Πρωθυπουργός υψηλού κινδύνου
Η κυβέρνηση άνοιξε τον τουρισμό βασισμένη σε έναν αλγόριθμο για τα τεστ που δεν είχε πειραματική επικύρωση, με ασαφή αποτύπωση ρίσκου και αποτελεσματικότητας
● Στο σκοτάδι τα δεδομένα του αλγόριθμου EVA που άνοιξαν τα σύνορα και μέσα σε 26 μέρες μπήκαν 1.123.660 τουρίστες χωρίς τεστ Covid-19
● Ενα βήμα πριν από τον εισαγγελέα νοσοκομειακοί γιατροί για τη διερεύνηση ποινικών ευθυνών στις κρατικές αστοχίες και εγκληματικές παραλείψεις
● Το πρόγραμμα της ΝΔ και οι δηλώσεις του Κυριάκου καταδεικνύουν τα ψεύδη των «γαλάζιων» Μαυρογιαλούρων για τη θωράκιση του ΕΣΥ
Εν συντομία
Στο στόχαστρο της κριτικής επιστημόνων ο αλγόριθμος EVA που άνοιξε τα σύνορα για τον τουρισμό με «στοχευμένους ελέγχους».
Γιατί ενδιαφέρει
Πειραματόζωο η χώρα;
Επιστημονικά ατεκμηρίωτο, επιχειρησιακά επισφαλές και εφαρμοσμένο αποκλειστικά στην Ελλάδα παραμένει το φίλτρο προστασίας της χώρας για το επώδυνο –όπως παραδέχτηκε ο Αδωνης Γεωργιάδης– άνοιγμα του τουρισμού. Πρόκειται για τον αλγόριθμο EVΑ, ο οποίος παρουσιάστηκε από τα φίλα προσκείμενα προς την κυβέρνηση Μέσα ως ο «άσος στο μανίκι του πρωθυπουργού» για την ασφαλή επανεκκίνηση της βαριάς βιομηχανίας. Τέσσερις μήνες μετά, με τη χώρα να βρίσκεται στη μέγγενη του δεύτερου κύματος, επιστημονικές φωνές εκφράζουν ενστάσεις και ζητούν απαντήσεις για τον αόρατο «συνοριοφύλακα» που σκοπό είχε να κατευθύνει «έξυπνα» και «στοχευμένα» τα λιγοστά τεστ που διέθεσε η κυβέρνηση για τη θωράκιση της χώρας. Η κυβέρνηση, έχοντας δαγκώσει το μήλο της αλαζονείας και της αποστροφής του δημόσιου ελέγχου, αρνήθηκε να δώσει τις απαιτούμενες εξηγήσεις, κάτι που ανέλαβε να κάνει ο επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας, επιβεβαιώνοντας ουσιαστικά τις επιφυλάξεις και τις ανησυχίες. Αύριο Δευτέρα ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς αναμένεται να υποστεί τη βάσανο του κοινοβουλευτικού ελέγχου, κληθείς από την αξιωματική αντιπολίτευση να αποδείξει αν η EVA ήταν ένα τεχνολογικό οχυρό στα σύνορα της χώρας ή το άλλοθι για τα ανεπαρκή τεστ στους επισκέπτες. Κυρίως καλείται να αποδείξει ότι η χώρα δεν μετατράπηκε σε πειραματόζωο εφαρμόζοντας αλγόριθμο χωρίς πειραματική επικύρωση, με ασαφή αποτύπωση του ρίσκου και της αποτελεσματικότητάς του για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας. Θα το κάνει;
Οι συστάσεις της ερευνητικής ομάδας
Η πρώτη αναφορά στον αλγόριθμο EVA έγινε από τα χείλη του πρωθυπουργού στις 21 Ιουνίου κατά τη διάρκεια της πανομογενειακής τηλεδιάσκεψης Ελλήνων ομογενών ιατρών με θέμα «Εξάλειψη του Covid-19». Πλέκοντας το εγκώμιο για το επιστημονικό κεφάλαιο που διαθέτει η χώρα εκτός συνόρων, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε στον επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Κίμωνα Δρακόπουλο, ο οποίος «μας βοηθά τώρα στον αλγόριθμο για το testing». Τη σκυτάλη πήρε έναν μήνα αργότερα ο Νίκος Χαρδαλιάς, κάνοντας επιγραμματική αναφορά στον «σύνθετο αλγόριθμο». «Θέσαμε σε εφαρμογή ένα προηγμένο σύστημα για την εξέταση ταξιδιωτών και την ιχνηλάτηση τυχόν κρουσμάτων, χρησιμοποιώντας έναν σύνθετο αλγόριθμο και λεπτομερή πρωτόκολλα. Ετσι ώστε και οι επισκέπτες να αισθάνονται ασφαλείς αλλά και να προστατεύσουμε την υγεία των εργαζομένων στον τουρισμό» διαβεβαίωσε, αν και παραδέχτηκε στη συνέχεια ότι παρατηρείται «κάποια αναμενόμενη αύξηση κρουσμάτων λόγω των επισκεπτών».
