου.
Το έργο αφηγείται την εμβληματική ιστορία δύο γυναικών που αγωνίστηκαν στις τάξεις του Κόκκινου Στρατού στον νικηφόρο Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο της ΕΣΣΔ εναντίον των σιδερόφρακτων μεραρχιών του ναζισμού ως πολυβολητριών, τυφεκιοφόρων, νοσοκόμων και ανταρτισσών στα μετόπισθεν των Γερμανών εισβολέων. Η συγγραφέας ένιωσε την ανάγκη να μιλήσει για λογαρια
σμό των γυναικών αυτών, που στην πλειονότητά τους έμειναν μετά τον πόλεμο βουβές και ανώνυμες, επειδή έχει επικρατήσει παγκόσμια η τακτική να γράφουν για τους πολέμους μόνο άντρες (που οι ίδιοι τους προκαλούν) και η δική τους αποκλειστικά ρητορική να διαμορφώνει τη συλλογική μνήμη των εθνών. Στις λίγες εξαιρέσεις ανήκει η μόλις δεκαεξάχρονη Ζόγια Κοσμοντεμιάνσκαγια, που έδρασε ως ελεύθερη σκοπεύτρια πίσω από τις πλάτες των Γερμανών, έχοντας γίνει ο τρόμος τους. Την έπιασαν και τη σκότωσαν με βασανιστήρια. Το σώμα της βρέθηκε άθικτο σχεδόν μέσα στα χιόνια, στην προέλαση του Κόκκινου Στρατού. Ετάφη στη γε
νέθλια πόλη της και το μνήμα της τιμάται ακόμη από τους συμπολίτες της. Αλλά αυτή, όπως είπα, ήταν μια εξαίρεση.
Η Σβετλάνα Αλεξέγιεβιτς αναζήτησε στις πόλεις και στα χωριά της ΕΣΣΔ τις μαρτυρίες γυναικών που επέζησαν, λησμονημένες πια και ίσως κάτι ακόμη χειρότερο, καταφρονεμένες. Οι συνομιλήτριές της θυμούνταν και αναπαρήγαγαν τον πόλεμο έτσι όπως ποτέ δεν τον συσσωρεύει η ανδρική μνήμη, ως κανονικότητα ή φυσικότητα. Οι δύο πρωταγωνίστριες του έργου αποκαλύπτουν τα προσωπικά τους βιώματα γεμάτα συγκρούσεις και αντιφάσεις, φωτίζοντας ταυτόχρονα το απροσμέτρητο βάθος των συ«Το ταξίδι της Κλεονίκης» ανήκει στον κύκλο των αφιερωμένων στη Μικρασιατική Καταστροφή παραστάσεων
ναισθημάτων τους, των κρυφών προσδοκιών και των ονείρων τους. Μεταξύ έρωτα και πολέμου, μνήμης και Ιστορίας, οργής και χιούμορ, οι γυναίκες αυτές επαναδιεκδικούν με πάθος τις ζωές τους, τα σώματά τους, τα συναισθήματά τους, τους εαυτούς τους.
Η καλλιτεχνική επιμέλεια του Σάββα Στρούμπου στο Θέατρο Φούρνος σκύβει με στοργή πάνω από το έργο και ενισχύει τις δύο εκλεκτές πρωταγωνίστριες, την εμπειρότατη Κάτια Γέρου και τη νεότερη, προικισμένη Ναταλία Γεωργοσοπούλου, ώστε να αποδώσουν τους ρόλους και τις καταστάσεις ολοκληρωμένα, σφαιρικά, με σωστό συναίσθημα σε μια ανθρώπινη σωματική μουσικολυρι