Δημήτρης Σερεμέτης
Πανεπιστημιακός, συγγραφέας
«Βασανιστήρια στην ΕΣΑ». Γιατί τώρα αυτό το βιβλίο;
Πιο νωρίς θα ήταν πιο επώδυνο για μένα, αλλά και για όλους τους συναγωνιστές στους οποίους αναφέρομαι, να μιλήσω γι’ αυτά τα γεγονότα. Από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να είναι παρεξηγήσιμη η συζήτηση για τα ζητήματα του βασανισμού, γιατί κατά διαστήματα καλλιεργήθηκε η καχυποψία ότι επιθυμούσαμε να «εξαργυρώσουμε» τη συμμετοχή μας στον αντιδικτατορικό αγώνα. Τώρα πια δεν μπορεί να υπάρξει τέτοιου είδους κριτική, γιατί τόσο στην επαγγελματική όσο και στην πολιτική κονίστρα είμαστε ουσιαστικά απερχόμενοι.
Εσείς πώς βρεθήκατε στην ΕΣΑ;
Την άνοιξη του 1973 αποδείχτηκε ότι δεν αρκούσε το μέτρο της διακοπής αναβολής στράτευσης με το οποίο οδηγήθηκαν στον στρατό εκατό περίπου από τους πρωταγωνιστές του φοιτητικού κινήματος ώστε αυτό να ελεγχθεί. Έτσι ο Ιωαννίδης, τον Απρίλιο - Μάιο της ίδιας χρονιάς, διεκδίκησε και πήρε την έγκριση να αναλάβει η στρατιωτική αστυνομία, η ΕΣΑ, τη βίαιη καταστολή του φοιτητικού κινήματος με μαζικές συλλήψεις και βασανισμούς. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήμουν κι εγώ. Βρέθηκα στην ΕΣΑ μέχρι την αμνηστία του Αυγούστου του 1973.
Φαινόταν μακρινή τότε η αποκατάσταση της Δημοκρατίας;
Για μας δεν ετίθετο έτσι το ζήτημα, γιατί αισιοδοξούσαμε ότι χάρη στις κινητοποιήσεις μας το καθεστώς δεν θα αργούσε να καταρρεύσει.
Στην ΕΣΑ, τι ακριβώς βιώσατε;
Δεν μπορεί να το εξηγήσει κανείς με μερικές λέξεις. Αν έπρεπε να περιοριστώ σε μια φράση, θα έλεγα μόνο ότι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι ιερή.
Τι σημαίνει το «χωρίς πλατεΐτσα στην Κοκκινιά» που έχετε στον υπότιτλο του βιβλίου;
Ηταν η απειλή του Νικολόπουλου, ενός από τους ανακριτές - βασανιστές. Με είχε απειλήσει ότι θα με εκτελέσει και το πολύ πολύ θα γίνω πλατεΐτσα στην Κοκκινιά εάν έρθει ποτέ η Δημοκρατία. Δυστυχώς, ούτε αυτός καταδικάστηκε. Αθωώθηκε πανηγυρικά.
Το ότι οι βασανιστές δεν καταδικάστηκαν τι σημαίνει για σας;
Η ατιμωρησία των βασανιστών είναι μια ανοιχτή πληγή για την Ελληνική Δημοκρατία.
Ο βασανιστής τι είδους άνθρωπος είναι; Πώς θα φιλοτεχνούσατε το πορτρέτο του;
Κι αυτό είναι πολύ δύσκολο να το περιγράψεις. Μπορεί να είναι οτιδήποτε, μπορεί να είναι ένα τέρας, μπορεί να είναι και ένα θύμα.
Για τους βασανιστές σας τι σκέφτεστε, τι συναισθήματα τρέφετε;
Στα συναισθήματα, εκείνη την περίοδο μέχρι και πολλά χρόνια μετά, κυριαρχούσαν ο φόβος, η οργή, το μίσος. Κανένα απ’ αυτά τα συναισθήματα όμως δεν μπορεί να διαρκέσει επ’ άπειρον εάν δεν συνδαυλίζεται συνεχώς. Σήμερα για κάποιους θα μπορούσα να αισθανθώ ακόμα και οίκτο. Κατανόηση όμως δεν θα νιώσω ποτέ.
