Ενας πόλεμος που έχει ήδη χαθεί
Η Ουκρανία χρειάστηκε τους τελευταίους δώδεκα μήνες μιάμιση φορά τα χρήματα που σκοπεύει να της διαθέσει η Ε.Ε. για τα επόμενα τέσσερα χρόνια
ΗΡωσία έχει κάθε λόγο να χαίρεται με όλα αυτά. Τα πράγματα στην Ουκρανία άλλαξαν πολύ γρήγορα. Το καλοκαίρι του 2022 ο Βλαντίμιρ Πούτιν αναζητούσε μια σωτήρια διέξοδο από έναν πόλεμο που δεν κέρδιζε. Τώρα, καθώς ο πόλεμος βρίσκεται στον τρίτο χρόνο, συμβαίνει ακριβώς το ίδιο, όμως αυτός που αναζητά διέξοδο από έναν πόλεμο που δεν κερδίζει είναι η Δύση.
Οι προοπτικές της ίδιας της Ουκρανίας είναι όλο και πιο δυσοίωνες. Οι τεράστιες ανθρώπινες απώλειες που έχει υποστεί και συνεχίζει να υφίσταται είναι δυσαναπλήρωτες και μακροπρόθεσμα αυτό θα έχει ολέθριες συνέπειες για την ήδη ταλαιπωρημένη οικονομία της. Το συνολικό κόστος του πολέμου είναι πλέον ουρανομήκες και υπολογίζεται από την Παγκόσμια Τράπεζα και την Ε.Ε. σε 486 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο τελευταίος χρόνος κόστισε 75 δισεκατομμύρια. Αυτό σημαίνει ότι η Ουκρανία χρειάστηκε τους τελευταίους δώδεκα μήνες μιάμιση φορά ποσό που σκοπεύει να της διαθέσει η Ε.Ε. για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Η Ρωσία, από την άλλη, όχι απλώς επιβίωσε αλλά δείχνει να ανακάμπτει και ταχύτατα. Σύμφωνα με τον ετήσιο δείκτη για το 2023 που εκπονήθηκε από τη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, πέντε από τα μέλη του G7 θεωρούσαν τη Ρωσία ως την πιο επικίνδυνη χώρα στον κόσμο. Το 2024 την ίδια αντίληψη συμμερίζονται μόνο δύο μέλη του G7.
Η Ουκρανία εξαρτάται απόλυτα από την πολιτική, οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη του G7. Όμως οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης δεν μπορούν να διατηρήσουν την απαραίτητη υποστήριξη από τους λαούς τους. Οι ψηφοφόροι στη Γαλλία και στη Γερμανία, για παράδειγμα, ανησυχούν πολύ περισσότερο για τη μαζική μετανάστευση και την ισλαμική
τρομοκρατία παρά για τα σχέδια του Βλ. Πούτιν. Ο πόλεμος στη Γάζα επισκίασε τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ υπάρχουν κι άλλα σημεία ανάφλεξης παγκοσμίως. Ο συνεχιζόμενος εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν, η εντεινόμενη σύγκρουση στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και οι αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ Αιθιοπίας και Σομαλίας απειλούν να τροφοδοτήσουν τον φόβο του δυτικού κόσμου για ακόμη μία μαζική μεταναστευτική κρίση.
Η πυρηνική απειλή της Βόρειας Κορέας, η ιρανική βοήθεια σε εξτρεμιστικές ομάδες στη Μέση Ανατολή και η επιφαινόμενη δημιουργία ενός νέου «άξονα του κακού» τραβάνε τα βλέμματα από την Ουκρανία και δημιουργούν νέες ανάγκες. Η Ουκρανία φαντάζει πλέον σαν μια πολύ δαπανηρή υπόθεση, που αποσπά την προσοχή από τα σημαντικά.
Μέσα σε όλα αυτά, κάποιοι από τους Ευρωπαίους ηγέτες ανησυχούν για την πιθανή επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και το τέλος της διατλαντικής Συμμαχίας. Αν οι ΗΠΑ αποσύρουν την υποστήριξή τους, υπάρχει ο φόβος πως η συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία θα μπορούσε να εκθέσει την Ευρώπη ακόμη περισσότερο στη ρωσική επιθετικότητα απ’ ό,τι συμβαίνει ήδη.
Υπό αυτό το πρίσμα, η προθυμία του Εμ. Μακρόν να εμπλέξει το ΝΑΤΟ στον πόλεμο ίσως να είναι μια κίνηση που αποσκοπεί στο να «δέσει» τους Αμερικανούς στο άρμα της Συμμαχίας πριν αυτοί αποφασίσουν να αφήσουν τους Ευρωπαίους μόνους τους απέναντι στους Ρώσους.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία χάνεται κι αυτό είναι πλέον ολοφάνερο. Η βασική παράμετρος είναι το πώς και πόσο θα χαθεί. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι είπε στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου στις 17 Φεβρουαρίου ότι οι ελλείψεις στρατιωτικού εξοπλισμού που αντιμετωπίζει η Ουκρανία τους τελευταίους μήνες έπαιξαν κομβικό ρόλο στην πρόσφατη απώλεια της πόλης Αβντιίβκα. Σε όλους εμάς μπορεί αυτά τα λίγα μέτρα να μην λένε κάτι, για τους Ουκρανούς όμως ο ψυχολογικός αντίκτυπος είναι σημαντικός. Αν η σύγκρουση συνεχίσει την τρέχουσα τροχιά της, η δυτική υποστήριξη είναι απίθανο να εμποδίσει την Ουκρανία να υποστεί μια συντριπτική ήττα, οδηγώντας πιθανώς στο είδος της ολοκληρωτικής ήττας που οραματίστηκε ο Βλ. Πούτιν στην πρόσφατη συνέντευξή του με τον Τάκερ Κάρλσον.
Μια ουκρανική ήττα θα ήταν ταπείνωση για τη Δύση και θα επιτάχυνε τον εκτροχιασμό της τρέχουσας διεθνούς τάξης. Θα οδηγούσε σε μια παρατεταμένη μεταβατική περίοδο προς κάτι που η Δύση δεν θέλει να δει να συμβαίνει: Μια επιστροφή στην αντιπαράθεση του Ψυχρού Πολέμου, αλλά με αντίπαλο μια ισχυρότερη συμμαχία υπό την ηγεσία της Κίνας, με τη Ρωσία, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα απέναντι σε μια αποδυναμωμένη και λιγότερο ενωμένη δυτική συμμαχία, θα άφηνε ελάχιστο περιθώριο για την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως η κλιματική αλλαγή και η επισιτιστική ανασφάλεια.
Η μόνη λύση που προβάλλει ως ρεαλιστική αυτή τη στιγμή είναι ένας συμβιβασμός. Η Ουκρανία φαίνεται απολύτως απίθανο να μπορέσει να ανακτήσει τα χαμένα εδάφη της, ίσως όμως κατορθώσει να διατηρήσει αυτά που έχει υπό την κατοχή της. Παράλληλα, θα πρέπει να γίνουν σοβαρές διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός. Η επανεξέταση των συνόρων είναι μια πιθανότητα που πολλοί συνεχίζουν να αρνούνται ως «συμβιβασμό» απέναντι στη Ρωσία. Σε έναν βαθμό είναι. Ρεαλιστικά όμως οι μοναδικές ορατές εναλλακτικές είναι μια αργή και οδυνηρή ήττα της Ουκρανίας στο πεδίο της μάχης ή ένας γενικευμένος πόλεμος ανάμεσα στη Ρωσία και στη Δύση.
Η επιλογή μοιάζει αυτονόητη.