Στις 28 Ιουλίου ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας ανακοίνωσε τα πρώτα μέτρα μετά την άρση του lockdown, περιγράφοντας στο πανελλήνιο το σύστημα EVA για να καταδείξει ότι παρά την αύξηση των κρουσμάτων η κυβέρνηση πορεύεται βάσει σχεδίου. «Για να διασφαλίσουμε ότι το άνοιγμα του τουρισμού δεν θα θέσει σε κίνδυνο όσα έχουμε πετύχει έχουμε δημιουργήσει έναν ειδικό αλγόριθμο, τον αλγόριθμο EVA» είπε συστήνοντας τον αλγόριθμο και τους εμπνευστές του. «Πρόκειται για ένα σύνθετο μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης που έχει σχεδιαστεί από μια εξαιρετική ομάδα επιστημόνων, η οποία αποτελείται από τους Κίμωνα Δρακόπουλο, Vishal Gupta (University of Southern California), Hamsa Bastani (Wharton University of Pennsylvania) και Γιάννη Βλαχογιάννη».
Με τον αλγόριθμο να έχει τεθεί σε εφαρμογή ήδη από την 1η Ιουλίου, ο υφυπουργός εξήγησε ότι ο EVA, λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό τεστ ανά σημείο εισόδου, χρησιμοποιεί την επιδημιολογική εικόνα από τα δημόσια δεδομένα κάθε
Με επιστολή στους αρμόδιους φορείς η Ενωση Πληροφορικών Ελλάδας χαρακτηρίζει «απόλυτα προβλέψιμο και αναμενόμενο» το δεύτερο lockdown λόγω του τρόπου που άνοιξαν τα σύνορα
περιοχής σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα των τεστ στις πύλες εισόδου για να αξιολογήσει το προφίλ ρίσκου κάθε ταξιδιώτη με βάση τα στοιχεία του PLF (φόρμα εντοπισμού επιβατών). «Στόχος του EVA είναι τόσο να εντοπίσει τους επιβάτες που έχουν αυξημένες πιθανότητες να είναι φορείς του ιού όσο και να δειγματοληπτεί αποσκοπώντας στην παρακολούθηση όλων των χωρών και περιοχών για τον γρήγορο εντοπισμό νέων επιδημιολογικά βεβαρυμένων προφίλ» ανέφερε, ενώ συμπλήρωσε πως από την 1η έως και τις 26 Ιουλίου διεξάχθηκαν συνολικά στα σημεία εισόδου 171.138 έλεγχοι σε σύνολο 1.294.798 εισερχομένων στη χώρα και τα επιβεβαιωμένα κρούσματα είναι 344. Ητοι 1.123.660 επισκέπτες πέρασαν τα σύνορα χωρίς τεστ.
Η επιστολή που άνοιξε το Κουτί της Πανδώρας
Με την πανδημία να έχει τεθεί εκτός ελέγχου, τη χώρα να καταγράφει θλιβερά ρεκόρ μετρώντας πάνω από 1.400 νεκρούς μόνο τον Νοέμβριο, τον τουρισμό να έχει καταδειχθεί από μελέτες ως η αφετηρία
του δεύτερου κύματος και μέλη της επιτροπής των ειδικών να στηλιτεύουν την ελλιπή δειγματοληψία που γινόταν στις πύλες εισόδου, η Ενωση Πληροφορικών Ελλάδας μετατράπηκε σε ένα ακόμη αγκάθι στα πλευρά του πρωθυπουργού και της κυβέρνησης.
