Ενας φωτισμένος σκηνοθέτης και δάσκαλος

Πνεύμα λαμπερό, διανοούμενος, στιβαρός καλλιτέχνης και δημιουργός, που υπηρέτησε το παγκόσμιο θέατρο και το μελέτησε σε βάθος, άνθρωπος με βαθιά καλλιέργεια, γνώση και ευγένεια

Σπουδαίος σκηνοθέτης με διεθνή καριέρα, φωτισμένος δάσκαλος, ο δημιουργός που εισήγαγε το μπρεχτικό θέατρο στην Ελλάδα με τον αρτιότερο τρόπο, τόσο μέσα από τις παραστάσεις του όσο και με τη διδασκαλία του, και έγινε ταυτόχρονα σπουδαίος πρεσβευτής του αρχαιοελληνικού δράματος σε μεγάλες σκηνές του κόσμου, ο Σταύρος Ντουφεξής έφυγε χθες από τη ζωή στα 91 του χρόνια, αφήνοντας πολύτιμες παρακαταθήκες στην τέχνη του και στον ελληνικό πολιτισμό.

Πνεύμα λαμπερό, διανοούμενος, στιβαρός καλλιτέχνης και δημιουργός, που υπηρέτησε το παγκόσμιο θέατρο και το μελέτησε σε βάθος, άνθρωπος με βαθιά καλλιέργεια, γνώση και ευγένεια, ο Σταύρος Ντουφεξής αγάπησε την τέχνη του και τη ζωή, σεβάστηκε απόλυτα τον άνθρωπο και τα τέχνεργά του, καμάρωνε το ταλέντο των ομοτέχνων του, έδινε βήμα και ενθάρρυνση στους νέους. Βαθιά δημοκράτης, κοσμοπολίτης, με σπάνιο χιούμορ και οξυδέρκεια, διένυσε τον βίο του με γενναιοδωρία, χωρίς ανταγωνισμούς, δίνοντας σημασία τόσο στο μεγαλείο της τέχνης του όσο και στα μικρά θαύματα της καθημερινότητας και με απόλυτη ευαισθησία στις πανανθρώπινες αξίες. Πρόσφερε με αφοσίωση τις υπηρεσίες του στην τέχνη του θεάτρου και στα ουμανιστικά προτάγματα και επί ίσοις όροις διακόνησε την τέχνη της ευζωίας.

Γεννημένος στο Ναύπλιο το 1933, διέκοψε τη φοίτησή του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών για να σπουδάσει Υποκριτική και Σκηνοθεσία στη Βιέννη και στο Βερολίνο. Στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου ολοκλήρωσε και τον κύκλο σπουδών στην Επιστήμη του Θεάτρου και στην Ιστορία Τέχνης. Εκείνη την περίοδο βρέθηκε στο Βerliner Ensemble, όπου έκανε την πρακτική του εξάσκηση ως σκηνοθέτης και βοηθός σκηνοθέτη, μαθητεία που συνέχισε στο Schiller Theater και στο Κρατικό Θέατρο της Φραγκφούρτης. Σκηνοθέτησε κυρίως στο εξωτερικό -Ελβετία, Αυστρία, Νορβηγία, Βέλγιο, Ισπανία- και σε όλα τα μεγάλα θέατρα της Γερμανίας, ενώ από το 1970 έως το 1974 ήταν διευθυντής στο Δημοτικό Θέατρο του Bielefeld. Συνεργάστηκε με κρατικές σκηνές και όπερες, ενώ παράλληλα με τις σκηνοθεσίες του δραστηριοποιήθηκε και εκτός Ευρώπης οργανώνοντας σεμινάρια γύρω από τον «Κόσμο της Τραγωδίας και της Κωμωδίας». Το καλλιτεχνικό και ερευνητικό του ενδιαφέρον στρεφόταν στο αρχαίο δράμα, στους Αναγεννησιακούς (Σαίξπηρ, Μάρλοου, Ντε Ρόχας) και, εκτός από τον Μπρεχτ, στον Τσέχοφ, στον Γκόγκολ, στον Μπέκετ.

