Ασπίδα προστασίας για το ανοσοποιητικό
Διανύοντας το δεύτερο κύμα της πανδημίας του κορονοϊού Covid-19 σε παγκόσμιο επίπεδο και στην Ελλάδα, η ανάγκη να ανασχεθεί η σφοδρότητα της εξάπλωσης της πανδημίας έχει επιφέρει δεύτερο εγκλεισμό στο σπίτι. Οπως σε όλες τις ιώσεις, έτσι και στον κορονοϊό η καλή διατροφή αποτελεί ασπίδα προστασίας για την εύρυθμη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού.
Ερευνητικά δεδομένα
Μια ισορροπημένη διατροφή με αφθονία και ποικιλία φρούτων και λαχανικών παρέχει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά όπως βιταμίνη D, βιταμίνη Α, βιταμίνες συμπλέγματος Β (φυλλικό οξύ, βιταμίνη Β6 και βιταμίνη Β12), βιταμίνη C, τα μέταλλα σίδηρο (Fe), χαλκό (Cu), ψευδάργυρο (Zn) και το ιχνοστοιχείο σελήνιο (Se), τα οποία συμβάλλουν στη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Η αποφυγή ανεπαρκειών και ο εντοπισμός των βέλτιστων προσλήψεων αυτών των μικροθρεπτικών συστατικών σε στοχευμένες ομάδες ασθενών και σε ιδιαίτερα ευαίσθητους πληθυσμούς θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των ανθρώπων στην πανδημία Covid-19. Με βάση πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα, στους πιθανούς παράγοντες κινδύνου μόλυνσης από Covid-19 περιλαμβάνουν την έλλειψη έκθεσης στον ήλιο, το σκούρο χρώμα δέρματος, τις συν-νοσηρότητες, την κακή θρέψη, τη χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση και παράγοντες σχετικούς με τον τρόπο ζωής, όπως το κάπνισμα καθώς και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Ως επαγγελματίες υγείας είναι πολύ σημαντικό να τονίζουμε μόνο τα επιστημονικά τεκμηριωμένα μηνύματα δημόσιας υγείας και να αποτρέπουμε ψευδείς και παραπλανητικούς ισχυρισμούς για την υγεία σχετικά με τα οφέλη των τροφίμων και των συμπληρωμάτων διατροφής στη μάχη κατά της Covid-19. Πρέπει να γίνει σαφές στο ευρύ κοινό ότι η συσχέτιση μεταξύ πρόσληψης μικροθρεπτικών συστατικών (βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων) και μόλυνσης από Covid-19 εξακολουθεί να διερευνάται και ότι δεν υπάρχει καμία δίαιτα που μπορεί να αποτρέψει ή να θεραπεύσει τη λοίμωξη από τον συγκεκριμένο κορονοϊό.
Μέχρι σήμερα η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων δεν έχει εγκρίνει κανέναν ισχυρισμό υγείας για τρόφιμο ή συστατικό τροφίμου που να φέρει την επισήμανση ότι προστατεύει το ανοσοποιητικό από τη μόλυνση του κορονοϊού Covid-19.Το συχνό πλύσιμο των χεριών και οι κοινωνικές αποστάσεις παραμένουν καθοριστικά εργαλεία για τη μείωση της μετάδοσης.
Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι τα επίπεδα της βιταμίνης D στον οργανισμό ίσως μειώνονται ακόμη περισσότερο κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 εξαιτίας της μειωμένης φυσικής δραστηριότητας και έκθεσης στον ήλιο, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει τις φυσιολογικές ανοσολογικές λειτουργίες. Πολύ πρόσφατα μελέτες έδειξαν ότι η βιταμίνη D παίζει ρόλο στη ρύθμιση και την καταστολή της φλεγμονώδους απόκρισης της κυτοκίνης που προκαλεί το Σύνδρομο Οξείας Αναπνευστικής Δυσχέρειας (ARDS) που παρατηρείται σε σοβαρές και συχνά θανατηφόρες μορφές της Covid-19. Επιπλέον
Πρέπει να γίνει σαφές στο ευρύ κοινό ότι δεν υπάρχει καμία δίαιτα που μπορεί να αποτρέψει ή να θεραπεύσει τη λοίμωξη από τον συγκεκριμένο κορονοϊό
Η παχυσαρκία μπορεί να αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες σοβαρών επιπτώσεων σε ασθενείς με κορονοϊό
έχει αποδειχθεί η συσχέτιση μεταξύ των χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D στο αίμα και της θνησιμότητας από Covid-19.
Επίσης έχει προταθεί από ορισμένους ερευνητές ότι, συμπληρωματικά στην κατανάλωση ισορροπημένης διατροφής, τα θρεπτικά στοιχεία όπως η βιταμίνη C, ο ψευδάργυρος και τα ω-3 λιπαρά οξέα (EPA και DHA) όταν καταναλώνονται σε επίπεδα πάνω από τις συνιστώμενες ημερήσιες προσλήψεις μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο και τις συνέπειες της λοίμωξης από Covid-19.
