Μια ρομαντική εποχή γεμάτη παγίδες

Η νουβέλα τού πάντοτε ενδιαφέροντος Ανδρέα Αποστολίδη με υφή ντοκιμαντέρ για την περιρρέουσα ατμόσφαιρα των αρχών του ’70 στη χουντική Αθήνα

Συγγραφέας, σκηνοθέτης και μεταφραστής, ο Ανδρέας Αποστολίδης έχει εκδώσει ως επί το πλείστον αστυνομικά, πέρα από νουβέλες και διηγήματα. Μεταφραστής πάνω από ογδόντα νουάρ -και όχι μόνο- βιβλίων, δημιουργός πολλών ντοκιμαντέρ για τον Τρίτο Κόσμο, με πιο πρόσφατο το εξαιρετικό «Λάτιν νουάρ» για τα πολιτικά αστυνομικά στη Λατινική Αμερική.

Στη «Romantica» (εκδ. Άγρα) ο Αποστολίδης επιχειρεί επιτυχώς να φωτίσει την κοινωνική κατάσταση στην Αθήνα στις αρχές του ΄70. Οι δυο βασικοί του χαρακτήρες ανασυντάσσουν τα γεγονότα από το βάθος μερικών δεκαετιών, στα μέσα του ’90. Ο γνωστός δημοσιογράφος Ιάσων Μακρής και ο επίσης γνωστός συγγραφέας Μηνάς Αγγελίδης -στα 70 τους-, με την άνεση τον διακοπών τους στην πανσιόν «Απόλλων», σταχυολογούν τις αναμνήσεις τους από εκείνη την «ηρωική» περίοδο. Οι ομοιότητες του πρώτου με τον συνονόματό του δημοσιογράφο Μακρή, συνεργάτη του Γιάννη Μαρή, αλλά και αυτή του Αγγελίδη με τον πρώτο Έλληνα νουαρίστα, είναι εμφανείς. Ύστερα είναι ο τίτλος, «Romantica», σε αντιδιαστολή με το «Eroica» (1930) του Κοσμά Πολίτη, μόνο που εδώ ο συγγραφέας διαβάζει τα γεγονότα με την ηθελημένη ελαφρότητα που του επιτρέπει το πέρασμα του χρόνου. Και ενώ οι δυο τους ακούνε τις μαγνητοφωνημένες συνομιλίες που είχαν καταγράψει τότε, δίνεται η δυνατότητα στον συγγραφέα να στήσει ένα κείμενο που συνδυάζει την παράδοση του Γιάννη Μαρή με το hard- boiled μυθιστόρημα.

Ο Αποστολίδης, σαν έμπειρος κινηματογραφιστής δεν εστιάζει κάπου συγκεκριμένα τον φακό του αλλά καταγράφει σαν ντοκιμαντέρ τις καταστάσεις ανοίγοντας ή κλείνοντας το πεδίο. Έτσι, απ’ τις σελίδες περνούν δεκάδες χαρακτήρες της εποχής που μοιάζουν με υπαρκτά πρόσωπα. Όμως, οι χουντικοί και οι γύρω τους φέρουν πάντοτε τα αληθινά τους ονόματα. Δεν υπάρχει τίποτε στέρεο στην αφήγηση - εικόνες διαδέχονται η μια την άλλη, δεν υπάρχει αρχή, μέση και τέλος. Κέντρο δράσης το καμπαρέ «Romantica» πίσω από τον Πανελλήνιο. Διάσημη η παράσταση του ταχυδακτυλουργού Άλεξ Καράκας με τα κοφτερά μαχαίρια του γύρω από το πλαστικό κορμί της Μαριλίζας. Γύρω από αυτούς παρελαύνουν ένας αμφιλεγόμενος αναρχικός (ο… λεκές!), ένας κλασικός αριστερός, ένας πρώην πρόεδρος της κατηργημένης Βουλής των Ελλήνων, που γνωρίζει άριστα πρόσωπα και καταστάσεις, ο μπουκαδόρος Αριστοτέλης Βραχνός, κάποιος εικοσάχρονος Σταύρος, ο επίδοξος συγγραφέας Μάριος Καστρινάκης - πότες και μποέμηδες, καθεστωτικοί δολοφόνοι, διψασμένες ενζενί και πλήθος ασφαλίτες. Στο προσκήνιο οι ξεχασμένες, πλέον, υποτροφίες - σκάνδαλο του αμερικάνικου Ιδρύματος Φορντ, που ακόμη και αριστεροί καλλιτέχνες ελάμβαναν ενώ το έκρυβαν.

Μακριά από ανέξοδους ηρωισμούς, χωρίς τη σοβαροφάνεια που χαρακτηρίζει τον τυποποιημένο τρόπο προσέγγισης τέτοιων γεγονότων, ο συγγραφέας στρώνει το σενάριό του, δομημένο από πολλές μικροκατάστασεις, έτσι ώστε να διαμορφωθεί η περιρρέουσα ατμόσφαιρα μιας στρατιωτικής δικτατορίας που προχωρούσε προς μια ψεύτικη εξομάλυνση πριν διακοπεί ολοκληρωτικά απ’ το Πολυτεχνείο: «Μπόλικοι αριστεριστές, ελάχιστοι αναρχικοί και αρκετοί παραδοσιακοί κομμουνιστές μπρεζνιεφικοί, ανανεωτικοί και χαοτικοί, όλοι γνωστοί μεταξύ τους, είχαν ξεψαρώσει και επιδίδονταν επιτέλους ανοιχτά σε “ιδεολογική αντιπαράθεση”, καθώς απογευματάκι το πλήθος μεγάλωνε απ’ έξω και η αστυνομία είχε αποτραβηχτεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο, ωθώντας ταυτόχρονα τους έγκλειστους σε μια σπάνια αντιδικτατορική ομοψυχία».