Σενάρια γενικευμένου πολέμου
O Εμανουέλ Μακρόν κάλεσε... κόσμο στο Παρίσι για να τονίσει ότι η Ρωσία δεν πρέπει να νικήσει. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν απάντησε την Πέμπτη, στην ομιλία του για την κατάσταση του έθνους, με απειλές προς τη Δύση
Το ερώτημα για το αν μπορεί το ΝΑΤΟ να κερδίσει τη Ρωσία ήρθε στο προσκήνιο μετά τις δηλώσεις του Εμανουέλ Μακρόν ότι πρέπει να γίνει ό,τι χρειάζεται για να νικηθεί η Ρωσία, στις οποίες απάντησε με πυρηνικές απειλές ο Βλαντίμιρ Πούτιν
Οταν ο Εμανουέλ Μακρόν είπε, μετά τη συνάντησή του με τους Ευρωπαίους ηγέτες στο Παρίσι, ότι «αν και δεν υπάρχει ομοφωνία, τίποτε δεν αποκλείεται» σε σχέση με την αποστολή χερσαίων δυνάμεων στην Ουκρανία, σκόρπισε ρίγη σε όλη την ήπειρο. Για κάποιους συγκίνησης και για κάποιους τρόμου, ανάλογα από ποια πλευρά έχεις καταλάβει την Ιστορία. Αν έχεις καταλάβει τι έγινε στο Βιετνάμ, ας πούμε, και τι έπαθε ο Μέγας Ναπολέων στη Ρωσία, ανήκεις στη δεύτερη κατηγορία. Αν, πάλι, ονειρεύεσαι ηρωικές εκστρατείες κατά των «κακών» αυτού του κόσμου, συμφωνείς με τον Γάλλο Πρόεδρο ότι «πρέπει να κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να νικηθεί η Ρωσία».
Η Ρωσία, στο μεταξύ, φαίνεται εξαιρετικά απρόθυμη να νικηθεί. Ακριβώς το αντίθετο θα έλεγε κανείς. Και το ΝΑΤΟ, που ως τώρα έχει αποφύγει ευλαβικά μια ανοιχτή αντιπαράθεση με τις ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις και έχει περιοριστεί στην κάθε είδους έμμεση βοήθεια προς την Ουκρανία, είναι σε δύσκολη θέση. Ο Πούτιν έχει απειλήσει πολλάκις ότι αν διευρυνθεί η σύγκρουση, θα χρησιμοποιήσει το πυρηνικό του οπλο
στάσιο. Και οι Δυτικοί σύμμαχοι έχουν κάθε λόγο να τον πιστεύουν.
Πόσο ενωμένη είναι η Συμμαχία;
Την ίδια στιγμή που ο Εμ. Μακρόν μιλάει για το πιο εφιαλτικό σενάριο, το ΝΑΤΟ πραγματοποιεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική του άσκηση από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Ονομάζεται Steadfast Defender (Σταθερή Άμυνα), ξεκίνησε τον Ιανουάριο και θα τελειώσει τον Μάιο. Σ’ αυτή συμμετέχουν και τα 31 μέλη της Συμμαχίας και επίσημος στόχος της είναι «να ενισχυθούν η συλλογική αμυντική δυνατότητα και η ετοιμότητα της συμμαχίας». Ο διοικητής των δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη, ο Αμερικανός στρατηγός Κρίστοφερ Καβόλι, το έθεσε λίγο διαφορετικά: «Η άσκηση είναι μια ξεκάθαρη επίδειξη της ενότητάς μας, της ισχύος μας και της αποφασιστικότητάς μας να προστατεύσουμε ο ένας τον άλλον και τη νόμιμη διεθνή τάξη» είπε. Επίδειξη στη Ρωσία προφανώς.
Στην άσκηση συμμετέχουν αμερικανικές και καναδικές δυνάμεις, γεγονός που ερμηνεύεται ως πρόθεση να φανεί το τεράστιο εύρος της Συμμαχίας. Το μήνυμα των Αμερικανών απευθύνεται εν προκειμένω κυρίως στους Ευρωπαίους συμμάχους
τους: «Μην ανησυχείτε, είμαστε τώρα) κι εμείς εδώ».
Το σενάριο της άσκησης είναι επίσης ξεκάθαρο: «Σύγκρουση με έναν σχεδόν ισότιμο αντίπαλο». Αν το ΝΑΤΟ δεν σκοπεύει να κηρύξει τον πόλεμο στην Κίνα, τότε μάλλον πρόκειται για τη Ρωσία. Κι αυτό σημαίνει ότι οι αξιωματούχοι της Συμμαχίας έχουν αρχίσει να παίρνουν στα σοβαρά το ενδεχόμενο μιας σύγκρουσης. Ο Πούτιν ανάγκασε το ΝΑΤΟ να κάνει, για δεύτερη φορά στην ιστορία του, στροφή 180 μοιρών στο στρατηγικό του δόγμα. Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, η Συμμαχία «έπαιζε μπάλα» μόνη της και βασική της αποστολή ήταν να βομβαρδίζει τρίτες χώρες, όπως η Σερβία. Τώρα δείχνει να επιστρέφει στις ψυχροπολεμικές της ρυθμίσεις. Ο εχθρός είναι ο ίδιος, απλώς λέγεται αλλιώς.