Παχυσαρκία
Η ασθένεια Covid-19 έχει εντοπιστεί σε περισσότερες από 185 χώρες παγκοσμίως, με περισσότερα από 40 εκατομμύρια επιβεβαιωμένα περιστατικά και περισσότερους από 1 εκατομμύριο θανάτους. Ολοένα αυξανόμενο ποσοστό παιδιών και ενηλίκων στην Ευρώπη είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Εκτός από την πρόκληση ψυχολογικών προβλημάτων, το υπερβολικό βάρος αυξάνει δραστικά τον κίνδυνο ενός ατόμου να αναπτύξει καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνο και διαβήτη. Η παχυσαρκία μπορεί να αυξήσει σημαντικά τις πιθανότητες σοβαρών επιπτώσεων σε ασθενείς με κορονοϊό. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι η παχυσαρκία, ένας από τους κύριους παράγοντες κινδύνου για τις μη μεταδοτικές ασθένειες (καρδιαγγειακά, καρκίνους, διαβήτη), έχει σαφή σχέση με τα παραπάνω στατιστικά στοιχεία. Μάλιστα οι ασθενείς με παχυσαρκία (συμπεριλαμβανομένων των νεαρών ενηλίκων) που νοσηλεύτηκαν με Covid-19 παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερα ποσοστά σοβαρών επιπλοκών (ανάγκη εντατικής θεραπείας, ανάγκη για μηχανικό αερισμό) και θνησιμότητας.
Η πανδημία του junk food
Ο περιορισμός στο σπίτι που εφαρμόζεται κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχει αυξήσει τον κίνδυνο παχυσαρκίας και παρεμποδίζει τη διαχείρισή της, περιορίζοντας την πρόσβαση των ανθρώπων σε υγιεινές τροφές, αθλητικές δραστηριότητες και υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. Μια τέτοια υπηρεσία σε αναστολή κατά τη διάρκεια του δεύτερου εγκλεισμού στο σπίτι είναι οι διά ζώσης διαιτολογικές συνεδρίες (συμβουλευτικής – μετρήσεων – αξιολόγησης διατροφικής κατάστασης) από τους επαγγελματίες διαιτολόγους – διατροφολόγους, τη στιγμή που η διατροφική συμβουλευτική των ασθενών και του πληθυσμού κρίνεται ως ακρογωνιαίος λίθος για την υγεία από όλη την επιστημονική κοινότητα, το υπουργείο Υγείας και τον ΕΟΔΥ.
Πρόσφατη έρευνα του Αγγλικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας επισημαίνει και άλλες ανησυχητικές τάσεις, όπως η αύξηση των πωλήσεων ανθυγιεινών σνακ και το αυξημένο ψηφιακό μάρκετινγκ ανθυγιεινών τροφίμων σε παιδιά.
Στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, στο τμήμα Διαιτολογίας – Διατροφολογίας με επικεφαλής τον αν. καθηγητή Οδυσσέα Ανδρούτσο, διεξάχθηκε η έρευνα COV-EAT που αποσκοπούσε στη διερεύνηση των διατροφικών συνηθειών κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown στην Ελλάδα (Μάρτιος – Μάιος 2020) σε παιδιά/ εφήβους και στους γονείς τους. Στη μελέτη συμμετείχαν 397 οικογένειες παιδιών και εφήβων ηλικίας 2-18 ετών από 63 νομούς της Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια της καραντίνας παρατηρήθηκε αύξηση στην ημερήσια κατανάλωση σνακ και στις μερίδες φρούτων, λαχανικών, φρέσκων χυμών και γαλακτοκομικών, μείωση στη συχνότητα κατανάλωσης fast food και συσκευασμένων χυμών και αύξηση στη συχνότητα κατανάλωσης λαχανικών, φρέσκων χυμών φρούτων και σπιτικών γλυκισμάτων. Υπήρξε μια τάση αύξησης του χρόνου ενασχόλησης με τις οθόνες, αύξησης των ωρών ύπνου και μείωσης της σωματικής δραστηριότητας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 32% των παιδιών αύξησε το σωματικό του βάρος κατά μέσο όρο κατά δύο κιλά στο διάστημα της καραντίνας. Οι γονείς αύξησαν τη συχνότητα μαγειρέματος στο σπίτι κατά τη διάρκεια της καραντίνας, ενώ ταυτόχρονα μείωσαν τη συχνότητα παραγγελίας έτοιμου φαγητού τύπου fast food. Επιπλέον οι γονείς δήλωσαν ότι αύξησαν τον αριθμό των σνακ που κατανάλωναν καθημερινά, ενώ καταγράφηκε μεγάλη αύξηση στην κατανάλωση γλυκισμάτων (60,5%), δηλώνοντας τη νωθρότητα (43,1%) ως τον κυριότερο λόγο αύξησης του τσιμπολογήματός τους κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού. Τα δεδομένα της μελέτης COV-EAT θέτουν προβληματισμούς σχετικά με την πιθανή αύξηση βάρους σε γονείς και παιδιά κατά τη δεύτερη καραντίνα και καταδεικνύουν την αναγκαία λήψη άμεσων δραστικών μέτρων πρόληψης της παιδικής και ενήλικης παχυσαρκίας στην Ελλάδα. Αυτά τα μέτρα μπορούν να συμβάλουν στην ευημερία και την προάσπιση της υγείας όλων.