Tο πρόβλημα με την αμερικανική βιομηχανία πολιτικής ψυχαγωγίας

Αν σχεδιάζαμε έναν υποψήφιο για να κερδίσει τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο, πώς θα έμοιαζε πραγματικά; Πιο συντηρητικός από τον Τζο Μπάιντεν. Λιγότερο τρομακτικός από τον Ντόναλντ Τραμπ. Αρκετά νέος για να εκπροσωπεί μια νέα αρχή για την αμερικανική δημόσια ζωή χωρίς να είναι άπειρος. Τα πενήντα δύο μοιάζουν κατάλληλη ηλικία. Τι άλλο; Κάποιος που έχει κυβερνήσει μια πολιτεία αντί να φλυαρεί στην Ουάσιγκτον. Κάποιος από την αναπτυσσόμενη ζώνη του ήλιου (τέσσερις από τους τελευταίους οκτώ Προέδρους υπήρξαν κυβερνήτες στο νότιο ήμισυ των ΗΠΑ). Ας ρίξουμε στο μείγμα και κάποια εμπειρία στις διεθνείς υποθέσεις και ένα προσωπικό υπόβαθρο που να έχει απήχηση σε μια χώρα μεταναστών. Αν προερχόταν από κάποια από τις πολιτείες-κλειδιά αντί από τη Νότια Καρολίνα, θα υποπτευόμουν πως η Νίκι Χέιλι, που καλύπτει όλα αυτά τα κριτήρια, έχει κατασκευαστεί σε εργαστήριο προκειμένου να γίνει Πρόεδρος. Τα πηγαίνει καλύτερα στις δημοσκοπήσεις απέναντι στον Τζο Μπάιντεν από τον Ντόναλντ Τραμπ. Και με δεδομένη τη χαμηλή αναγνωρισιμότητά της σε σχέση με αυτούς τους δύο, τα δεδομένα μπορεί να αδικούν τη δυναμική της.

Οι Ρεπουμπλικάνοι, όμως, δεν πολυασχολούνται μαζί της. Γιατί; Ίσως επειδή, αν και προτιμούν να κερδίσουν τις εκλογές, η ήττα δεν θα ήταν καταστροφική γι’ αυτούς. Στη βάση υπάρχει ακόμα η αίσθηση της συσπείρωσης που προκαλεί ο Ντ. Τραμπ. Και αυτό δεν είναι κάτι που εξαρτάται από το αποτέλεσμα. Στην πραγματικότητα, όπως έδειξε το Άλαμο ή η Δουνκέρκη, οι συλλογικές ταυτότητες μπορεί να ενισχυθούν από μια ήττα. Για τα στελέχη του κόμματος, από την άλλη, υπάρχουν ευκαιρίες στο ευρύτερο σύμπλεγμα πολιτικής και ψυχαγωγίας. Στις περισσότερες δυτικές Δημοκρατίες οι ηττημένοι μπορούν να αναζητήσουν απασχόληση στον κόσμο των επιχειρήσεων. Η Αμερική, όμως, είναι στη μοναδική θέση να εξασφαλίζει στους ηττημένους θέσεις απασχόλησης στην πολιτική ζωή. Θα υπάρχει πάντοτε μια θέση στην τηλεόραση, σε ένα think tank, μια επιτροπή, μια εκδήλωση, ένα εκδοτικό συμβόλαιο. Η Σάρα Πέιλιν, η πολιτική καριέρα της οποίας κορυφώθηκε ως κυβερνήτης μιας από τις πιο αραιοκατοικημένες πολιτείες των ΗΠΑ, πούλησε 2 εκατ. αντίτυπα της αυτοβιογραφίας της. Στην Ευρώπη υπάρχουν επικεφαλής κυβερνήσεων που δεν μπορούν να κάνουν κάτι παρόμοιο.

