Αυτουργός της αποτυχημένης αποστασίας
Πρώτη η ίδια η UEFA μετέτρεψε το Champions League σε κλειστό πρωτάθλημα των ισχυρών, αφήνοντας μια μικρή χαραμάδα για ομάδες από τις μικρομεσαίες ποδοσφαιρικά χώρες
Εν συντομία
Κάθε τρία με τέσσερα χρόνια η UEFA αλλάζει τη μορφή της διοργάνωσης για ακόμη περισσότερα κέρδη στους πλούσιους.
Γιατί ενδιαφέρει
Χρυσώνοντας (κυριολεκτικά) το χάπι.
Το 1953 ο Γάλλος δημοσιογράφος της αθλητικής εφημερίδας «L’Equipe» και παλιός διεθνής ποδοσφαιριστής Γκαμπριέλ Ανό (1889-1968) πρότεινε στη Γαλλική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου να πρωτοστατήσει για τη διεξαγωγή ενός διεθνούς τουρνουά με τη συμμετοχή πρωταθλητριών ομάδων της Ευρώπης, επειδή έως τότε δεν υπήρχε ευρωπαϊκή διοργάνωση στη γηραιά ήπειρο.
Εναν χρόνο αργότερα, τον Ιούνιο του 1954, με τη συνεργασία γαλλικών, ιταλικών και βελγικών συλλόγων ιδρύεται η UEFA, η οποία αποφάσισε σχεδόν άμεσα να υιοθετήσει και να υλοποιήσει την πρόταση του Ανό τη σεζόν 1955-56. Στο πρώτο Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης δήλωσαν συμμετοχή 15 χώρες και η γερμανική περιοχή του Σάαρ, που τότε βρισκόταν υπό γαλλική κατοχή λόγω του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Ελαμψε διά της απουσίας της η Αγγλία, ενώ η χώρα μας εμφανίστηκε στη διοργάνωση το 1959. Η ΟΥΕΦΑ επέλεξε το σύστημα των γύρων με διπλά παιχνίδια για τη διεξαγωγή του τουρνουά.
Στην κλήρωση του πρώτου γύρου μετείχαν 16 ομάδες: Σπόρτινγκ Λισσαβώνας, Παρτίζαν Βελιγραδίου, ΜΤΚ Βουδαπέστης, Αντερλεχτ Βρυξελλών, Σερβέτ Γενεύης, Ρεάλ Μαδρίτης, Ροτ Βάις Εσσης, Χιμπέρνιαν Εδιμβούργου, Τζουργκάρντεν Στοκχόλμης, Γκβάρντια Βαρσοβίας, Ααρχους Δανίας, Ρεμς Γαλλίας, Ραπίντ Βιέννης, Αϊντχόφεν Ολλανδίας, Μίλαν Ιταλίας και Ζααρμπρίκεν Σάαρ. Ο εναρκτήριος αγώνας της διοργάνωσης έγινε στις 4 Σεπτεμβρίου 1955 στη Λισσαβώνα μεταξύ της Σπόρτινγκ και της Παρτίζαν και έληξε με τη χορταστική ισοπαλία 3-3. Ο πρώτος τελικός της διοργάνωσης έγινε στις 13 Ιουνίου 1956 στο Παρκ ντε Πρενς. Παρουσία 38.239 θεατών η Ρεάλ Μαδρίτης του Ντι Στέφανο νίκησε 4-3 τη γαλλική Ρεμς του Ρεϊμόν Κοπά.
Εκτοτε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι, το ποδόσφαιρο εξελίχτηκε και γιγαντώθηκε, έως ότου τη σεζόν 1992-93 η UEFA ύστερα από συγκλονιστικές αλλαγές άλλαξε τη μορφή του Κυπέλλου Πρωταθλητριών και το ονόμασε Champions League. Πλέον στη διοργάνωση δεν έπαιρναν μέρος μόνο οι πρωταθλήτριες των χωρών αλλά δύο και τρεις ομάδες, ανάλογα με τη βαθμολογία κάθε χώρας στο ranking της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας.