Ο κοινός εχθρός κανονικά ενώνει, αλλά για το ΝΑΤΟ δεν ήταν τόσο απλό. Τα δύο χρόνια πολέμου στην Ουκρανία κατέδειξαν
πολλές από τις ρωγμές που είχαν ήδη δημιουργηθεί στους κόλπους της Συμμαχίας, ενώ το ΝΑΤΟ κοστίζει και ακριβά. Τα κράτη-μέλη είναι υποχρεωμένα να ξοδεύουν το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνά τους, κάτι που δεν θέλουν να κάνουν όλοι. Το Λουξεμβούργο, για παράδειγμα, δίνει μόλις το 0,72% του ΑΕΠ του στην άμυνα, καθώς, πολύ λογικά, δεν τη θεωρεί προτεραιότητα. Η Γαλλία είναι στο 1,9%, η Πολωνία στο 3,9% και οι ΗΠΑ στο 3,5%. Ο Ντόναλντ Τραμπ είπε πρόσφατα ότι «οι χώρες-μέλη που δεν ανταποκρίνονται στις οικονομικές τους υποχρεώσεις δεν θα προστατεύονται πλέον από τις ΗΠΑ». Αν ο Ντ. Τραμπ γίνει πάλι Πρόεδρος, το Λουξεμβούργο θα πρέπει να ανησυχεί...
Το σημείο-κλειδί στο Βορειοατλαντικό Αμυντικό Σύμφωνο όμως είναι το περίφημο άρθρο 5, που προβλέπει ότι σε περίπτωση που δεχθεί επίθεση ένα μέλος, όλα τα υπόλοιπα πρέπει να συστρατευθούν. Η μόνη χώρα που το έχει ενεργοποιήσει ως τώρα είναι οι ΗΠΑ μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Αυτό οδήγησε στην αποστολή στρατευμάτων στο Αφγανιστάν και όπου χρειάστηκε για τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας». Το άρθρο 5 έχει κατά βάση λειτουργήσει ως τώρα αποτρεπτικά. Κανείς δεν θέλει να εμπλακεί σε έναν γενικευμένο πόλεμο. Ή σχεδόν κανείς…
Δύο αντίθετα στρατηγικά δόγματα
Ας πούμε, όμως, ότι τελικά το ΝΑΤΟ αποφασίζει να στείλει στρατό στην Ουκρανία και εμπλέκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία και ο Βλ. Πούτιν δεν ρίχνει πυρηνικά, όπως υπονόησε την περασμένη Πέμπτη. Πόσο έτοιμο στρατιωτικά είναι να το κάνει; Στρατηγικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν θα είναι η ίδια η ανάπτυξη χερσαίων δυνάμεων όσο ο ανεφοδιασμός τους. Κι αυτό δεν είναι υπόθεση. Είναι κάτι που αποδείχθηκε από τις δυσκολίες που αντιμετώπισε η Συμμαχία στην προσπάθειά της να παράσχει οπλισμό και πυρομαχικά στην Ουκρανία. Και το ξέρουν και οι Ρώσοι. Το ΝΑΤΟ δεν έχει ούτε τα αποθέματα ούτε την κατασκευαστική δυνατότητα για να υποστηρίξει έναν πόλεμο που θα τραβήξει σε μάκρος.
Αυτό δείχνει και την πολύ διαφορετική φιλοσοφία που έχουν για τον πόλεμο το ΝΑΤΟ και η Ρωσία. Η Συμμαχία ήταν πάντα υπέρ των σύντομων πολέμων, ενώ οι Ρώσοι ξέρουν εδώ και αιώνες ότι ο χρόνος λειτουργεί υπέρ τους. Κι αυτά οφείλονται σε γεωπολιτικές παραμέτρους: Η Ρωσία πολεμάει συνήθως στο σκληρό, αφιλόξενο και ατελείωτο τερέν της. Το ΝΑΤΟ πολεμάει στα τέσσερα εξίσου σκληρά και αφιλόξενα σημεία του ορίζοντα.
Ο ναύαρχος Ρομπ Μπάουερ του Βασιλικού Ναυτικού της Ολλανδίας, ανώτερος στρατιωτικός διοικητής του ΝΑΤΟ, είπε στο Φόρουμ Ασφαλείας της Βαρσοβίας τον Οκτώβριο του 2023: «Χρειαζόμαστε μεγάλους αριθμούς. Οι οικονομίες που χτίσαμε τα τελευταία τριάντα χρόνια στις φιλελεύθερες χώρες μας είναι αρκετά καλές για πολλά πράγματα, αλλά όχι για τις Ένοπλες Δυνάμεις όταν υπάρχει πόλεμος σε εξέλιξη».
Ολα αυτά τα ξέρουν οι ευρωπαϊκές χώρες, γι’ αυτό και αρκετές από αυτές έσπευσαν να αποστασιοποιηθουν από τις δηλώσεις του Εμ. Μακρόν, συμπεριλαμβανομένων της Πολωνίας, της Τσεχίας και της Σουηδίας. Ωστόσο, η Ρωσία εργαλειοποίησε άμεσα τις δηλώσεις του Γάλλου Προέδρου. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ είπε στους δημοσιογράφους ότι ακόμη και η συζήτηση για την αποστολή δυτικών στρατευμάτων στην Ουκρανία είναι ένα «πολύ σημαντικό νέο στοιχείο. Σ’ αυτή την περίπτωση, θα χρειαστεί να μιλήσουμε όχι για την πιθανότητα αλλά για το αναπόφευκτο μιας άμεσης σύγκρουσης».