Στις 9 Νοεμβρίου, δύο ημέρες μετά τη δεύτερη καθολική καραντίνα με την οποία επιβλήθηκε προσκόμιση τεστ για όσους επιθυμούν να περάσουν τα σύνορα, η ΕΠΕ αποστέλλει την πρώτη της επιστολή στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και στα υπουργεία Υγείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης θέτοντας οκτώ ερωτήματα που αφορούν τον επίμαχο αλγόριθμο και ασκώντας κριτική στον ΕΟΔΥ για το γεγονός ότι η ακαδημαϊκή κοινότητα βρίσκεται στο σκοτάδι, αφού δεν υπάρχει πρόσβαση στα επιδημιολογικά δεδομένα. Ειδικότερα, χαρακτηρίζει «απόλυτα προβλέψιμο και αναμενόμενο» το δεύτερο lockdown λόγω του τρόπου που άνοιξαν τα σύνορα, θέτοντας στο επίκεντρο της προσοχής τον αλγόριθμο EVA με τα εξής ερωτήματα: 1 Πού είναι δημοσιευμένος ο αλγόριθμος EVA με πλήρη επιστημονική τεκμηρίωση και τεχνική περιγραφή;
2 Μέσω ποιας διαδικασίας κρίσης (peer-review) έχει αξιολογηθεί η επιστημονική εγκυρότητά του;
3 Με βάση ποια δεδομένα και με ποιο πειραματικό πρωτόκολλο έγινε η αξιολόγηση αυτή;
4 Ποιος ανέλαβε την υλοποίησή του σε επιχειρησιακό επίπεδο, με ποια διαδικασία επιλογής, ποιος φορέας-υπηρεσία είναι αρμόδιος και ποιος παρέλαβε το σχετικό έργο (λογισμικό);
5 Με βάση ποια δεδομένα προσαρμόστηκε, δοκιμάστηκε, αξιολογήθηκε και τελικά εφαρμόστηκε επιχειρησιακά πλέον στις πύλες εισόδου της Ελλάδας;
6 Τι αξιολόγηση έχει γίνει κατά τη διάρκεια της επιχειρησιακής αυτής λειτουργίας του μέχρι και αυτήν τη στιγμή;
7 Ποια είναι τα τέσσερα βασικά νούμερα ευαισθησίας και ακρίβειας (TP / TN / FP / FN) του αλγόριθμου σε θεωρητικό επίπεδο και ποια σε επιχειρησιακό επίπεδο εφαρμογής στην Ελλάδα από το καλοκαίρι μέχρι σήμερα;
8 Πού είναι δημοσιευμένα και δημόσια προσβάσιμα στην επιστημονική κοινότητα όλα τα παραπάνω στοιχεία;
Επιπλέον, η ένωση ζητούσε να μάθει τον λόγο που μέχρι σήμερα τα αναλυτικά επιδημιολογικά δεδομένα του ΕΟΔΥ δεν διατίθενται οργανωμένα και ελεύθερα στους πολίτες, καλώντας τους αρμόδιους υπουργούς να αποσαφηνίσουν γιατί έχουν παραμερίσει από την προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας τους επιστημονικούς φορείς και τις ερευνητικές ομάδες της χώρας.
Παραδοχές και συμπεράσματα
Εν αντιθέσει με τους αρμόδιους υπουργούς, ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας που πρόσφερε αφιλοκερδώς το εν λόγω σύστημα στην ελληνική πολιτεία Κίμωνας Δρακόπουλος απάντησε στην ένωση, επαληθεύοντας τις επιφυλάξεις της. Συγκεκριμένα, στην τελευταία επιστολή της που κοινοποιήθηκε στις 14 Νοεμβρίου η ΕΠΕ παραθέτει τις απαντήσεις του Κίμ. Δρακόπουλου, προβαίνοντας στα εξής συμπεράσματα:
1 Ο αλγόριθμος υλοποιήθηκε από μια μικρή ερευνητική ομάδα χωρίς συγκεκριμένη κεντρική διοικητική διαδικασία, στο πλαίσιο επίσημης δράσης κάποιου κρατικού φορέα. Παρ’ όλα αυτά, αποτέλεσε τη βασική πολιτική αντιμετώπισης του πιθανού δεύτερου κύματος και εφαρμόστηκε άμεσα στις πύλες εισόδου.