Τα λεφτά μπήκαν για τα καλά στο ποδόσφαιρο με χορηγίες-μαμούθ, με τεράστια κέρδη από τα τηλεοπτικά δικαιώματα και εσχάτως από το στοίχημα. Τα ποσά που ξεκίνησε να μοιράζει η UEFA στις ομάδες άρχισαν να γίνονται αστρονομικά. Για να καταλάβουμε τη διαφορά, αρκεί να τονίσουμε ότι όταν τη σεζόν 1988-89 η Μίλαν κατέκτησε το Κύπελλο Πρωταθλητριών είχε κέρδη που με τις σημερινές τιμές δεν ξεπέρασαν το 1,5 εκατ. ευρώ! Ενώ η τελευταία πρωταθλήτρια Ευρώπης Μπάγερν έβαλε πέρσι στα ταμεία της από το Champions League περίπου 120 εκατ. ευρώ!
Με όλα αυτά φτάσαμε πριν από δύο εβδομάδες στην επανάσταση δώδεκα πλούσιων συλλόγων που αποστάτησαν αρχικά από την UEFA ιδρύοντας ένα εντελώς κλειστό δικό τους πρωτάθλημα, τη European Super League, με στόχο τη συμμετοχή 20 συνολικά πανίσχυρων οικονομικά ομάδων. Κίνηση που θεωρήθηκε άπληστη. Οι αντιδράσεις όπως ήταν φυσικό ήταν τεράστιες, με πρώτους και καλύτερους τους οπαδούς των περισσότερων συλλόγων των δώδεκα ιδρυτικών μελών. Μαζί φυσικά και η UEFA, που έβλεπε το θέμα εντελώς οικονομικά, αφού θα έχανε την κότα με τα χρυσά αυγά. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι μίλησαν για «προδοσία», για «φίδια που έτρεφαν στο κόρφο τους» και απείλησαν θεούς και δαίμονες επειδή οι δώδεκα ήθελαν όλα τα λεφτά από το Champions League δικά τους και όχι να παίρνουν μεγαλύτερο μερίδιο από τις άλλες ομάδες και μικρότερο από την UEFA.
Κάκιστη και άπληστη η κίνησή τους, όμως τη μεγαλύτερη ευθύνη για την κίνηση που τελικά ναυάγησε μέσα σε ένα 38άωρο –μέχρι να επανέλθει τα επόμενα χρόνια– την έχει η ίδια η ομοσπονδία! Γιατί επί της
ουσίας εκείνη δημιούργησε αυτό το τέρας, κάνοντας η ίδια από τη σεζόν 1992-93 το Champions League κλειστή διοργάνωση για τους ισχυρούς και απλώς αφήνοντας ορισμένα… παραθυράκια για να μπαίνουν και ομάδες από μικρομεσαίες ποδοσφαιρικά χώρες, έτσι ώστε να μη διαμαρτύρονται οι… φτωχοί. Ομως κάθε λίγο όταν οι «μεγάλοι» άρχιζαν τις απειλές περί δικού τους πρωταθλήματος η UEFA τους «χρύσωνε» με περισσότερα χρήματα και περισσότερα μπόνους. Αλλωστε πριν από τέσσερα χρόνια η ευρωπαϊκή ομοσπονδία αύξησε τα απευθείας εισιτήρια στους ομίλους της διοργάνωσης για τους ισχυρούς του ποδοσφαίρου. Τέσσερις χώρες (Αγγλία, Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία) με τέσσερις ομάδες η καθεμιά απευθείας στους ομίλους και ούτω καθεξής. Με λίγα λόγια, έφτασε στο σημείο να βάζει 26 ομάδες από τους ισχυρούς της μπάλας στους ομίλους και άφησε μόλις έξι εισιτήρια για τις υπόλοιπες χώρες, μέσω όμως τεσσάρων προκριματικών γύρων. Αν αυτό δεν είναι κλειστό πρωτάθλημα, τότε ποιο είναι;
Οι… αποδείξεις
Και οι αποδείξεις για το πόσο κλειστή είναι η διοργάνωση είναι πολλές, αφού οι ίδιες και οι ίδιες ομάδες από τις ίδιες χώρες μονοπωλούν τις διακρίσεις. Σημειώστε:
-Στην προημιτελική φάση του Champions League (o γύρος των οκτώ δηλαδή) τα τελευταία 20 χρόνια (σεζόν 2001-02 έως σεζόν 2020-21) έχουν προκριθεί συνολικά 27 ομάδες από επτά χώρες (Ισπανία, Γερμανία, Αγγλία, Ιταλία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ολλανδία). Πιο συγκεκριμένα: Μπαρτσελόνα (16 φορές), Μπάγερν (14), Ρεάλ Μαδρίτης (12), Μάν. Γιουνάιτεντ, Τσέλσι (9), Λίβερπουλ, Γιουβέντους (8), Μίλαν, Παρί Σεν Ζερμέν (6), Μάντσεστερ Σίτι, Αρσεναλ, Ατλέτικο Μαδρίτης, Ιντερ, Λιόν, Πόρτο (5), Ντόρτμουντ (4), Ρόμα, Μπενφίκα, Μονακό (3), Βαλένθια, Βιγιαρεάλ, Αγιαξ, Αϊντχόφεν, Τότεναμ, Σάλκε, Ντεπορτίβο Λα Κορούνια (2).
