Κινούμενη άμμος τα ελληνοτουρκικά
Εν αναμονή του δεύτερου γύρου των διερευνητικών η κυβέρνηση Μητσοτάκη και με τα δεδομένα να αλλάζουν συνεχώς
Εν συντομία
Στη διαρκώς μεταβαλλόμενη διπλωματική σκακιέρα και με την τουρκική ρητορική να εναλλάσσεται μεταξύ επιθέσεων φιλίας και ακραίας έντασης η Αθήνα έχει ανοίξει τον φάκελο των ελληνοτουρκικών και αναμένει.
Γιατί ενδιαφέρει
Είναι ίσως από τις λίγες ερωτήσεις στις οποίες η απάντηση είναι αυτονόητη. Οι όποιες λύσεις θα επηρεάσουν το τοπίο στην περιοχή τις επόμενες δεκαετίες.
Το πεδίο των ελληνοτουρκικών μοιάζει με κινούμενη άμμο, με τα δεδομένα να αλλάζουν μέρα με την ημέρα, παραδέχεται στο Documento Ελληνας διπλωμάτης με μακρά εμπειρία στα ελληνοτουρκικά.
Αυτήν τη στιγμή τελούμε εν αναμονή του δεύτερου γύρου των διερευνητικών ο οποίος θα διεξαχθεί στην Αθήνα. Στη συνέντευξή του στον Σκάι αυτή την εβδομάδα ο Ελληνας πρωθυπουργός αποκάλυψε ότι από την ελληνική πλευρά έχουν προταθεί ημερομηνίες για τον επόμενο γύρο των διερευνητικών επαφών και αναμένεται η τουρκική απάντηση.
Η αλλαγή σκυτάλης στον Λευκό
Οίκο έχει αποσυντονίσει την Αγκυρα, η οποία προσπαθεί να προσεγγίσει την Ουάσινγκτον, όπως πρόσφατα με την πρόταση για τους S-400. Ωστόσο πολύ δύσκολα θα μπορέσει να πείσει τους Αμερικανούς να αλλάξουν στάση.
Δεύτερος παράγοντας αστάθειας με τις ΗΠΑ είναι μια υπόθεση από τα παλιά. Η έρευνα για την τράπεζα Halkbank. Ο δικαστής της Νέας Υόρκης Ρίτσαρντ Μπέρμαν τον περασμένο Ιούλιο είχε ορίσει ως ημερομηνία έναρξης της προκαταρκτικής διαδικασίας την 23η Φεβρουαρίου, με τις ακροάσεις να αρχίζουν την 1η Μαρτίου. Μάλιστα ο Αμερικανός δικαστής απέρριψε το αίτημα για αναβολή της δίκης μέχρι το 2022.
Μάρτυρας-κλειδί
Τώρα τα στοιχεία που έρχονται στο φως μιλούν για πρόσθετα εμπιστευτικά έγγραφα και για την τράπεζα και για τον μάρτυρα-κλειδί, τον Τουρκοϊρανό επιχειρηματία Ρίζα Σάραφ. Στη υπόθεση αυτή μάλιστα κάποια δημοσιεύματα εμπλέκουν ακόμη και το προεδρικό ζεύγος της Τουρκίας. Σίγουρα πάντως πρόκειται για υπόθεση που ρίχνει βαριά τη σκιά της στις σχέσεις των δύο χωρών και προφανώς μπορεί να επηρεάσει όλο το καθεστώς της ΝΑ Μεσογείου.
Στο εσωτερικό της Τουρκίας η κατάσταση δεν είναι καθόλου καλή για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Με τον πληθωρισμό να κατατρώει το έτσι κι αλλιώς μικρό εισόδημα εκατομμυρίων πολιτών, μόλις το προπερασμένο Σάββατο ο Τούρκος πρόεδρος εξέδωσε το υπ’ αριθμόν 70 προεδρικό διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο το Γενικό Επιτελείο δεν έχει αρμοδιότητα να διορίζει και να μετακινεί αξιωματικούς και υπαξιωματικούς. Οι αξιωματικοί και οι υπαξιωματικοί θα διορίζονται από τη Γενική Διεύθυνση Προσωπικού του υπουργείου Εθνικής Αμυνας. Η κίνηση αυτή του Τούρκου προέδρου δείχνει ότι, παρά τα χρόνια που έχουν περάσει από το πραξικόπημα του καλοκαιριού του 2016 και παρά τις φυλακίσεις και διώξεις χιλιάδων αξιωματικών, ο Ερντογάν φοβάται ακόμη τον στρατό.