2 Η ερευνητική ομάδα δεν έχει δημοσιεύσει τον αλγόριθμο σε επίπεδο πλήρους επιστημονικής εργασίας (scientific paper). Ούτε επίσημα ούτε ως προδημοσίευση για σχολιασμό (preprint). Σύμφωνα με την απάντηση Δρακόπουλου, η ομάδα θα υποβάλει δύο εργασίες τον Δεκέμβριο στα περιοδικά «Nature» και «Operational Research». Αυτό σημαίνει ότι στις αρχές του καλοκαιριού, όταν ελήφθη η κυβερνητική απόφαση για
επιχειρησιακή εφαρμογή του αλγόριθμου, δεν υπήρχε διαθέσιμη η επιστημονική-τεχνική περιγραφή του. Αρα ήταν αδύνατο να αξιολογηθεί η αναμενόμενη αποτελεσματικότητά του.
3 Δεν εφαρμόστηκε κάποιο συγκεκριμένο κριτήριο αποτελεσματικότητας-αποδοχής του αλγόριθμου πριν από την επιχειρησιακή του εφαρμογή, πέρα από τη σύγκριση με τυχαία δειγματοληψία, δεδομένα προσομοιώσεων και γενικές οδηγίες από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC). Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι σε επιχειρησιακό επίπεδο η όποια αποτελεσματικότητα του αλγόριθμου EVA έχει επιβεβαιωθεί.
4 Από τον Ιούλιο μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία επίσημα δημοσιευμένη αξιολόγηση από την επιχειρησιακή εφαρμογή του αλγόριθμου στην Ελλάδα.
Ανακεφαλαιώνοντας η ΕΠΕ διαπιστώνει: «Στις αρχές του καλοκαιριού υπήρξε κεντρική πολιτική απόφαση να εφαρμοστεί επιχειρησιακά ένα καθαρά επιστημονικό μοντέλο με αδυναμία πειραματικής του επικύρωσης με πραγματικά δεδομένα για την Ελλάδα, χωρίς να είναι ακόμη δημοσιευμένη η πλήρης επιστημονική-τεχνική του περιγραφή και χωρίς κανένα πλάνο περαιτέρω αξιολόγησης της αποτελεσματικότητάς του στους μήνες που εφαρμόστηκε».
Στη Βουλή αύριο ο αλγόριθμος
Οι αμφιβολίες που εκφράστηκαν από την ΕΠΕ αναμένεται να συζητηθούν στην ολομέλεια αύριο Δευτέρα καθώς ο αναπληρωτής τομεάρχης εθνικής άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος Τσίπρας κατέθεσε επίκαιρη ερώτηση στον υπουργό Προστασίας του Πολίτη. Μιλώντας στο Documento ο Γ. Τσίπρας τονίζει πως από τις δύο επιστολές της ένωσης αλλά και από την απάντηση που έδωσε ο επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας συνάγεται ότι ο αλγόριθμος δεν έχει δημοσιευτεί και δεν έχει αξιολογηθεί. «Δεν έχει υπάρξει επιχειρησιακή αξιολόγηση μετά τους μήνες που εφαρμόστηκε και το μόνο βέβαιο είναι πως δεν ακολουθήθηκε κάποια διαδικασία που να αιτιολογεί γιατί επιλέχθηκε και εφαρμόστηκε σε ένα τόσο κρίσιμο πεδίο, το οποίο αφορά άμεσα τη δημόσια υγεία» υπογραμμίζει και συνεχίζει εξηγώντας: «Ειδικά στον χώρο της δημόσιας υγείας τέτοιου είδους αλγόριθμοι συνοδεύονται από πιστοποιήσεις. Απ’ ό,τι φαίνεται, τίποτε απ’ αυτά δεν ακολουθήθηκε. Γι’ αυτό και εικάζουμε ότι επιλέχθηκε λόγω κάποιας γνωριμίας».
Ως προς το αν ο αλγόριθμος αποτέλεσε άλλοθι για τα λίγα τεστ που διέθεσε η κυβέρνηση, απάντησε: «Αυτή είναι μια ερώτηση που πρέπει να απαντήσει ο υπουργός. Πάντως, αν πιστέψουμε τη ρητορική περί επιστημονικών μεθόδων που χρησιμοποιούσε η κυβέρνηση για το άνοιγμα του τουρισμού, μάλλον εκεί θα πρέπει να αποδοθεί. Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση δεν έχει εξηγήσει ποια πολιτική και ποια επιστημονική μεθοδολογία ακολούθησε για τη διενέργεια τεστ που μας έφερε σε μια από τις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης, τουλάχιστον προ ενός μηνός».