Παράλληλα, άλλες 15 ομάδες κατάφεραν μία φορά να φτάσουν στους οκτώ. Από αυτές, οι εννέα (Λειψία, Βόλφσμπουργκ, Λεβερκούζεν, Σεβίλλη, Μάλαγα, Μαρσέιγ, Μπορντό, Λέστερ, Αταλάντα) προέρχονται από τα τέσσερα κορυφαία πρωταθλήματα (Αγγλία, Ισπανία, Γερμανία, Ιταλία). Μόνο έξι εκπροσώπησαν πέντε μικρομεσαίες χώρες: Γαλατασαράι, Φενερμπαχτσέ (Τουρκία), Παναθηναϊκός (Ελλάδα), ΤΣΣΚΑ Μόσχας (Ρωσία), Σαχτάρ (Ουκρανία), ΑΠΟΕΛ (Κύπρος).
-Οσον αφορά τις παρουσίες σε τελικό της διοργάνωσης, διαπιστώνουμε ότι από τη σεζόν 199293 που ξεκίνησε το Champions League έως πέρσι, δηλαδή σε 28 τελικούς με 56 φιναλίστ, μόλις επτά χώρες έχουν καταφέρει να εκπροσωπηθούν. Αν εξαιρέσουμε τη μία συμμετοχή της Πορτογαλίας (Πόρτο), τις δύο της Ολλανδίας (Αγιαξ) και τις τρεις της Γαλλίας (Μαρσέιγ, Μονακό, Παρί), οι υπόλοιπες 50 συμμετοχές αφορούν αποκλειστικά τους τέσσερις πρώτες χώρες στη βαθμολογία της UEFA: Ισπανία (16 συμμετοχές), Ιταλία (13), Αγγλία (12) και Γερμανία (9).
Οι τελικοί
Αν δούμε τους δέκα τελευταίους τελικούς (20 φιναλίστ), τότε τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο… κλειστά: Ισπανία (8), Αγγλία (5) και Γερμανία (4) έχουν 17/20 συμμετοχές συνολικά. Μόλις δύο έχει η Ιταλία και μία η Γαλλία: την περσινή της Παρί. Αν μετρήσουμε και το Κύπελλο Πρωταθλητριών, τότε η Ισπανία έχει 18 τρόπαια, η Αγγλία 13, η Ιταλία 12, Γερμανία οκτώ, η Ολλανδία έξι, η Πορτογαλία τέσσερα και από ένα έχουν πάρει οι Γαλλία, Ρουμανία, Σκωτία, Γιουγκοσλαβία. Δηλαδή οι τέσσερις μεγάλες χώρες έχουν 51 κατακτήσεις (και άλλες 45 φορές είχαν φιναλίστ) και άλλες έξι χώρες έχουν μόλις 14. Μάλιστα στην εποχή του Champions League Ολλανδία, Γαλλία, Πορτογαλία έχουν από μόλις μία κατάκτηση, ενώ Σκωτία, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία το έχουν κατακτήσει τον… προηγούμενο αιώνα!
-Η Αγγλία (2005-06, 2017-18) και η Ισπανία (2015-16, 2016-17) είναι οι δύο χώρες που έχουν εκπροσωπηθεί με τις περισσότερες ομάδες σε μία περίοδο (πέντε). Η Αγγλία είναι επίσης η μοναδική χώρα που έχει καταφέρει να φτάσει με τέσσερις ομάδες μέχρι και τα προημιτελικά της διοργάνωσης, την περίοδο 2007-08 (Αρσεναλ, Λίβερπουλ, Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Τσέλσι), κάτι που επανέλαβε και την επόμενη χρονιά (200809) με τις ίδιες ομάδες και με πέντε ομάδες στη φάση των 16 της σεζόν 2017-18.