Δύσκολοι αποχαιρετισμοί

Οι συνεργασίες με τον Χρήστο Ξενάκη, η ηχογράφηση στο στούντιο του Βαγγέλη Φάμπα και ο κινηματογράφος γέννησαν τους δίσκους του Σταύρου Σοφιανόπουλου

Κατά

τη διάρκεια της καθημερινής μελέτης του ο Σταύρος Σοφιανόπουλος αισθάνεται τα δάχτυλά του να γεννούν μουσικές φράσεις, μελωδίες που τον προτρέπουν να αναζητήσει τη συνέχεια. Με τα χρόνια συγκεντρώθηκε στο μουσικό του «συρτάρι» συνθετικό υλικό, το οποίο αποτυπώθηκε σε μια κασέτα, που έφτασε στα χέρια της βραβευμένης σκηνοθέτριας Πέννυς Παναγιωτοπούλου. Εκείνη την εποχή γύριζε το «Δύσκολοι Αποχαιρετισμοί: Ο μπαμπάς μου», μια ταινία που τιμήθηκε με βραβείο στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο. Η σκηνοθέτις κατάλαβε πως τα μουσικά θέματα του Σοφιανόπουλου και το ύφος τους ταίριαζαν στη νέα της δουλειά. Με αυτόν τον τρόπο η μουσική του Σταύρου βγήκε έξω από το δωμάτιό του, ώσπου, τελικά, κυκλοφόρησε από την Ankh music το 2002. Το αμερικανικό περιοδικό Variety έγραψε πολύ καλά λόγια για το σάουντρακ και για τον άγνωστο συνθέτη του.

Μελωδικό τρεχαντήρι

Την ίδια χρονιά, ένας φιλέλληνας Ιταλός φίλος τού πρότεινε ένα ταξίδι στο Αιγαίο με το δικό του ξύλινο τρεχαντήρι, πριν η Ε.Ε. επιβάλει την απόσυρση από τις θάλασσες και την καταστροφή τους, για τον ίδιο μάλλον λόγο που πέταγαν στις χωματερές τα πορτοκάλια. Ο Σταύρος αποδέχτηκε την πρόταση, υπό έναν όρο: στην καμπίνα του έπρεπε να υπάρχει ένα πιάνο. Εκεί, με έναν υπολογιστή κι ένα πρόγραμμα Cubase, δημιούργησε ένα πλήρως λειτουργικό studio όπου έγραφε τις παρτιτούρες για όσες μουσικές γεννιόνταν στη διάρκεια του ταξιδιού.

Στο τέλος της αποστολής τού skipper Σοφιανόπουλου δέκα μουσικές του συνθέσεις που αναφέρονται στον γεωγραφικό χώρο που τις ενέπνευσε -η Ελλάδα, η θάλασσα, η Μεσόγειος- ενορχηστρώθηκαν σε «κλασικότροπο» ύφος από τον Χρήστο Ξενάκη. Ο συνθέτης, πιανίστας και ενορχηστρωτής αγκάλιασε τη δουλειά του λες και ήταν δική του. Εμπνευσμένος από το «μουσικό τρεχαντήρι» του Ιταλού, ο «Χορός του Πυθέα» ηχογραφήθηκε στο στούντιο του Βαγγέλη Φάμπα. Περιγράφει το ταξίδι στη θάλασσα που συμβολίζει την πολύχρονη περιπλάνηση - με τις αντιξοότητες και τις αμφιβολίες της ζωής ενός ανθρώπου που, τελικά, βρίσκει απάγκιο στη δική του Ιθάκη.

