Σε ισχύ η Ευρωπαϊκή Πράξη για την Ελευθερία των ΜΜΕ
Πρόκληση για την κυβέρνηση ο νέος Κανονισμός που υιοθέτησε το Ευρωκοινοβούλιο για ανεξάρτητη και αντικειμενική ενημέρωση
Με στόχο την προστασία της ενημέρωσης και την υπεράσπιση της δημοσιογραφίας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε για πρώτη φορά ένα κοινό πλαίσιοΚανονισμό για 27 διαφορετικά συστήματα μέσων ενημέρωσης σε 27 χώρες προκειμένου να λειτουργήσουν προς το συμφέρον των πολιτών. Η έγκριση του Κανονισμού, που ονομάζεται Ευρωπαϊκή Πράξη για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης (European Media Freedom Act), πριν από λίγες μέρες ισχύει άμεσα σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως το μεγαλύτερο μέρος του θα τεθεί σε ισχύ 15 μήνες μετά τη δημοσίευσή του στην επίσημη εφημερίδα, δηλαδή μέχρι το τέλος του 2025.
Στην πραγματικότητα, επιχειρεί να επιβάλει στα κράτη-μέλη να προστατεύουν την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης και να απέχουν από κάθε μορφή παρέμβασης στην ειδησεογραφία. Η υποχρεωτική υιοθέτηση του Κανονισμού από την ελληνική κυβέρνηση θα είναι πραγματικά μια πρόκληση, καθώς έχει κακοποιήσει τον Τύπο όσο κανένας στη Μεταπολίτευση: στην Ελλάδα τα ΜΜΕ μπορεί να είναι «ελεύθερα», δεν είναι όμως και ανεξάρτητα από την πολιτική επιρροή της κυβέρνησης.
Η Πράξη για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης επιχειρεί να τονώσει την ανεξάρτητη δημοσιογραφία, να προστατεύσει τους δημοσιογράφους και για πρώτη φορά να ρυθμίσει τα διαφορετικά οικοσυστήματα πληροφόρησης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτοντας κοινές υποχρεώσεις και δικαιώματα για τα ΜΜΕ, τις μεγάλες πλατφόρμες και για τα κράτη.
Επιχειρεί να διασφαλίσει τη συντακτική ανεξαρτησία, την πολυφωνία, την προστασία των πηγών των δημοσιογράφων και την προστασία από παρακολουθήσεις, την προστασία από την ασυδοσία που παρουσιάζουν οι μεγάλες πλατφόρμες, ευνοεί τη διαφάνεια του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ΜΜΕ και τη διαφάνεια των κρατικών κονδυλίων διαφήμισης και ενισχύσεων, την τόνωση των ανεξάρτητων και ρυθμιστικών Αρχών για τα ΜΜΕ, την ενίσχυση των δημόσιων τηλεοράσεων, την αποθάρρυνση της συγκέντρωσης.
Για να τα πετύχει όλα αυτά, προβλέπει την ενίσχυση των ανεξάρτητων φορέων εποπτείας, διαδικασία παρακολούθησης για την εφαρμογή της Πράξης και υποχρεωτική δημοσίευση ετήσιων εκθέσεων προόδου προκειμένου να εκτίθενται στον δημόσιο έλεγχο. Επιπλέον, ιδρύει ειδικό οργανισμό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης (European Board for Media Services), το οποίο θα επιβλέπει την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας στα κράτη-μέλη. Ειδικότερα, προβλέπεται:
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΙX ΚΩΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΕΩΝ:
Προκειμένου τα δημόσια ΜΜΕ (π.χ. ΕΡΤ, ΑΠΕ-ΜΠΕ) να παραμένουν πολιτικά ανεξάρτητα, πολυφωνικά και αμερόληπτα, οι πρόεδροι και τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων τους θα πρέπει να επιλέγονται με διαφανείς και αμερόληπτες διαδικασίες και για επαρκώς μεγάλες θητείες. Δεν επιτρέπεται η απομάκρυνσή τους πριν από τη λήξη της θητείας τους, εκτός αν δεν πληρούν πλέον τα επαγγελματικά κριτήρια. Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης πρέπει να χρηματοδοτούνται με διαφανή και αντικειμενικό τρόπο και η χρηματοδότησή τους θα πρέπει να είναι βιώσιμη και σταθερή. Ορίζεται από την κυβέρνηση ανεξάρτητος φορέας ή μηχανισμός για την παρακολούθηση της εφαρμογής των
παραπάνω ρυθμίσεων και τα αποτελέσματα δημοσιεύονται.
Αν και η Ελλάδα πληροί το κριτήριο της σταθερής χρηματοδότησης της ΕΡΤ μέσω του ανταποδοτικού τέλους, έχει υπάρξει έντονη συζήτηση για τον τρόπο διορισμού της διοίκησης της ΕΡΤ (ενδεχομένως από ένα ανεξάρτητο ή πιο αντιπροσωπευτικό όργανο), η οποία θα μπορούσε να συμβάλει στην ανεξαρτησία και στην πολυφωνία της δημόσιας τηλεόρασης. Στο παρελθόν επίσης έχουν γίνει συζητήσεις για την ίδρυση ενός «εποπτικού συμβουλίου» των δημόσιων ΜΜΕ κατά το πρότυπο άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΤΗΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ.
Οι δημόσιες Αρχές οφείλουν να κατανέμουν
τα διαφημιστικά τους κονδύλια με ανοιχτές αναλογικές διαδικασίες, χωρίς διακρίσεις και με διαφανή κριτήρια. Οφείλουν να δημοσιοποιούν σε ετήσια βάση τις δημόσιες δαπάνες τους για κρατική διαφήμιση: σε ποια μέσα, ποιων ομίλων, τι ποσά δόθηκαν. Η δημοσίευση πρέπει να γίνεται «με ηλεκτρονικά και φιλικά προς τον χρήστη μέσα». Επιπλέον, κάθε χρόνο πρέπει να δημοσιεύεται ετήσια έκθεση για τις δαπάνες κρατικής διαφήμισης. Η έκθεση πρέπει να περιλαμβάνει την κατανομή όλων των κρατικών διαφημιστικών δαπανών προς τα ΜΜΕ και τις πλατφόρμες και οι ετήσιες αυτές εκθέσεις να δημοσιοποιούνται σε εύκολα προσβάσιμη μορφή. Την έκθεση συντάσσουν εθνικές ρυθμιστικές Αρχές ή φορείς ή άλλες αρμόδιες ανεξάρτητες Αρχές, οι οποίες μπορούν να ζητούν επιπλέον στοιχεία.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΩΝ ΜΜΕ ΚΑΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΛΑΤX ΦΟΡΜΕΣ.
Ρυθμίζεται με διαφανή και λεπτομερή τρόπο η διαδικασία fact checking. Οι μεγάλες πλατφόρμες, π.χ. facebook, X (πρώην Twitter), Instagram, δεν θα μπορούν να περιορίζουν ή να διαγράφουν αυθαίρετα περιεχόμενο που προέρχεται από ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης. Υποχρεώνονται να κρατήσουν αναρτημένη μία υπό έλεγχο είδηση για τουλάχιστον 24 ώρες μέχρι να γίνει ανταλλαγή απόψεων για την αξιοπιστία και την ορθότητά της.