Τόσο επικερδής είναι η πολιτική βιομηχανία της Αμερικής ώστε ακόμα και οι ξένοι να επιχειρούν να διεισδύσουν σε αυτή. Την προηγούμενη εβδομάδα η Λιζ Τρας απηύθυνε ομιλία σε διάσκεψη της αμερικανικής Δεξιάς στο Μέριλαντ. Δεν ήταν μια κίνηση στο πλαίσιο της πολιτικής καριέρας της. Υπάρχουν περισσότερο εισόδημα, λιγότερο άγχος και συχνά μεγαλύτερα ακροατήρια στη δουλειά ενός περιφερόμενου μαϊντανού από εκείνη ενός υπουργού. Ο Στιβ Χίλτον, που άντεξε δύο χρόνια στην κυβέρνηση ως (φιλελεύθερος) σύμβουλος του Ντέιβιντ Κάμερον, κατάφερε να περάσει έξι χρόνια ως τηλεπαρουσιαστής στο Fox News. Ο Νάιτζελ Φάρατζ, επτά φορές ηττημένος ως υποψήφιος για το Κοινοβούλιο, είναι τακτικός επισκέπτης του αμερικανικού κυκλώματος.

Ας αναλογιστούμε τη δομή των κινήτρων. Γιατί να πασχίσεις να εκλεγείς εάν έχεις τα ίδια οφέλη και χωρίς να το κάνεις; O φόβος της μη εκλογής είναι αυτός που κρατά τα κόμματα μακριά από ενοχλητικά ακραίες ιδέες. Αν αυτός ο φόβος απομακρυνθεί, αν η ζωή στην αντιπολίτευση είναι σχεδόν τόσο ευχάριστη όσο και εκείνη στην κυβέρνηση, τότε ένας σημαντικός φραγμός στον εξτρεμισμό θα εκλείψει. Τότε φαίνεται λογικό να «καλλιεργείς» ακτιβιστές α

πέναντι στους αναποφάσιστους ψηφοφόρους. Στην πραγματικότητα, ακόμα και ένα απλό πέρασμα από το Κογκρέσο ή τη Δυτική Πτέρυγα ίσως να είναι πιο επιθυμητό για να ανεβάσεις την αξία σου στο κύκλωμα. Το επίπεδο των ευκαιριών της Σάρα Πέιλιν είναι βέβαια σπάνιο, όμως αυτό απλώς οξύνει τα κίνητρα για να γίνει κανείς πιο κραυγαλέος και έξαλλος.

Δεν υπάρχει άλλη Δημοκρατία που να αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα. Η Βρετανία προσπάθησε να φτιάξει τον δικό της τομέα πολιτικής ψυχαγωγίας (δείτε το GB News ή μάλλον μην το δείτε), όμως μια χώρα με πληθυσμό μεσαίου μεγέθους δεν θα έχει ποτέ το ίδιο βάθος αγοράς. Ακόμα και στην Αμερική χρειάστηκε η απορρύθμιση των τηλεοπτικών ειδήσεων τη δεκαετία του 1980 ώστε να εκτιναχθεί η τάση. Προκειμένου να λειτουργήσει η δημοκρατία, η αντιπολίτευση πρέπει να είναι κάποιο είδος βασάνου. Στις ΗΠΑ, όμως, μπορεί να είναι απόλαυση.

«Το πρώτο κόμμα που θα αποσύρει τον 80χρονο υποψήφιό του», δήλωσε η Νίκι Χέιλι, «θα είναι αυτό που θα κερδίσει τις εκλογές». Μοιάζει με ακριβή πρόβλεψη. Δεν λαμβάνει, όμως, υπόψη ότι μια νίκη δεν σημαίνει για όλους τα πάντα. Ο Νικολό Μακιαβέλι, πατέρας της Πολιτικής Επιστήμης, υπέθετε πως σκοπός της πολιτικής είναι η απόκτηση, η διατήρηση και η άσκηση της εξουσίας. Ανάλογη θέση για τους κλασικούς οικονομολόγους έχει το προσωπικό συμφέρον. Όμως με τον καιρό ο homo economicus χρειάστηκε να δώσει άλλες εξηγήσεις για το τι τελικά παρακινεί τους ανθρώπους.

Η πολιτική σκηνή των ΗΠΑ το 2024, η οποία αποτελεί για κάποιους πηγή εσόδων και κύρους ή ακόμα και προσφέρει μια αίσθηση ένταξης σε έναν εξατομικευμένο κόσμο, δεν μπορεί να κατανοηθεί χωρίς μια ανάλογη διανοητική μετατόπιση. Πόσο περίεργο για μια υποψήφια που παίζει το χαρτί της νεότητας να κάνει τόσο παλαιομοδίτικο ντόρο για ένα δημόσιο αξίωμα…