Από την κατάληψη της Νομικής το ’73 μέχρι τα σημερινά 50χρονα της Μεταπολίτευσης, για αρκετούς απ’ όσους ανέπτυξαν αντιδικτατορική δράση ο δρόμος δεν διανύθηκε εύκολα. Πολύ περισσότερο για όσους βρέθηκαν στα μπουντρούμια της ΕΣΑ. Ένας απ’ αυτούς, ο Δημήτρης Σερεμέτης, αν. καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, απ’ όπου αφυπηρέτησε τα προηγούμενα χρόνια, βίωσε τον εγκλεισμό και τον βασανισμό και τώρα, μισόν αιώνα μετά, καταθέτει τη δική του μαρτυρία στο καινούργιο βιβλίο του «Βασανιστήρια στην ΕΣΑ. Ένα σενάριο (χωρίς πλατεΐτσα στην Κοκκινιά)» (εκδ. Πόλις). Ενεργό μέλος του φοιτητικού αντιδικτατορικού κινήματος, από τους εκπροσώπους του που το καθεστώς έστειλε αιφνιδιαστικά στον στρατό για να αναστείλει τη δράση τους, πρόφτασε να αγοράσει τον τηλεβόα που χρησιμοποίησαν οι συνάδελφοί του στην κατάληψη της Νομικής πριν παρουσιαστεί στο στρατόπεδο της Τρίπολης. Δεν μπόρεσε ωστόσο να γλιτώσει τη σύλληψη μετά την απόλυσή του από τον στρατό. Καθώς το βιβλίο του επαναφέρει στο παρόν πρόσωπα και γεγονότα, ο συγγραφέας ανασύρει στη μνήμη εκείνη την περίοδο και μας βοηθάει να κατανοήσουμε ένα παρελθόν που δεν είναι τόσο μακρινό. Οι αποσιωπήσεις, οι προσπάθειες αναθεώρησης των ιστορικών γεγονότων, η Δημοκρατία, οι προσδοκίες και οι διαψεύσεις, ζητήματα Κράτους Δικαίου, αλλά και οι μικρές χαραμάδες ελπίδας από τις αντιδράσεις των πολιτών κυριαρχούν στη συζήτηση. «Η Δημοκρατία για να ζει και να ανθίζει χρειάζεται τη διαρκή ετοιμότητα των πολιτών, την εγρήγορσή τους και συνεχή φροντίδα από όλους μας» επιμένει ο Δημήτρης Σερεμέτης. Καθώς η κουβέντα επεκτείνεται σε όσα βίωσε στην ΕΣΑ, στο τραύμα του βασανισμού, αδυνατεί να περιγράψει το πορτρέτο του βασανιστή. Ωστόσο δεν κρύβει την απογοήτευσή του για την ατιμωρησία αυτών που προκάλεσαν τόσο πόνο. «Η ατιμωρησία των βασανιστών είναι μια ανοιχτή πληγή για την Ελληνική Δημοκρατία» υπογραμμίζει. Την ίδια ώρα όμως στρέφει το ενδιαφέρον στο μέλλον. «Μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι γιατί το μέλλον της χώρας, το μέλλον της Δημοκρατίας, μπορούν να το πάρουν στα χέρια τους οι νέοι» λέει, για να κλείσει με μια νότα αισιοδοξίας αυτή η συζήτηση.
Γράφοντας το βιβλίο επανήλθε το τραύμα του βασανισμού;
Τα βασικά στοιχεία του βιβλίου έχουν γραφτεί αμέσως μετά την απελευθέρωσή μου, δηλαδή τον Σεπτέμβριο του 1973. Βγαίνοντας από τη φυλακή κατέγραψα όλα τα γεγονότα με συνοπτικό τρόπο σε ένα ημερολόγιο, γιατί είχα την ανάγκη να μιλήσω για όσα έζησα στην ΕΣΑ χωρίς όμως να δημοσιοποιηθεί αυτή η συζήτηση. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 άρχισα να σκέφτομαι ότι η εμπειρία μου έπρεπε να δημοσιοποιηθεί. Ουσιαστικά το βιβλίο χρονολογείται από τότε, το 1980-1981. Τώρα που το ξαναδούλεψα, με αφορμή τα πενηντάχρονα από τη μεγάλη κατάληψη της Νομικής τον Φεβρουάριο του’73, προκειμένου να εκδοθεί, διαπίστωσα ότι πολλές πληγές παραμένουν ανοιχτές.
Ποιες είναι αυτές οι πληγές;
Ξαναζείς το άγχος του βασανισμού, την ήττα της αξιοπρέπειας, την αγωνία για το τι θα γίνει την επόμενη στιγμή. Μπορώ να πω ωστόσο ότι διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας το κείμενο άρχισα πλέον κι εγώ κάπως να ξαλαφρώνω. Νομίζω ότι η δημοσιοποίηση είναι μια ανακούφιση, γιατί μέσα σ’ όλα με κατέτρυχε η ενοχή ότι δεν είχα καταθέσει στις δίκες των βασανιστών.
Μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι γιατί το μέλλον της χώρας, το μέλλον της Δημοκρατίας, μπορούν να το πάρουν στα χέρια τους οι νέοι
Φοβηθήκατε τότε να καταθέσετε;
Οχι, αλλά την πατήσαμε τότε σχεδόν όλοι,