Την ίδια ώρα, οκτώ χρόνια μετά τις τεράστιες διαδηλώσεις του Γκεζί, ο Ερντογάν ανοίγει ξανά πόλεμο με τη νεολαία με αφορμή τον διορισμό του πρύτανη Μελίχ Μπουλού, του πρώτου εξωακαδημαϊκού που γίνεται πρύτανης στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα της Τουρκίας το 1980. Και εδώ ο Τούρκος πρόεδρος απάντησε με πάνω από 500 συλλήψεις φοιτητών, με χρήση δακρυγόνων και πλαστικών σφαιρών και με μεταμεσονύκτιες εφόδους σε φοιτητικά στέκια, την ίδια ώρα που το φοιτητικό κίνημα εξαπλώνεται και σε άλλα ανώτατα ιδρύματα.
Με τόσα μέτωπα ανοιχτά δεν θα πρέπει να απορεί κανείς και για το πρόσφατο ανέβασμα των τόνων στα ελληνοτουρκικά εκ μέρους των Τούρκων αξιωματούχων. Οπως σημειώνει στο Documento Ελληνας διπλωμάτης, το μοναδικό στο οποίο αυτήν τη στιγμή η Αθήνα πρέπει να σταθεί παραπάνω είναι η ρητορική της Αγκυρας στο κυπριακό. Αυτή την εβδομάδα ο Ερντογάν επανέλαβε πως «από εδώ και πέρα δεν υπάρχει άλλη διέξοδος στην Κύπρο εκτός από τη λύση των δύο κρατών. Θέλετε το δέχεστε, θέλετε όχι. Δεν υπάρχει πια ομοσπονδία. Ξεχάστε την», ενώ ο εκπρόσωπός του Ιμπραΐμ Καλίν δήλωσε ότι η Τουρκία θα συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις για την επίλυση του κυπριακού συζητώντας μόνο μια πρόταση εγκαθίδρυσης δύο κρατών.
Η Αθήνα έσπευσε να συσφίξει τις σχέσεις της με το Ισραήλ, θορυβημένη από τις πληροφορίες για προσέγγιση του τελευταίου με την Αγκυρα
Η λύση των δύο κρατών
Το θέμα βέβαια δεν είναι τόσο απλό για την Τουρκία. Η λύση των δύο κρατών καταπατά όλα τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας, ενώ οι ΗΠΑ εξακολουθούν να υποστηρίζουν την επανένωση της Κύπρου στη βάση της διζωνικής και δικοινοτικής ομοσπονδίας, όπως δήλωσε πρόσφατα ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ σχολιάζοντας τις δηλώσεις Ερντογάν για διχοτόμηση του νησιού. Παρόμοια στάση υιοθετούν και οι Βρυξέλλες, με τον Ζοζέπ Μπορέλ στην πρόσφατη συνάντησή του με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας να δηλώνει ότι η ΕΕ στηρίζει την ταχεία επανέναρξη των συνομιλιών υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και εντός των παραμέτρων του οργανισμού.
Ενας ακόμη αστάθμητος αλλά άκρως σημαντικός παράγοντας στην ευρύτερη περιοχή είναι το Ισραήλ. Η Αθήνα, προφανώς θορυβημένη από πληροφορίες στον Τύπο για προσέγγιση με την Τουρκία, σπεύδει, κυρίως μέσω συμφωνιών στον στρατιωτικό τομέα, να συσφίξει τις σχέσεις της με το Ισραήλ με κάθε τρόπο. Ωστόσο σε περίπτωση πτώσης της κυβέρνησης Νετανιάχου στις προσεχείς εκλογές υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να ενισχυθούν οι φωνές εκείνες που ζητούν την επαναπροσέγγιση με την Τουρκία.
Ο Ελληνας πρωθυπουργός ρωτήθηκε την Τετάρτη κατά την επίσκεψή του στη χώρα από Ισραηλινό συνάδελφο αν «έχει λάβει διαβεβαιώσεις από τον ομόλογό του ότι οι σχέσεις Ελλάδας – Ισραήλ δεν θα επηρεαστούν με την επαναπροσέγγιση που έχει ήδη αρχίσει μεταξύ Τελ Αβίβ και Αγκυρας», με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να απαντά ότι δεν γνωρίζει τέτοια εξέλιξη. Με τον Νετανιάχου στην παρούσα φάση να «καίγεται» για το θέμα της δικαστικής παραπομπής του για διαφθορά, σήμερα θα βρίσκεται στο Τελ Αβίβ ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης.