Η φεμινιστική απεργία εκδημοκρατίζει τους εργατικούς αγώνες
Σέβη Στάικου Μέλος Δ.Σ. Εργατικού Κέντρου Αθήνας
Φεμινιστική απεργία. Ποια είναι η σημασία της; Το «Ψωμί και Τριαντάφυλλα», το σύνθημα των εργατριών στα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας, πώς μεταφράζεται σήμερα; Η φεμινιστική απεργία είναι μια καίρια καινοτομία του κινήματος των καιρών μας, γιατί παίρνει μια κλασική μορφή πάλης του εργατικού κινήματος, όπως είναι η απεργία, και την επικαιροποιεί. Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας δεν είναι γιορτή, όπως είχαμε συνηθίσει να θεωρούμε τα πολλά προηγούμενα χρόνια. Είναι ημέρα μνήμης και αγώνα, που πιάνει το νήμα από τον αιματοβαμμένο ξεσηκωμό των εργατριών κλωστοϋφαντουργίας της Νέας Υόρκης το 1857, 29 χρόνια μάλιστα πριν από την Πρωτομαγιά του Σικάγο, και τον φέρνει στα επίδικα του σήμερα. Ίση αμοιβή για ίση εργασία, κοινωνικό κράτος, κατάργηση των επισφαλών σχέσεων εργασίας που μας πλήττουν δυσανάλογα, μέτρα αντιμετώπισης της βίας και της παρενόχλησης στο σπίτι και στη δουλειά. Είναι μια ημέρα που απεργούμε από τη δουλειά, απεργούμε όμως και από το σπίτι για να καταδείξουμε την απλήρωτη οικιακή εργασία και φροντίδα που επωμιζόμαστε δυσανάλογα ελλείψει κοινωνικού κράτους και πατριαρχικής αντίληψης. «Ψωμί και τριαντάφυλλα» σήμερα σημαίνει ακριβώς αυτή την πάλη για τον μισθό, αλλά και για τον ελεύθερο χρόνο που δεν περισσεύει από τους πολλαπλούς ρόλους, πάλη για τη δημιουργία, τη συμμετοχή στην κοινωνικοπολιτική ζωή, στην Τέχνη, στον αθλητισμό, σε ό,τι έχει ανάγκη η καθεμία για να νιώθει ζωντανή και πλήρης.
Η φεμινιστική απεργία εκδημοκρατίζει τους εργατικούς αγώνες υπενθυμίζοντας ότι η εργατική τάξη δεν αντικατοπτρίζεται μόνο στο στερεότυπο του λευκού μαχητικού εργάτη (όπως αποτυπώνεται ως επί το πλείστον και στη συνδικαλιστική εκπροσώπηση), αλλά και στις γυναίκες, στους/ις μετανάστ(ρι)ες, στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Δεν προσπαθεί να διαχωρίσει το κίνημα, ίσα-ίσα να το κάνει να γίνει πιο συμπεριληπτικό στα αιτήματά του.
Εχουν γίνει σημαντικά βήματα για τη συμμετοχή των γυναικών στα κοινά τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο η συμμετοχή των γυναικών στον συνδικαλισμό παραμένει ισχνή. Γιατί συμβαίνει αυτό; Τι κρατά τις γυναίκες στα μετόπισθεν της δημόσιας ζωής;
Δεν έχουμε επίσημες καταγραφές για τη συμμετοχή των γυναικών στα συνδικάτα, ωστόσο δεν είναι δύσκολο να διακρίνουμε την ισχνή συμμετοχή τους σε αυτά, όπως και στο σύνολο της κοινωνικοπολιτικής ζωής παρά τα βήματα που έχουν γίνει.
Μερικές από τις αιτίες είναι: Το στερεότυπο του άνδρα, ματσο-μαχητικού συνδικαλιστή που εμπιστευόμαστε περισσότερο να μας εκπροσωπεί. Οι επισφαλείς θέσεις εργασίας που συνήθως κατέχουν, που βρίσκονται εκτός συνδικαλιστικής εκπροσώπησης. Η έλλειψη υπηρεσιών φροντίδας, που τελικά επωμίζονται οι ίδιες εντός της πυρηνικής οικογένειας και δεν τους περισσεύει χρόνος. Επίσης «ψυχολογικά» εμπόδια, όπως πεποιθήσεις, αξίες, αντιλήψεις που έχουν οι ίδιες οι γυναίκες για τον συνδικαλισμό και τις εαυτές τους ως συνδικαλίστριες. Και θεσμικά εμπόδια στην ίδια τη λειτουργία και κουλτούρα των συνδικαλιστικών οργανώσεων, τρόποι συμπεριφοράς που επικρατούν, αποθάρρυνση από τη διεκδίκηση θεσμικών θέσεων από γυναίκες, η ίδια η πατριαρχική και σεξιστική αντίληψη εντός τους. Ποιες πολιτικές θα ευνοούσαν τη γυναικεία συμμετοχή; Η ποσόστωση στις εκλογές θα βοηθούσε σίγουρα στην αύξηση της συμμετοχής των γυναικών. Η δημιουργία γραμματειών ισότητας σε όλες τις βαθμίδες συνδικαλιστικής εκπροσώπησης, η ένταξη της διάστασης του φύλου στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και διασφάλιση συμμετοχής των γυναικών σε αυτές, η παροχή δημόσιων υποστηρικτικών υπηρεσιών, η εκπαίδευση, ενθάρρυνση, ευαισθητοποίηση των γυναικών, καθώς και οι συνδικαλιστικές άδειες. Ποιες πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να υπάρξουν από τα κάτω; Μια καλή πρακτική θα ήταν η διάρκεια των συνεδριάσεων να προσαρμοστεί ώστε να υπάρχει σεβασμός στις πολλαπλές υποχρεώσεις των γυναικών. Επίσης σε όλες τις συνεδριάσεις, συνέδρια, συσκέψεις να υπάρχει ταυτόχρονη λειτουργία παιδότοπων για δημιουργική απασχόληση μικρών παιδιών. Να ενισχυθούν οι ψηφιακές συναντήσεις και δικτυώσεις, αλλά να συσταθούν και ομάδες ενδυνάμωσης, εξερεύνησης φροντίδας και υλικής/ψυχολογικής στήριξης της μιας προς την άλλη.