Το αντίδοτο στον εγκλεισμό

Η διττή σημασία του «Ε» στο αρκτικόλεξο ΜΜΕ για το ραδιόφωνο

Μπορεί το ραδιόφωνο να είναι ένα από τα είδη των ΜΜΕ, αλλά ανέκαθεν το χαρακτήριζε η διπλή ερμηνεία του «Ε»: ενημέρωση αλλά και επικοινωνία. Γι’ αυτό τον λόγο η λειτουργία που επιτελεί και ως δέκτης ανθρώπινων σκέψεων, συναισθημάτων, ελπίδων και ανησυχιών (μέσω των sms, των τηλεφωνημάτων κ.λπ.) το μετατρέπει σε βαρόμετρο ικανό να πιάσει διαθέσεις του κόσμου – εν προκειμένω των ακροατών– στην περίοδο της πανδημίας, ειδικότερα στο δεύτερο lockdown.

Τι παρατηρεί ο γράφων ως προς αυτό; Πρώτον, μεγαλύτερη διάθεση για επικοινωνία, όχι απαραιτήτως για να γίνει κάποιο σχόλιο ή για να αρθρωθεί άποψη για τα πράγματα. Η αύξηση της επικοινωνιακής ροής που αρκείται στην καλημέρα, σε μερικές ευχές, σε «εγκυκλοπαιδικές» παρατηρήσεις ή σε διατύπωση αιτημάτων για κάποια μουσικά κομμάτια νομίζω πως κάτι δείχνει: ο εγκλεισμός απαιτεί αντίδοτα. Επαφή. Εντονότερο τονισμό του «εμείς». Κι αφού το «εμείς» δεν μπορεί να ενσαρκώνεται στις πλατείες, στα πάρκα, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, η αναζήτησή του στα ερτζιανά είναι μια κάποια λύση. Για την ακρίβεια, η παγίως προσφερόμενη λύση τώρα γίνεται πιο περιζήτητη.

Δεύτερο στοιχείο: τα πολιτικά σχόλια είναι περισσότερο αιχμηρά, με εντονότερα τα στοιχεία της πίκρας και του θυμού. Είναι επίσης περισσότερες οι χρησιμότατες προτροπές του τύπου «να ψάξει ο σταθμός» ή και ο παραγωγός το άλφα ή το βήτα θέμα. Το φάσμα των προτεινόμενων αντικειμένων για ρεπορτάζ, που συχνά συνοδεύονται από προσωπικές μαρτυρίες, είναι ευρύ: πονηρά ή ασαφή σημεία υπουργικών εγκυκλίων, καταγγελίες για αυθαιρεσίες αστυνομικών οργάνων, μαρτυρίες, ενδείξεις ή πληροφορίες

για περιπτώσεις κατά τις οποίες «κουκουλώνονται» κρούσματα Covid-19 σε εμπορικά καταστήματα κ.λπ.

«Κοιτάξτε το εσείς, αλλιώς δεν θα το δουν κι αν το δουν, δεν θα το πουν» είναι η συνηθισμένη προτροπή. Κι αυτή σίγουρα αντανακλά ένα φαινόμενο: την έλλειψη εμπιστοσύνης στα «μεγάλα» ΜΜΕ. Είναι αλήθεια ότι το έλλειμμα αυτό δεν περίμενε την πανδημία για να γίνει αισθητό. Αρκεί να θυμηθεί κανείς ότι το καλοκαίρι του 2019 η έρευνα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης έδειξε πως η Ελλάδα κατατασσόταν 36η σε σύνολο 38 χωρών στον δείκτη εμπιστοσύνης του κόσμου προς την ενημερωτική λειτουργία των ΜΜΕ (μόνο το 27% δήλωσε ότι την εμπιστεύεται).

«Μα και το ραδιόφωνο ΜΜΕ είναι» θα πει κάποιος και θα έχει δίκιο. Μόνο που εδώ επενεργεί και το δεύτερο «Ε», όπως τονίσαμε στην αρχή. Οπως επενεργεί και η τάση του ακροατή να θεωρεί τον άλφα ή τον βήτα δημοσιογράφο ή παραγωγό δικό του άνθρωπο, άρα κατάλληλο δέκτη. Κι αν ένας ρ/σ δείχνει συνολικά διάθεση να κινηθεί στον αντίποδα της virtual reality που κατά κανόνα θριαμβεύει στα τηλεοπτικά δελτία χλευάζοντας ακόμη και τις καθημερινές εμπειρίες αναρίθμητων ανθρώπων (αλήθεια, για πόσο καιρό η τηλεόραση δεν έπαιρνε χαμπάρι τις φρικτές συνθήκες που επικρατούσαν στα ΜΜΜ ή στα σχολεία τα έβρισκε όλα περίπου κανονικά;), τότε είναι φυσικό να τον βομβαρδίζουν οι ακροατές του με περισσότερες απαιτήσεις και προτροπές.

Εκεί έξω υπάρχει πολύς κόσμος παραζαλισμένος, αλλά και πολύς κόσμος θυμωμένος – ανεξαρτήτως του αν και πώς εκδηλώνει την οργή του. Θυμωμένος για λόγους απολύτως εξηγήσιμους και φυσιολογικούς. Πού θα βγάλει αυτό στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο ουδείς γνωρίζει. Αλλά πρόκειται για πραγματικότητα που καλό είναι να μην την αγνοεί κανείς.

Το 2019 η έρευνα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης έδειξε πως η Ελλάδα κατατασσόταν 36η σε 38 χώρες στον δείκτη εμπιστοσύνης του κόσμου ως προς την ενημερωτική λειτουργία των ΜΜΕ