Σχετικά με το αν ο τουρισμός δρομολόγησε το δεύτερο κύμα της πανδημίας, αποκρίθηκε ότι υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που πιστοποιούν το συγκεκριμένο συμπέρασμα. «Ηδη από τις αρχές Αυγούστου γινόταν συζήτηση για το επερχόμενο δεύτερο κύμα. Υπήρχε αύξηση κρουσμάτων και από τότε λοιμωξιολόγοι το είχαν επισημάνει. Την εκθετική αύξηση των κρουσμάτων δεν τη διαγνώσαμε όταν πάρθηκε η απόφαση για το lockdown, την είχαν διαγνώσει επιδημιολόγοι και όχι μόνο από τα μέσα προς τα τέλη Αυγούστου. Οτι από ένα σημείο και μετά αναπτύχθηκε η διασπορά ως δυναμική μέσα στον ντόπιο πληθυσμό, αυτό είναι προφανές. Το θέμα είναι από πού ξεκίνησε, από πού ξέφυγε. Είναι σίγουρο ότι έχει παίξει ρόλο ο τουρισμός. Ο τρόπος δηλαδή που έγινε το άνοιγμα, γιατί κανείς δεν λέει ότι δεν έπρεπε να έρθουν τουρίστες» κατέληξε.
«Δεν πείθει ότι έγινε σωστή δουλειά»
Το Documento επικοινώνησε και με τον γενικό γραμματέα της ΕΠΕ Χάρη Γεωργίου, ο οποίος είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά με αντικείμενο τη μηχανική μάθηση. «Υπάρχουν τρία σημεία στα οποία έχουμε πλήρη συσκότιση για το τι έγινε» υποστηρίζει και παραθέτει: «Πρώτον, σε σχέση με τα δεδομένα. Δηλαδή με ποια δεδομένα σχεδιάστηκε το σύστημα, πώς αξιολογήθηκε και τι έχει γίνει από τότε που εφαρμόστηκε μέχρι σήμερα. Αυτά τα δεδομένα ο ΕΟΔΥ δεν τα δημοσιοποιεί σε οργανωμένη μορ
«Το μόνο βέβαιο είναι πως δεν ακολουθήθηκε κάποια διαδικασία που να αιτιολογεί γιατί επιλέχθηκε (σ.σ.: ο αλγόριθμος EVA) και εφαρμόστηκε σε ένα τόσο κρίσιμο πεδίο, το οποίο αφορά άμεσα τη δημόσια υγεία»
Γιώργος Τσίπρας Αναπληρωτής τομεάρχης εθνικής άμυνας του ΣΥΡΙΖΑ
«Δεν υπάρχει περίπτωση να τεθεί σε λειτουργία ιατρικό πρόγραμμα σε μία εβδομάδα. Πρέπει να περάσει από ελέγχους και από πιστοποίηση»
Χάρης Γεωργίου Γενικός γραμματέας της Ενωσης Πληροφορικών Ελλάδας (ΕΠΕ)
φή. Δεύτερον, η μεθοδολογία δεν είναι πουθενά δημοσιευμένη. Βρήκαμε δύο παρουσιάσεις που είναι τεχνικές, αλλά πρόκειται για περίπου 20 διαφάνειες χωρίς τεκμηρίωση, γεγονός που αποτρέπει κάποιον επιστήμονα να βασιστεί σε αυτό για να τεστάρει αν δουλεύει. Για να σας το εξηγήσω: προκειμένου να γίνει μια δημοσίευση υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις. Μία από αυτές είναι να μπορεί κάποιος να λάβει γνώση για τη συγκεκριμένη μεθοδολογία και να προβεί στο αντίστοιχο πείραμα επαλήθευσης. Κι επειδή είναι το αντικείμενό μου δεν μπορώ να πω ότι καλύπτομαι με αυτή την τεκμηρίωση, επειδή θα πρέπει να είναι γραμμένη σε κάποιο paper, να έχει γίνει peer-review (διαδικασία αξιολόγησης), να έχει τεσταριστεί με συγκεκριμένα στοιχεία και δεδομένα, να έχει συγκριθεί με άλλες μεθοδολογίες. Πρέπει να γίνει μια σειρά από πράγματα προκειμένου να πείθει ο αλγόριθμος ότι φέρει εις πέρας το έργο του. Τρίτον, το επιχειρησιακό κομμάτι του συστήματος στήθηκε –το λένε τα ίδια τα μέλη της ερευνητικής ομάδας– σε διάστημα μίας εβδομάδας. Δεν υπήρχε χρόνος για να δοκιμαστεί και να τεκμηριωθεί –έστω σε επίπεδο λογισμικού– ότι δεν έχει σφάλματα».