Νέες προσεγγίσεις θεατρικής έκφρασης

Στην Ελλάδα επέστρεψε το 1974 και συνεργάστηκε με τις Κρατικές Σκηνές, αλλά κυρίως με θεατρικές ομάδες, Θέατρα Συνόλου και ανήσυχα ΔΗΠΕΘΕ, αναζητώντας νέες προσεγγίσεις της θεατρικής έκφρασης. Στη δεκαετία του 1980 ήταν στον πυρήνα του Θεάτρου επί Τάπητος με διεθνείς συμπαραγωγές εντός και εκτός Ευρώπης. Αυτή την περίοδο το ελληνικό κοινό μπόρεσε να γνωρίσει τις εμπνευσμένες σκηνοθεσίες του και το θεατρικό σινάφι να διαπιστώσει το ταλέντο, τις γνώσεις και την ανιδιοτέλειά του. Οι νεότεροι ηθοποιοί γεύτηκαν τη διδασκαλία αλλά και το χάρισμά του να διαβλέπει ταλέντα και να τα αναδεικνύει. Αυτή την περίοδο άλλωστε παρουσίασε σημαντικές παραστάσεις. Πολλοί θυμούνται ακόμα εμβληματικές παραστάσεις του, στα έργα του Μπρεχτ «Τα οράματα της Σιμόν Μασάρ» στο Εθνικό Θέατρο με τη Ράνια Οικονομίδου, «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» με το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, «Μάνα Κουράγιο» με την Άννα Βαγενά στο Θεσσαλικό Θέατρο, «Η ζωή του Γαλιλαίου» με τον Μηνά Χατζησάββα στο Εθνικό Θέατρο, στα έργα του Σαίξπηρ που παρουσιάστηκαν στο ΔΗΠΕΘΕ Λαμίας «Οι εύθυμες κυράδες του Ουίνσδορ» και «Η κωμωδία των παρεξηγήσεων» στο ΔΗΠΕΘΕ Λαμίας με ένα μπουκέτο άγνωστων ή ελάχιστα γνωστών ηθοποιών τότε που σήμερα πρωταγωνιστούν στα θεατρικά δρώμενα, όπως οι Μάνια Παπαδημητρίου, Άννυ Λούλου, Άρης Λεμπεσόπουλος, Χρήστος Στέργιογλου, Μανώλης Μαυροματάκης, Νίκος Ορφανός κ.ά., και η «Τρικυμία» που παρουσιάστηκε στο ΚΘΒΕ. Θεατρική εμπειρία ήταν επίσης για όσους την παρακολούθησαν η σκηνοθεσία του στη «Σελεστίνα» του Φερνάντο ντε Ρόχας με τη Δέσποινα Μπεμπεδέλη στο Θέατρο επί Τάπητος.

«Ο Σταύρος Ντουφεξής ήταν κάτι παραπάνω από σπουδαίος σκηνοθέτης, ήταν δάσκαλος» λέει η Μάνια Παπαδημητρίου, που είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί μαζί του σε αρκετές παραστάσεις. «Μας έμαθε να αγαπάμε τον Σαίξπηρ, τον Μπρεχτ και το μεγάλο θέατρο. Μας έδωσε γενναιόδωρα εργαλεία υποκριτικής που αποδείχτηκαν θησαυρός. Πίστευε και έδινε ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους, σε εποχές που αυτό δεν γινόταν εύκολα. Πίστευε και πάλευε σε κάθε παράσταση να δημιουργήσει ομάδα και το κατάφερνε αναδεικνύοντας όλους τους ρόλους, και τους τους μικρότερους, με τρομερή έγνοια και αγάπη. Είχε γνώση και κυρίως καλοσύνη. Είχε το ταλέντο να χαίρεται με το ταλέντο του άλλου, κι αυτό δεν είναι λίγο όταν είσαι σκηνοθέτης και δάσκαλος».

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του έμελλε να βιώσει τον ανείπωτο πόνο από τον θάνατο της κόρης του Στέλλας Ντουφεξή, σπουδαίας μέτζο σοπράνο που έφυγε από τη ζωή το 2015. Πολύτιμη συμπαραστάτης στη διαδρομή στάθηκε η σύντροφός του Άννυ Κολτσιδοπούλου, θεατρολόγος και κριτικός θεάτρου.

«Ο Σταύρος Ντουφεξής υπήρξε βαθύς γνώστης του θεάτρου» επισημαίνει η Κυριακή Μάλαμα, τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ- Π.Σ. «Η απώλειά του μας θλίβει όλους» τονίζει, υπογραμμίζοντας ότι ήταν «ένας άνθρωπος με μεγάλη γνώση του μπρεχτικού θεάτρου και της παγκόσμιας δραματουργίας, που σταδιοδρόμησε σκηνοθετικά και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Η παρακαταθήκη που μας αφήνει είναι σημαντική. Θα τον θυμόμαστε για την ποιότητά του».