Από τον αυταρχισμό στη συνταγματική εκτροπή
Νόμος και τάξη για τη νεολαία, εργαλειοποίηση της πανδημίας και αντιδημοκρατικές πολιτικές από την κυβέρνηση Μητσοτάκη
Η κυβέρνηση τηρεί τα προσχήματα ενός δημοκρατικού διαλόγου αλλά σε περίπτωση διαφωνίας δείχνει ωμά τις αληθινές, αντιδημοκρατικές της προθέσεις
Με πρόφαση τη διαχείριση της πανδημίας η κυβέρνηση επιχείρησε να απαγορεύσει τον τριήμερο εορτασμό της επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου στήνοντας –κατά τη γνώμη της– μια παγίδα στην Αριστερά. Εάν η Αριστερά αποδεχόταν την απαγόρευση, θα αποδυνάμωνε αυτή καθαυτή την ταυτότητά της. Εάν παρέβαινε την απαγόρευση, θα στιγματιζόταν ως ιδεοληπτική και κοινωνικά ανεύθυνη. Η επικοινωνιακή στρατηγική της κυβέρνησης βασίστηκε σε ένα πολιτειακά απαράδεκτο επιχείρημα που συνέκρινε τον εορτασμό του Πάσχα και τις παρελάσεις με την πορεία του Πολυτεχνείου. Το επιχείρημα αυτό ταύτιζε τις θρησκευτικές πεποιθήσεις με τις πολιτικές και ομογενοποιούσε τις εκδηλώσεις συλλογικής μνήμης. Το πολιτειακό ζήτημα εγείρεται από το γεγονός ότι πολύ απλά οι θρησκευτικές εορτές και οι παρελάσεις δεν αποτελούν συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα.
Το δόγμα «νόμος και τάξη» αποτέλεσε από την αρχή έναν από τους πυλώνες της πολιτικής της κυβέρνησης που ανήγαγε την καταστολή σε κεντρικό εργαλείο άσκησης της εξουσίας της. Η εμφάνιση της πανδημίας διεύρυνε το πεδίο εφαρμογής των κατασταλτικών δράσεων αποδίδοντάς τους νέες πολιτικές λειτουργίες. Οι κατασταλτικές επιχειρήσεις εναντίων των νέων που συγκεντρώνονταν στις πλατείες στόχευαν μεν άτομα που εμφανώς προέρχονταν από ιδεολογικά αντίπαλους προς την κυβέρνηση χώρους αλλά παράλληλα επέτρεπαν στην κυβέρνηση να μετακυλήσει στους πολίτες τις τεράστιες δικές της ευθύνες για την ανεπαρκέστατη διαχείριση της πανδημίας.
Η εργαλειοποίηση της πανδημίας για την επίτευξη άλλων πολιτικών στόχων, χάρη στην καταστολή, κορυφώθηκε με την αντισυνταγματική απαγόρευση του εορτασμού του Πολυτεχνείου. Αντίθετα από όσα ισχυρίστηκαν ορισμένοι συνταγματολόγοι και η πρόεδρος του ΣτΕ, η καθολική τετραήμερη απαγόρευση διαδηλώσεων είναι προφανέστατα αντισυνταγματική. Πρώτον, το αρ. 11 του συντάγματος δεν προβλέπει περιορισμό του δικαιώματος του συνέρχεσθαι για λόγους δημόσιας υγείας. Ο νόμος για τις διαδηλώσεις που ψηφίστηκε πρόσφατα είναι εκτελεστικός νόμος του συντάγματος, δεν μπορεί να υπερβεί τις συνταγματικές διατάξεις και επιπλέον εξαιρεί ρητά από τις διατάξεις του τον εορτασμό του Πολυτεχνείου. Δεύτερον, η πράξη νομοθετικού περιεχόμενου (ΠΝΠ) για τα υγειονομικά μέτρα, την οποία επικαλέστηκε η κυβέρνηση, δεν μπορεί να υπερισχύει του συντάγματος. Τρίτον, καθολική απαγόρευση των διαδηλώσεων μπορεί να αποφασίσει μόνο η Βουλή, σύμφωνα με το αρ. 48 του συντάγματος (κατάσταση πολιορκίας), και όχι ο αρχηγός της αστυνομίας. Τέταρτον, σε κάθε περίπτωση ο όποιος περιορισμός του δικαιώματος του συνέρχεσθαι πρέπει να υπακούει στη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας.