Μάλιστα, σχολιάζει ότι ο βεβιασμένος τρόπος που εφαρμόστηκε ο αλγόριθμος «δεν μπορεί να πείσει ότι έγινε σωστή δουλειά», καθώς «δεν υπάρχει περίπτωση να τεθεί σε λειτουργία ιατρικό πρόγραμμα σε μία βδομάδα. Πρέπει να περάσει από ελέγχους και από πιστοποίηση». Επιπλέον, κατά τον γγ της ΕΠΕ ο στόχος ενός αλγόριθμου πρέπει να είναι συγκεκριμένος και με βάση το δεδομένο αυτό στη διάρκεια της λειτουργίας του να ανακοινωθούν τα αντίστοιχα αποτελέσματα. «Δεν είναι λάθος να συμπεράνει κανείς ότι ουσιαστικά δεν τέθηκε στόχος που να αποδεικνύει την επιτυχία ή την αποτυχία του αλγόριθμου. Μόνο αν δούμε όλα τα δεδομένα θα μπορέσουμε να κρίνουμε» αποσαφηνίζει. Οσον αφορά το αν εφαρμόστηκε αντίστοιχος αλγόριθμος σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, απάντησε ότι η ίδια η ερευνητική ομάδα παραδέχεται πως κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί.
«Αψογος ο EVA, δεν φταίει ο τουρισμός»
Στον αντίποδα, το μέλος της επιτροπής των εμπειρογνωμόνων για την αντιμετώπιση του κορονοϊού Χρήστος Χατζηχριστοδούλου υπερασπίστηκε τον αλγόριθμο EVA χαρακτηρίζοντάς τον «άψογο» και «εξαιρετικό». «Πρόκειται για έναν αλγόριθμο που έθετε προτεραιότητες στους ελέγχους. Αντί να γίνονται τυχαία, γίνονταν στοχευμένα, εκεί που υπήρχε πρόβλημα. Επειτα, ο αλγόριθμος επανατροφοδοτούνταν με τα αποτελέσματα και μπορούσες να αλλάξεις το στάτους μιας χώρας ανάλογα με τα αποτελέσματα τα δικά μας» αναφέρει στο Documento ο καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας.
Στην ερώτηση «αν ήταν εξαιρετικός ο αλγόριθμος, γιατί ζητάμε τεστ από όσους επιθυμούν να περάσουν τα σύνορα μετά το δεύτερο lockdown;», ο καθηγητής αντέτεινε: «Δεν έχουμε τουρίστες αυτήν τη στιγμή». Στο εύλογο ερώτημα «αφού δεν έχουμε τουρίστες, γιατί ζητάμε τεστ;», αποκρίθηκε: «Εδώ είναι σε όλους. Αλλο το ένα και άλλο το άλλο. Τώρα είναι λίγοι οι εισερχόμενοι. Το καλοκαίρι δεν μπορούσαμε να κάνουμε τόσα εκατομμύρια τεστ. Αρα το EVA ήταν λύση για να αυξηθούν οι δυνατότητες ώστε να βρούμε θετικά κρούσματα στις πύλες εισόδου». Για το ενδεχόμενο να έρχονταν οι τουρίστες με τεστ προτού διέλθουν τις πύλες εισόδου υποστήριξε ότι ούτε αυτή η λύση θα ασφάλιζε πλήρως τη χώρα, γιατί «υπάρχει το χρονικό περιθώριο των τεσσάρων ημερών –με δεδομένο ότι το τεστ έπρεπε να έχει γίνει τις τελευταίες 72 ώρες– και ο εισερχόμενος μπορούσε να κολλήσει τον ιό σε αυτό το διάστημα. Συν τοις άλλοις, η φόρμουλα αυτή δεν καλύπτει τον χρόνο επώασης».
