Η σκοτεινή πλευρά της «αρρενωπής» κυρια
Προλεγόμενα σε ενδιαφέρον δίπτυχο από την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Ηταν τους πρώτους μήνες ακύρωσης εκδηλώσεων με φυσική παρουσία κοινού λόγω πανδημίας όταν είχαμε αναφερθεί από τη στήλη σε σημαντικό μουσικό γεγονός ελληνικού ενδιαφέροντος. Στις 8 Μαρτίου 2020 αναμεταδόθηκε από σταθμούς της Ευρωπαϊκής Ραδιοφωνικής Ένωσης (EBU) και για μόλις δεύτερη φορά μετά την εκκρεμή επί έναν και πλέον αιώνα πρεμιέρα της (2005) λόγω του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η όπερα «La ville morte», μελοδραματική μεταφορά ομότιτλου θεατρικού έργου του παρακμιακού, νιτσεϊκού, εθνικιστή και αισθητιστή ποιητή και δραματουργού Gabriele D’ Annunzio, με τη μουσική των θρυλικών Nadia Boulanger και Raul Pugno. Η ψυχαναλυτική της πλοκή πραγματεύεται την επ’ ευκαιρία ερασιτεχνικής αρχαιολογικής ανασκαφής στις Μυκήνες σταδιακή κατάληψη ψυχών και υπάρξεων μιας τετράδας χαρακτήρων από τα μιαρά και αιματηρά πάθη των Ατρειδών.
Είχαμε τότε τολμήσει άμεσα να οραματισθούμε εγχώρια παρουσίαση της «Νεκρής πόλης» ενόψει των 200 ετών από την εθνική πα
λιγγενεσία «ενδεχομένως σε αρχαιολογικό χώρο, με ενιαίο σκηνικό... και με νέα, ολιγομελή ενορχήστρωση να προετοιμάζεται ενόψει αμερικανικής πρεμιέρας της επόμενης χρονιάς». Και ω του θαύματος! Η παρουσίαση του έργου τον Ιανουάριο τού 2024 ήταν μια από τις ελάχιστες ανταποκρίσεις σε «έκκλησή» μας από αρμοδίους στις δεκαετίες της αρθρογραφίας μας. Επιπλέον όμως, η προφανώς όχι σκόπιμη χρονική εγγύτητα παρουσίασης της παραγωγής αυτής με εκείνη του «Σαλό - 120 μέρες στα Σόδομα», μεταφορά στη θεατρική σκηνή βασισμένη στο βιβλίο του Μαρκησίου De Sade και στην κινηματογραφική ταινία του Pier Paolo Pasolini, μας αποζημίωσε όχι μόνον για την καθυστέρηση υλοποίησης της προσδοκίας μας αλλά και για την απώλεια της ευκαιρίας αξιοποίησης της εθνικής επετείου. Και τούτο επειδή η προγραμματική ακολουθία των δύο έργων συγκρότησε ένα συναρπαστικό δίπτυχο που συμπλήρωσε τη μουσική και θεατρική εμπειρία με έναν ευπρόσδεκτο κοινό προβληματισμό στη βάση του λογοτεχνικού υπόβαθρου των δύο έργων και των πολλών παραλληλιών του Ντ’ Αννούντσιο με τον Ντε Σαντ, ενώ φώτισε και την αναφορά στον σκηνοθέτη του «Σαλό» από μιαν αεί επίκαιρη
οπτική γωνία. Και τούτο επειδή ο Ιταλός δημιουργός μετέφερε με αξιομνημόνευτη διεισδυτικότητα ένα κυριολεκτικά ακατονόμαστο έργο χωρίς την προκάλυψη ηθικολογικού σχολιασμού, και μάλιστα το έπραξε έχοντας στο ενεργητικό του την πλέον λιτή και απεσταγμένη κινηματογραφική μεταφορά του «Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου», επικεντρωμένη σχεδόν αποκλειστικά στον λόγο του Ιησού και με τη μητέρα του ως σημαδεμένη από πόνο και ρυτίδες, αυτοαναφορική για τον ίδιο, Παναγία.
Συμπερασματικά, η συνδυαστική παρακολούθηση των παραστάσεων ανέδειξε παραλληλίες των συγγραφέων και των κειμένων τους, με εξάρχουσα την αυθαίρετη επιβολή μιας «αρρενωπής» κυριαρχίας που καταλήγει στην αναίρεση τού ερωτικού υποκειμένου, εξαντλώντας την ανέλεγκτη ισχύ του θύτη πάνω στο θύμα του. Όσο δε και αν ο ρομαντικός μυστικισμός του Ντ’ Αννούντσιο εξυψώνει ποιητικά το δικό του αποτύπωμα, αυτό δεν διαφοροποιείται ουσιωδώς από την απροκάλυπτη και επίσης ακραία αυθαίρετη επιδίωξη της ηδονής μέσα από τις μέχρι θανάτου δοκιμασίες των ανυπεράσπιστων νεαρών θυμάτων του «Σαλό»... «Σαλό - 120 ημέρες στα Σόδομα» (φωτό Γιώργος Καλκανίδης) «Η νεκρή πόλη», δοκιμή (φωτό Γιώργος Καλκανίδης)