Το ψευδεπίγραφο της επίκλησης των υγειονομικών μέτρων για την απαγόρευση του εορτασμού του Πολυτεχνείου κατέστη σαφές από τη σκληρή και εντελώς απρόκλητη καταστολή διαδηλωτών που δεν θα μπορούσαν επ’ ουδενί να θεωρηθούν απειλητικοί για τη δημόσια υγεία. Εχοντας δημιουργήσει ένα πολωτικό κλίμα πολιτικής αντιπαράθεσης και δρώντας εκτός συνταγματικού πλαισίου, η κυβέρνηση δεν δίστασε να εμποδίσει εξίσου αντισυνταγματικά την ελεύθερη κυκλοφορία βουλευτών, προσπαθώντας να επιβάλει ως αυτονόητη την απολύτως απεριόριστη άσκηση της εξουσίας της.
Η απόκρυψη των αντισυνταγματικών προθέσεων της κυβέρνησης πίσω από τον μανδύα της πανδημίας ομολογήθηκε από τον ίδιο τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη, που στον απόηχο της καταστολής των διαδηλώσεων για το Πολυτεχνείο δήλωσε στον Σκάι: «Θα το συνεχίσουμε αυτό, να τελειώνουμε με τις διαδηλώσεις που καταλύουν και καταργούν πλήρως την κοινωνική ζωή».
Η άρνηση της κυβέρνησης να διαχειριστεί το πολιτικό πεδίο της χώρας με όρους ανοιχτής δημοκρατίας εκδηλώθηκε σαφώς και στον χώρο των πανεπιστημίων. Η κατάργηση του ασύλου
ήταν το πρώτο στάδιο ενός σχεδίου άμεσης αστυνόμευσης της ελεύθερης κυκλοφορίας ιδεών εντός των ΑΕΙ. Η ανησυχία δεν προκαλείται από το γεγονός ότι μετά τη διαπόμπευση του πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου ο πρωθυπουργός πρότεινε στη σύνοδο πρυτάνεων μια σειρά κατασταλτικών μέτρων με επίκεντρο τη σύσταση ειδικού αστυνομικού σώματος για τα πανεπιστήμια. Η ανησυχία προκαλείται από το γεγονός ότι η σύνοδος πρυτάνεων απέρριψε ομόφωνα και τεκμηριωμένα τις πρωθυπουργικές προτάσεις αλλά λίγες μέρες αργότερα το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, αγνοώντας προκλητικά τους πρυτάνεις, ανακοίνωσε προκήρυξη για προσλήψεις 1.500 ειδικών φρουρών που θα συγκροτήσουν την ομάδα προστασίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Κοινώς, η κυβέρνηση τηρεί τα προσχήματα ενός δημοκρατικού διαλόγου αλλά σε περίπτωση διαφωνίας δείχνει ωμά τις αληθινές, αντιδημοκρατικές της προθέσεις.
Η επιβολή αυτών των αντιδημοκρατικών προθέσεων προϋποθέτει την άσκηση βίας. Για τους πρυτάνεις η βία είναι ισχυρή αλλά συμβολική. Για τους φοιτητές, τους διαδηλωτές και τους απλούς πολίτες η βία είναι κυριολεκτική και πολυεπίπεδη: στη σωματική και ψυχολογική βία προστίθενται η ποινική εξουθένωση και οι ενδεχόμενες οικονομικές της συνέπειες.
Η επιτυχής επιβολή αυτών των αντιδημοκρατικών προθέσεων εξαρτάται από την επικοινωνιακή νομιμοποίησή τους από τα ΜΜΕ και προϋποθέτει τη συναίνεση όλων των εκφάνσεων όχι μόνο της εκτελεστικής, αλλά και της δικαστικής εξουσίας. Η πρωτοφανής άσκηση διώξεων για διέγερση σε ανυπακοή εναντίον νοσοκομειακών γιατρών και απλών πολιτών της Θεσσαλονίκης που έκαναν καλέσματα για την πορεία του Πολυτεχνείου πριν από την απαγορευτική απόφαση του αρχηγού της ΕΛΑΣ –κοινώς, προτού η πράξη αποτελέσει αδίκημα– δηλώνει σαφώς ότι αυτή η συναίνεση είναι υπαρκτή. Στην περίπτωση αυτή όμως δεν μιλάμε πλέον για αυταρχική διακυβέρνηση αλλά για συνταγματική εκτροπή.