Μια χώρα σε ερείπια
Η Αϊτή δεν συνήλθε ποτέ από την καταστροφή μετά τον σεισμό του 2010, παρά τα δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανήθηκαν σε αυτήν
Ερείπια
που έγιναν και κυριολεκτικά το 2010, με τον μεγάλο σεισμό που χτύπησε το νησί. Περισσότεροι από 300.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν και σχεδόν 1,5 εκατομμύριο από τους 10 εκατομμύρια κατοικους της Αϊτής έμειναν άστεγοι. Η χώρα δεν συνήλθε ποτέ από την καταστροφή, παρά τα δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανήθηκαν σε αυτήν. Η κυβέρνηση, μετά από δεκαετίες δικτατορίας, ήταν παντελώς αδύναμη να συντονίσει τις προσπάθειες, αλλά και τις εκατοντάδες ξένες υπηρεσίες βοήθειας και διεθνείς οργανισμούς που έσπευσαν στην Αϊτή, με σκοπό να βοηθήσουν. Η διεθνής κοινότητα, κατά κοινή ομολογία, απέτυχε να αντιμετωπίσει μια ανθρωπιστική πρόκληση τέτοιου μεγέθους.
Η διεθνής κοινότητα απέτυχε επίσης στις προσπάθειές της να ανακουφίσει τον λαό της Αϊτής από τις μόνιμες στερήσεις. Η κυβέρνηση της Αϊτής δεν έχει καθόλου μετρητά και αδυνατεί να παρέχει βασικές υπηρεσίες. Η χώρα επιβιώνει -αν αυτό λέγεται επιβίωση- με δανεικά κεφάλαια, τα οποία χρηματοδοτούν το 20% του εθνικού προϋπολογισμού. Αυτό δίνει στους δανειστές, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τεράστια επιρροή. Το 2018, ξέσπασαν φονικές διαδηλώσεις για τις τιμές του φυσικού αερίου, αφού οι πιστωτές της Αϊτής συνέστησαν τον τερματισμό των επιδοτήσεων.
Η μακροχρόνια δυσαρέσκεια αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της θητείας του Μοΐζ. Της δολοφονίας του προηγήθηκαν μήνες διαδηλώσεων που απαιτούσαν την παραίτησή του. Ο ίδιος είχε αρνηθεί να διεξαγάγει τις βουλευτικές εκλογές που είχαν προγραμματιστεί για τον Ιανουάριο του 2020 και απέλυσε συνοπτικά όλους τους εκλεγμένους δημάρχους της χώρας τον Ιούλιο του 2020.
Αν και ο ίδιος ήταν νεκρός, το κόμμα του διατήρησε την εξουσία. Από τότε, τα πράγματα πήραν ακόμη περισσότερο την κάτω βόλτα.
Σήμερα η μοναδική ελπίδα της Αϊτής να επιστρέψει στην κανονικότητα βρίσκεται στα χέρια των ξένων δυνάμεων, αλλά η προοπτική της άφιξής τους οδήγησε στο αντίθετο αποτέλεσμα: Η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ τον Οκτώβριο του 2023 για την αποστολή πολυεθνικής δύναμης στην Αϊτή, με επικεφαλής 1.000 αστυνομικούς από την Κένυα, συσπείρωσε τις συμμορίες, που προσπαθούν να κυριαρχήσουν
στη χώρα πριν την άφιξη ξένων στρατευμάτων. Οι δύο βασικές συμμορίες έχουν συμμαχήσει και επιδιώκουν να ανατρέψουν την προσωρινή κυβέρνηση.
Μέσα στο 2023, σχεδόν 4.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 3.000 απήχθησαν από τις συμμορίες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Περίπου 200.000 άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί και οι μισοί Αϊτινοί δεν έχουν αρκετό φαγητό. Βασικές υπηρεσίες, όπως η ηλεκτρική ενέργεια και το καθαρό νερό, είναι τουλάχιστον αναξιόπιστες. Η οικονομία της χώρας βρίσκεται σε διαρκή συρρίκνωση.
Ο σημερινός πρωθυπουργός της Αϊτής, Αριέλ Ανρί, θεωρείται ευρέως ως παράνομος και έχει επανειλημμένα αποτύχει να διεξαγάγει εκλογές. Το κενό της πολιτικής εξουσίας δημιούργησε χώρο για τις ήδη ισχυρές συμμορίες της Αϊτής να επεκτείνουν την επιρροή τους στην πρωτεύουσα. Απέναντί τους έχουν μια πολύ ανεπαρκή αστυνομική δύναμη, με περίπου 10.000 ενεργούς αστυνομικούς σε όλη τη χώρα, όταν οι εκτιμήσεις του ΟΗΕ δείχνουν ότι χρειάζονται περίπου 26.000.
Η ανακοίνωση του ΟΗΕ για την αποστολή δύναμης προκάλεσε μέτρια αισιοδοξία. Η προηγούμενη ειρηνευτική του αποστολή στη χώρα σημαδεύτηκε από κατηγορίες για σεξουαλική βία και το γεγονός ότι τα λύματα από ένα στρατόπεδο του ΟΗΕ οδήγησαν σε ξέσπασμα χολέρας που σκότωσε 10.000 ανθρώπους.
Πέντε μήνες αφότου δόθηκε στη δύναμη η εντολή του ΟΗΕ, δεν έχει πάει κανείς στην Αϊτή και ο χρόνος τελειώνει, καθώς το ψήφισμα έχει ισχύ για ένα χρόνο. Όμως, τα πράγματα είναι περίπλοκα, καθώς, στην Κένυα, μια δικαστική απόφαση έκρινε το σχέδιο αντισυνταγματικό. Ο Ανρί πήγε στο Ναϊρόμπι για να προσπαθήσει να σώσει το σχέδιο και δεν είναι σαφές πότε θα επιστρέψει. Η απουσία του από τη χώρα συνέβαλε στην επίθεση των συμμοριών στις φυλακές.
Κάποιοι πιστεύουν ότι μοναδική λύση είναι η αμνηστεία για τις συμμορίες και η ένταξή τους στην πολιτική ζωή της χώρας. Για τους περισσότερους Αϊτινούς είναι αδιανόητο, όμως, να κυβερνηθούν από τους δολοφόνους τους. Ο Ανρί έχει υποσχεθεί εκλογές για τον Αύγουστο του 2025. Δεν τον πιστεύει κανείς. Στο μεταξύ, η Αϊτή έχει και πάλι κυβέρνηση. Είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο που διοικούν οι συμμορίες.