Ωρα της αλήθειας για την Αριστερά
Η
Μαριάνα Μορτάγκουα είναι μόλις 36 χρόνων, αλλά μόνο χθεσινή δεν της λες στην πολιτική, αν και αυτό που έχει σπουδάσει είναι Οικονομικά. Βρίσκεται στη Βουλή της Πορτογαλίας από το 2013, διαψεύδοντας όσους είχαν επικρίνει αρχικά την επιλογή της θεωρώντας την τεχνοκράτισσα. Πλέον θεωρείται ως εκπρόσωπος της ριζοσπαστικής πτέρυγας του Μπλόκου της Αριστεράς και καλείται την ερχόμενη Κυριακή στις πρόωρες εκλογές, που διεξάγονται στη χώρα μετά το σκάνδαλο που «έριξε» την κυβέρνηση Κόστα, να ξαναδώσει στο κόμμα ως συντονίστρια και επικεφαλής του ψηφοδελτίου τη χαμένη του αυτοπεποίθηση, εκείνη που είχε φέρει το Μπλόκο να «συγκυβερνά» το 2015.
Από το 10,2% του 2015 και το 9,5% του 2019 το Μπλόκο έπεσε το 2022 στο 4,4%. Σ’ αυτά τα επίπεδα το φέρνουν και οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, που σημαίνει ότι παλεύει για την τέταρτη θέση μαζί με τη Φιλελεύθερη Πρωτοβουλία. Μπροστά βρίσκονται οι συντηρητικοί Σοσιαλδημοκράτες του Λουίς Μοντενέγκρο με 31%, δίνοντας μάχη στήθος με στήθος με τον Πέδρο Νούνο Σάντος των Σοσιαλιστών, διάδοχο του Αντόνιο Κόστα. Η τρίτη θέση μοιάζει «καπαρωμένη» από το ακροδεξιό Chega (Αρκετά) του Αντρέ Βεντούρα, ενώ κάπου στο 2%-3% κινούνται οι κομμουνιστές και το Πράσινο Livre.
Αν προσθέσει κανείς τα παραπάνω νούμερα, θα δει ότι υπάρχει πλέον μια σαφής μετατόπιση της πορτογαλικής κοινωνίας προς τα δεξιά. Όπως έλεγε αυτές τις μέρες η Μορτάγκουα μιλώντας σε ξένα ΜΜΕ, μετά την παρέμβαση της τρόικας στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, οι δεξιές πολιτικές έμοιαζαν να έχουν χρεοκοπήσει ηθικά, πολιτικά και οικονομικά επειδή ακριβώς δεν είχαν να προσφέρουν πειστικές λύσεις στην κοινωνία. Αυτό που θα κριθεί σ’ αυτές τις εκλογές, εξηγεί τώρα, είναι αν οι προοδευτικές δυνάμεις θα τους επιτρέψουν να αναστηθούν και να επιστρέψουν στην εξουσία αναιρώντας πολλές από τις κατακτήσεις της περασμένης δεκαετίας.
Οι ευθύνες για την παλινόρθωση βαραίνουν πρωτίστως τους Σοσιαλιστές, που κάποια στιγμή έδειξαν να μετανιώνουν για την αποκαλούμενη «geringonca», την προσωρινή λύση συνεργασίας του Σοσιαλιστικού Κόμματος, του Μπλόκου και των Κομμουνιστών. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι αυτή η μισητή από τους δεξιούς κυβέρνηση κατάφερε να βγάλει τη χώρα σχετικά γρήγορα από τα Μνημόνια και την επιτροπεία χωρίς ιδιαίτερους κοινωνικούς κραδασμούς. Ειδικά μετά το 2022, όταν και πέτυχε ένα απροσδόκητα καλό αποτέλεσμα στις εκλογές, ο Κόστα προτίμησε να δείξει στα κόμματα αριστερότερά του ότι δεν τα χρειάζεται.
Η Δεξιά απειλεί με ρεβάνς
Σύμφωνα με τη Μορτάγκουα, η Δεξιά θέλει τώρα να πάρει το αίμα της πίσω αναιρώντας πολλές από τις κοινωνικές κατακτήσεις που επιτεύχθηκαν με τη στήριξη και της Αριστεράς από τον Νοέμβριο του 2015 κι ύστερα, μετά δηλαδή την απομάκρυνση από την πρωθυπουργία του συντηρητικού Πέδρο Πάσους Κοέλιου. Αυτό σε μια περίοδο που η χώρα αντιμετωπίζει τις συνέπειες της παγκόσμιας κρίσης στο στεγαστικό, στο μισθολογικό αλλά και στον τομέα της Υγείας. Τα σχέδια για περισσότερο ιδιωτικό τομέα που κλασικά προβάλλει η Δημοκρατική Συμμαχία, την οποία έχουν συστήσει οι Σοσιαλδημοκράτες δεν είναι το μόνο ζήτημα.
Η κεντροδεξιά παράταξη, συνεπικουρούμενη και από το Chega και άλλες αντιδραστικές οργανώσεις, φιλοδοξεί, για παράδειγμα, να οργανώσει δημοψήφισμα για να ακυρώσει τη νομοθεσία που επιτρέπει τις αμβλώσεις. Γενικώς, έχει υιοθετήσει μια ακραία συντηρητική συνθηματολογία και πολλοί φοβούνται πως αυτό ίσως να είναι και ο προάγγελος για μια ευρύτερη μετεκλογική συνεργασία της Κεντροδεξιάς με τους ακραίους του χώρου. Βεβαίως, ο Λουίς Μοντενέγκρο έχει δηλώσει ότι δεν προτίθεται να σχηματίσει κυβέρνηση με τη συμμετοχή ή τη στήριξη της Ακροδεξιάς λόγω των ρατσιστικών και ξενοφοβικών της θέσεων, αλλά πολλοί θεωρούν πως θα μπορούσε πιθανώς να εξασφαλίσει την ανοχή της, αφού έχει αρνηθεί να δεσμευτεί για τη δημιουργία ενός «μεγάλου συνασπισμού» αν κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα δεν μπορέσουν να σχηματίσουν κυβέρνηση αυτοδύναμα ή έστω χωρίς τη συμμετοχή των άκρων. Η Μαριάνα Μορτάγκουα επιμένει ότι κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι «όταν θα έρθει η στιγμή και θα θελήσουν να πάρουν την εξουσία, οι δυνάμεις της Δεξιάς δεν θα βρουν έναν τρόπο να συμφωνήσουν μεταξύ τους». Ο καλύτερος τρόπος για να αποτραπεί μια τέτοια «μαύρη» εξέλιξη θα ήταν φυσικά μια ισχυρή Αριστερά, ένα ισχυρό Μπλόκο, που δηλώνει έτοιμο να στηρίξει τον Σοσιαλιστή Πέδρο Νούνο Σάντος αν αυτός κατέβει με μια αριστερή προγραμματική ατζέντα για να σχηματίσει κυβέρνηση. Προς το παρόν, αυτό μοιάζει μάλλον δύσκολο. Αλλά και το 2022 οι ψηφοφόροι φρόντισαν να διαψεύσουν τους δημοσκόπους. Ίσως να έχουν και τώρα κάποια έκπληξη στο τσεπάκι τους - ή μάλλον στους φακέλους με τα ψηφοδέλτιά τους.
Στις πλάτες της 36χρονης Μαριάνα Μορτάγκουα πέφτει το καθήκον ανάκαμψης του Μπλόκου, σε μια στιγμή που η κοινωνία της Πορτογαλίας δείχνει να υποκύπτει όλο και περισσότερο στον λαϊκισμό της Άκρας Δεξιάς