Η νίκη των ηττημένων
Ο κόσμος μας είναι γεμάτος από νίκες. Ο κόσμος μας είναι ένας κόσμος ακατανόητων νικών και νικητών, ενός αδηφάγου κενού που καταπίνει τα πάντα και τα εξαφανίζει. Εθνικισμοί, ρατσισμοί, αποκλεισμοί, αγωνίες, πλούτος, εξουσία, φήμη, αξία και απαξίωση, κυριολεκτικά τα πάντα συμφύρονται και πολτοποιούνται σ’ ένα βόρβορο πρωτείων όπου ο νικητής παίρνει τα πάντα και ο δεύτερος είναι τίποτα. Τι είναι λοιπόν νικητής; Τι είναι δεύτερος; Τα πάντα έχουν κλίμακα; Τα πάντα είναι νίκη; Και ποιος νικάει τελικά; Ο αθλητισμός προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία για να αναρωτηθεί κανείς γύρω από τέτοια ερωτήματα. Όχι πως υπάρχουν εύκολες απαντήσεις ειδικά στη χώρα όπου βλακωδώς έχει διατυπωθεί η άποψη πως η νίκη είναι γραμμένη στο DNA της. Στη χώρα όπου ο επηρμένος φυλετισμός (και ενίοτε ρατσισμός) δεν κάνει καμιά προσπάθεια να κρυφτεί. Από τους πολιτικούς τύπου Γεωργιάδη (περί… Ακενοκούμπο) μέχρι τον τελευταίο πτωχοφασίστα που κραυγάζει «δεν θα γίνεις Έλληνας ποτέ, Αλβανέ, Αλβανέ».
Κι όμως όλοι βαθιά μέσα μας ξέρουμε. Ξέρουμε ποιοι βρίσκονται στην αρένα και ποιοι στην κερκίδα. Ποιοι βρίσκονται χαράματα στη στάση του λεωφορείου για το μεροκάματο και ποιοι είναι εκ γενετής εγκαταστημένοι στην κορυφή του κόσμου, στην κορυφή αυτής της απίστευτα υψηλής οροσειράς που είναι φτιαγμένη από πτώματα, ανάμεσά τους και τα πτώματα μυριάδων πρωτευσάντων. Σ’ αυτές τις κορυφές στέκονται οι νικητές όλων των υπολοίπων. Ποτέ στο πεδίο της μάχης, ποτέ στον στίβο, ποτέ στο γήπεδο.
Βαθιά μέσα μας το ξέρουμε αυτό. Γι’ αυτό, ακόμα και χωρίς να το καταλαβαίνουμε ενδεχομένως, επιφυλάσσουμε τέτοια τιμητική καθολική αποδοχή σε αθλητές όπως σ’ αυτό το 26χρονο παλικάρι, τον Μίλτο Τεντόγλου. Γιατί κάπου βαθιά μέσα μας ξέρουμε ότι ένας άλλος καλύτερος κόσμος, που θα έχει νόημα, είναι εφικτός. Αυτή είναι η μεγάλη αποσιωπημένη προσφορά αθλητών όπως ο Μίλτος Τεντόγλου, όλων εκείνων που κατορθώνουν να δώσουν στη νίκη ηθικό αντίκρισμα και να την κάνουν νίκη της ζωής, όχι νίκη εναντίον της ζωής των άλλων. Αθλητών όπως ο Άρης Γρηγοριάδης (χρυσό στα 50μ. ύπτιο, στο 11ο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Υγρού Στίβου, στις 31 Ιουλίου 2005) που σε κάποια δήλωση είχε πει πως δεν πανηγυρίζει έξαλλα τις νίκες του γιατί σέβεται τον αγώνα και τον κόπο του αντιπάλου.
Αυτό είναι το ηθικό αντίκρισμα της πραγματικής νίκης. Χωρίς αυτό, οι νίκες είναι άυλο εμπόρευμα, και μάλιστα πανάκριβο. Τόσο σε επίπεδο χρήματος όσο και σε επίπεδο εξουσίας και χειραγώγησης.
Είναι νίκες όπως εκείνες των μαύρων Αμερικανών αθλητών που τρέχουν αφηνιασμένα προς κάποιο πουθενά κουβαλώντας στις πλάτες τους όλο τον ρατσισμό. Που τρέχουν αφηνιασμένα όπως τρέχουν αφηνιασμένα να σκοτωθούν, για να έχουν στον ήλιο μοίρα, σε πολέμους το ίδιο ακατανόητους με τις νίκες. Όπως τρέχουν στον σκοτωμό όλοι οι φτωχοί για να ξεπληρώσουν κάποιο φοιτητικό δάνειο. Αυτός ο κόσμος των πρωτείων είναι που συντηρεί τον παράδεισο των «πάνω». Αυτές τις νίκες προωθεί και το καθεστωτικό κράτος εδώ, με την ιδιωτικοποίηση της Παιδείας. Οι «πελάτες σχολείου» που ονειρεύεται ο Μητσοτάκης είναι οι «πελάτες της νίκης» όπως την εννοεί ο κανιβαλικός καπιταλισμός.
Ας θυμηθούμε την ιστορία του Τζέσε Όουενς, του μαύρου αθλητή που στους xιτλερικούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 ταπείνωσε τον Χίτλερ. Παρένθεση: η νίκη του στα 100 μ. έγινε 3 Αυγούστου του 1936, παραμονή της 4ης Αυγούστου του Μεταξά. Προοίμιο μιας φρίκης που καραδοκούσε παγκοσμίως. Κλείνει η παρένθεση. Ο Όουενς πήρε τέσσερα μετάλλια. Μαζί του όμως, όπως έλεγε ο ίδιος αργότερα, «ένα μετάλλιο 24ων καρατίων» κέρδισε ο δεύτερος άλτης στο μήκος, ο Γερμανός και φαβορί Λουτζ Λονγκ. Ήταν αυτός που τον βοήθησε να κάνει το σωστό άλμα στον προκριματικό μετά από δύο άκυρα. Τον αγκάλιασε, τον ενθάρρυνε, του έδειξε τα πατήματα, πήγε και στάθηκε ο ίδιος στη βαλβίδα. Στον τελικό έχασε. Δεύτερος. Και για πάντα πρώτος. Ο Λουτζ Λονγκ σκοτώθηκε στις 14 Ιουλίου του 1943 κατά τη συμμαχική απόβαση στη Σικελία.
Ο Τζέσε Όουενς βίωσε όλο τον ρατσισμό. Κατάντησε, ο τέσσερις φορές Ολυμπιονίκης, πριν από την έναρξη κάποιων αγώνων μπέιζμπολ να παραβγαίνει με άλογα, σκυλιά, αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες.
Ας αναρωτηθούμε, λοιπόν, πριν ζητωκραυγάσουμε.
Ο Άρης Γρηγοριάδης (χρυσό στα 50μ. ύπτιο, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Υγρού Στίβου, του 2005) είχε πει πως δεν πανηγυρίζει έξαλλα τις νίκες του γιατί σέβεται τον αγώνα και τον κόπο του αντιπάλου. Αυτό είναι το ηθικό αντίκρισμα της πραγματικής νίκης. Χωρίς αυτό, οι νίκες είναι άυλο εμπόρευμα, και μάλιστα πανάκριβο