«Κέρασμα», «Ανάγνωση», «Σημειώσεις»

Δύο χρόνια είχαν περάσει όταν η συνεργασία Ξενάκη και Σοφιανόπουλου απέδωσε «Το Κέρασμα». Ο δίσκος αυτός είναι εμπνευσμένος από την ελληνική παραδοσιακή ρυθμολογία και το ύφος της. Δύο συνθέσεις του είναι γραμμένες στα 9/8 σε στίχους του συνθέτη. Η «Ζυγαριά» περιγράφει την αγωνία ενός ανθρώπου που προσπαθεί να «ζυγίσει» την ιδεώδη ζωή με την πραγματικότητα. Το ομότιτλο «Κέρασμα» περιγράφει την αυτονόητη απαίτησή μας να ζήσουμε ειρηνικά σ’ αυτόν τον πλανήτη. Κάτι που οι πολέμαρχοι θέλουν να μετατρέψουν σε ένα στιγμιαίο «κέρασμα», χωρίς διάρκεια και συνέχεια.

Το 2010 ένας παλιός συν-κολυμβητής του Σταύρου από τα χρόνια των αθλητικών του επιδόσεων του ζήτησε να γράψει μουσική συνοδευτική της έκδοσης ενός βιβλίου του για τον Κ.Π. Καβάφη. Ορχηστρική μουσική που δισκογραφήθηκε την ίδια χρονιά, με τίτλο «Μία

Ανάγνωση». Επτά χρόνια μετά ήρθαν οι οκτώ ορχηστρικές «Σημειώσεις». Κομμάτια που περιγράφουν στιγμιότυπα από συμβάντα της καθημερινότητας και ο Σοφιανόπουλος ευελπιστεί ότι οι ακροατές τους θα βρουν στοιχεία που αφορούν και τη δική τους ζωή.

Οι «Επισκέψεις» του 2019, μια παραγωγή του Δεύτερου Προγράμματος της ΕΡΑ, πρόταση της Έλενας Διάκου, αποτελούνται από 5 τραγούδια ερμηνευμένα με τον πολύ ώριμο, χαρακτηριστικό τρόπο της Ναταλίας Ρασούλη, που θυμίζει κάτι από Στέλλα Γκρέκα. Τέσσερα ορχηστρικά τα συμπληρώνουν: ο ταχυδρόμος που φεύγει μια μέρα πριν από τη συνταξιοδότησή του με ένα φύλλο δέντρου στον σάκο του, ο δανειολήπτης που δεν αντέχει τις πιέσεις της τράπεζας και κοιμάται αγκαλιά με ένα βιβλίο του Μπόρχες, η σχέση που μετατρέπεται σε ένα χαρτομαντιλάκι, παρέα με τα άχρηστα...

Στην τελική ευθεία

«Χωρίς Λόγια» τιτλοφορείται ο δίσκος του Στ. Σοφιανόπουλου που κυκλοφορεί από το 2023 και περιέχει μόνον ορχηστρικά κομμάτια, παιγμένα στο πιάνο από τον ίδιο και τα δύο τσέλα των Κώστα Θέου και Στέφανου Γιαννόπουλου. Στο σήμερα ανήκουν οι «Λέξεις που δεν είπαμε». Τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι λέξεις, ο δίσκος ήταν στο τελικό στάδιο της παραγωγής του και οι Μουσικές Κοινότητες στον ρ/σ 105,5 Στο Κόκκινο θα έχουν τη χαρά της πρώτης του μετάδοσης το βράδυ της Κυριακής 7 Απριλίου.

Από τα πέντε τραγούδια που περιέχονται στις «Λέξεις που δεν είπαμε», το πρώτο αναφέρεται στον άγγελο της ταινίας τα «Φτερά του Έρωτα» του Γερμανού σκηνοθέτη Βιμ Βέντερς. Το δεύτερο, στο ανεξήγητο, στο μεγαλειώδες της ύπαρξής μας σ’ ένα σύμπαν που ποτέ δεν θα μάθουμε πώς γεννήθηκε. Ένα άλλο, σε πράγματα πολύ γνωστά, που καταλαβαίνουμε ξαφνικά πόσο άγνωστα μας είναι.

«Με ρωτά ο μικρός άγγελος για τη ζωή, για τον έρωτα, για το φιλί... Με ρωτά και για τα δάκρυα, για τον χρόνο, τη χαρά, τη φιλία και το αίσθημα, αν διαρκούν παντοτινά».