Ποιος κάνει κουμάντο στο Βατικανό;
Η καταδίκη 9 ατόμων, μεταξύ των οποίων και ένας πανίσχυρος καρδινάλιος, από ποινικό δικαστήριο της Αγίας Έδρας, στην αποκαλούμενη «δίκη του αιώνα», σε πολύχρονες ποινές φυλάκισης για σωρεία οικονομικών αδικημάτων δημιούργησε την εντύπωση ότι ο Πάπας Φραγκίσκος είναι αποφασισμένος να πατάξει τη διαφθορά στο Βατικανό. Ωστόσο, η υπόθεση φαίνεται να γυρίζει μπούμερανγκ, προκαλώντας σοβαρή κρίση αξιοπιστίας στο ιδιότυπο παπικό μικρο-κράτος
Εδώ και κάποιους μήνες -από πέρυσι- στο Βατικανό επικρατεί αναβρασμός. Το κλίμα είναι βαρύ. Μια πολύκροτη δίκη για οικονομικά σκάνδαλα με κατηγορούμενους κληρικούς και λαϊκούς -«δίκη του αιώνα» τη χαρακτήρισαν τα ΜΜΕ-, ανοιχτές κοσμικές «παρεμβάσεις» στη συνέχεια, ανώνυμες καταγγελίες και αδελφικά «καρφώματα» έχουν δημιουργήσει ατμόσφαιρα καχυποψίας και αμφιβολιών στο παπικό κρατίδιο. Τα ερωτήματα σχετικά με το τι πραγματικά συμβαίνει στα άδυτα της εξουσίας του πληθαίνουν.
Η ιστορία αρχίζει πριν από σχεδόν τρία χρόνια, τον Ιούλιο του 2021. Στο ποινικό δικαστήριο του Βατικανού αρχίζει τότε μια μεγάλη δίκη με δέκα κατηγορούμενους, μεταξύ των οποίων για πρώτη φορά κι έναν πανίσχυρο καρδινάλιο, τον Άντζελο Μπέκιου, άλλοτε Νο3 στην πυραμίδα εξουσίας. Τους κατηγορούμενους υπερασπίζεται ένας στρατός από συνολικά 27 δικηγόρους. Από την αρχή η δίκη έδειχνε να ισορροπεί σε λεπτή κλωστή από πλευράς
διαδικαστικής εγκυρότητας και ο κύριος λόγος γι’ αυτό, όπως προκύπτει εκ των υστέρων από μια σειρά αναγωγές, δεν ήταν άλλος από το ότι ο Πάπας έχει την απόλυτη εξουσία στο Βατικανό. Οι εισαγγελείς υποστήριξαν ότι η δίκη δεν μπορεί να γίνει με βάση την ιταλική νομοθεσία διότι δεν είναι ίδια με τη νομοθεσία του Βατικανού, αλλά και ότι η νομοθεσία του Βατικανού πρέπει να «μεταφραστεί» με βάση το Κανονικό Δίκαιο της Καθολικής Εκκλησίας. Η υπεράσπιση αμφισβήτησε εξαρχής την εγκυρότητα των αποφάσεων του Πάπα Φραγκίσκου που άνοιξαν τον δρόμο στη δίκη, κυρίως σ’ ό,τι είχε να κάνει με την άρση της ασυλίας, από τον ίδιο, του καρδινάλιου Μπέκιου. Οι εισαγγελείς απέρριψαν ασυζητητί αυτές τις αιτιάσεις. Εν κατακλείδι, το Βατικανό είναι μια ιδιότυπη απόλυτη μοναρχία, ο Πάπας έχει τη νομοθετική, την εκτελεστική και τη δικαστική εξουσία στα χέρια του και ως εκ τούτου είναι ο κύριος νομοθέτης της.
Δύο μήνες πριν αρχίσει η δίκη ο Πάπας Φραγκίσκος άλλαξε τη νομοθεσία για τα α
δικήματα «εντός» του Βατικανού, αποφασίζοντας πως οι ανώτατοι ιεράρχες που εργάζονται στην Αγία Έδρα και παραβιάζουν τον νόμο θα δικάζονται στο εξής από ποινικό, μη εκκλησιαστικό δικαστήριο. Δηλαδή, δεν θα τυγχάνουν ειδικής μεταχείρισης δικαζόμενοι από ένα δικαστήριο αποτελούμενο από άλλους υψηλόβαθμους κληρικούς.
Ενοχλητικές αλλαγές
Η αλλαγή του νόμου ήρθε μετά από οκτώ χρόνια αφότου ο Πάπας Φραγκίσκος είχε εξαγγείλει μεταρρυθμίσεις στο κράτος του Βατικανού. Μόλις τρεις ημέρες μετά την εκλογή του, το 2013, είχε ξεδιπλώσει τ’ όραμά του για το πώς θα έπρεπε να είναι η Καθολική Εκκλησία. «Ω, πόσο θα μου άρεσε μια φτωχή εκκλησία... για τους φτωχούς» είχε πει χαρακτηριστικά. Σε έναν πρόλογό του στο διάταγμα για τις αλλαγές στο δικαστικό σύστημα ο Πάπας Φραγκίσκος υπογράμμιζε ότι το Εκκλησιαστικό Δίκαιο δεν θα πρέπει να περιλαμβάνει προνόμια «που πηγαίνουν πίσω στον χρόνο και δεν συνάδουν με τις ατομικές ευθύνες» όσων υπηρετούν στην έδρα της Καθολικής Εκκλησίας. Στο εξής οι εισαγγελείς και οι δικαστές θα χρειάζονταν μόνο τη συγκατάθεσή του για έρευνες σε βάρος ανώτερων κληρικών. «Σήμερα υπάρχει ανάγκη να προχωρήσουμε σε ορισμένες περαιτέρω αλλαγές στο δικαστικό σύστημα του κράτους της Πόλης του Βατικανού προκειμένου να διασφαλιστεί ότι όλοι θα τυγχάνουν μιας δίκης αρθρωμένης σε πολλές βαθμίδες και σύμφωνα με τη δυναμική που ακολουθείται από τις πιο προηγμένες νομικές εμπειρίες στο διεθνές επίπεδο» έγραψε ο Πάπας Φραγκίσκος. Απαγόρευσε, επίσης, στους υπαλλήλους του Βατικανού να δέχονται δώρα που η αξία τους υπερβαίνει τα 40 ευρώ, ενώ βάσει του νέου νόμου καρδινάλιοι και διάφοροι μάνατζερ και διαχειριστές της εκκλησιαστικής περιουσίας θα πρέπει να αποκαλύπτουν τις επενδύσεις τους για να βεβαιώνεται ότι συνάδουν με το δόγμα της Εκκλησίας.
Ο Πάπας Φραγκίσκος είχε ξεκαθαρίσει από την αρχή τις προθέσεις του σχετικά με τη διαχείριση των οικονομικών του Βατικανού, ενός λεπτού ζητήματος που περιβαλλόταν