Αναφορικά με τις επιφυλάξεις της ΕΠΕ, ο Χρ. Χατζηχριστοδούλου έκρινε σκόπιμο να απαντήσει πως «ο καθένας μπορεί να λέει ό,τι θέλει. Δημοκρατία έχουμε», ενώ για το γεγονός ότι ο αλγόριθμος παραμένει επιστημονικά αδημοσίευτος αντέταξε ότι αυτό δεν σημαίνει κάτι, καθότι «παρουσιάστηκε σε meeting και θα παρουσιαστεί στο ECDC στις 10 Δεκεμβρίου. Ισα ίσα είναι πρωτοποριακή η Ελλάδα, καθώς ο EVA συσχετίστηκε με το PLF, το οποίο πρώτοι εφαρμόσαμε στην Ευρώπη». Οσον αφορά την παραδοχή ότι δεν προηγήθηκε κάποιο πείραμα πριν από την εφαρμογή του αλγόριθμου, ο καθηγητής επικαλέστηκε την έκτακτη συγκυρία. «Οταν αντιμετωπίζεις μια κατάσταση έκτακτη δεν μπορείς να κάνεις πείραμα. Εδώ είχαμε να διαχειριστούμε μια κατάσταση. Ολες οι χώρες άνοιξαν, υπάρχει κάποια ευρωπαϊκή που δεν άνοιξε; Κάποιες χώρες δεν πήραν κανένα μέτρο. Εμείς πήραμε αυτό. Να μην κάνουμε αντιπολίτευση σε αυτό. Γιατί ο τουρισμός άνοιξε με ασφάλεια και λειτούργησε άψογα» σημείωσε.
Σύμφωνα με τα λεγόμενα του καθηγητή, είναι «τεράστιο λάθος» να θεωρείται υπαίτιος ο τουρισμός για το δεύτερο κύμα. «Αν δείτε την επιδημική καμπύλη της Κρήτης, έχει μια μικρή αύξηση Αύγουστο προς Σεπτέμβριο, πέφτει και μετά ξεκινά. Στην ουσία το δεύτερο κύμα θα το είχαμε έτσι κι αλλιώς, είτε είχαμε τουρισμό είτε δεν είχαμε. Εκτός κι αν μέναμε τελείως κλειστοί όπως η Κίνα, αλλά εμείς στηριζόμαστε στον τουρισμό» ήταν τα λόγια του.
Στην παρατήρηση ότι οι εξηγήσεις μοιάζουν να ξεφεύγουν από τα στενά όρια της επιστημοσύνης αγγίζοντας αυτά της πολιτικής, το μέλος της επιτροπής πρόβαλε το εξής επιχείρημα: «Ποιος σας είπε ότι δεν είναι επιστημοσύνη το να μην καταστραφεί μια οικονομία; Ολα είναι κοινωνικοοικονομικά. Υπήρχε η λύση να μην μπει κουνούπι από τον Μάρτιο μέχρι σήμερα. Να μην ανοίξει τίποτε. Να φτάναμε μηδέν κρούσματα και να μέναμε στα μηδέν κρούσματα. Αυτήν τη λύση εσείς την προκρίνετε;». Οταν ρωτήσαμε τον καθηγητή αν προκρίνει το αποτέλεσμα που ζούμε με 100 νεκρούς κάθε μέρα, ανταπάντησε: «Οχι βέβαια, αλλά δεν θεωρώ ότι ευθύνεται το άνοιγμα του τουρισμού. Μακάρι να είχαμε μηδέν θανάτους. Το δεύτερο κύμα εξαρτάται από τον συγχρωτισμό, τη θερμοκρασία και την υγρασία, που ευνοούν τη μετάδοση».
Αλγεινή εντύπωση προκάλεσε η απάντηση που έδωσε ο καθηγητής σε σχέση με επιστήμονες που έχουν ευθαρσώς δηλώσει ότι ο τουρισμός έθεσε τα θεμέλια για το δεύτερο κύμα. Οταν του αναφέραμε τον Σπύρο Ζακυνθινό, μέχρι πρότινος μέλος της επιτροπής των ειδικών που αποχώρησε εκφράζοντας ενστάσεις, και τον Δημοσθένη Σαρηγιάννη, διευθυντή τομέα Τεχνολογιών και Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο τμήμα Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ, ο Χρ. Χατζηχριστοδούλου συνέστησε «να δούμε το υπόβαθρό τους». «Ο κ. Ζακυνθινός είναι εντατικολόγος. Ο κ. Σαρηγιάννης είναι μηχανικός περιβάλλοντος» είπε αρχικά και συμπλήρωσε λειαίνοντας τις γωνίες: «Είναι εξαιρετικοί επιστήμονες. Σέβομαι και τις απόψεις που είναι διαφορετικές».