Λόλα, να ένα… χρυσό μήλο

Τα σχολικά βιβλία τον καιρό του ανταγωνιστικού σχολείου της κυβέρνησης Μητσοτάκη ΑΕ

Εν συντομία

Ενα, δύο, τρία, πολλά σχολικά βιβλία. Η… πολλαπλή μπίζνα για την κατάργηση της δωρεάν διανομής των σχολικών βιβλίων.

Γιατί ενδιαφέρει

Το… αναγνωστικό της κυβέρνησης Μητσοτάκη ανοίγει νέο παράθυρο ευκαιρίας για επιχειρηματικά κέρδη στα σχολεία.

Ο νεοσυντηρητισμός της ΝΔ συναντά την ελίτ των ιδιωτικών συμφερόντων στην εκπαίδευση. Ερχονται σχολεία πολλών ταχυτήτων, σχολικά βιβλία… πολλαπλών χρήσεων και μια εκπαιδευτική κοινότητα που η κυβέρνηση Μητσοτάκη τη θέλει πολυεργαλείο για έχοντες και κατέχοντες σε μια κοινωνία εκμετάλλευσης.

Η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας συνεργάζεται με ειδικούς και προωθεί τον νέο τύπο ανταγωνιστικού σχολείου. Πίσω από τη βιτρίνα της ψηφιακής αναβάθμισης και της προσαρμογής στις ιδιαίτερες ανάγκες μαθητών και εκπαιδευτικών ανοίγει ο δρόμος για διαφοροποιήσεις σχολικών μονάδων ακόμη και από γειτονιά σε γειτονιά. Η επιλογή διαφορετικών σχολικών βιβλίων είναι κρίκος στην αλυσίδα νεοφιλελεύθερων αναδιαρθρώσεων στην εκπαίδευση που οδηγεί σε κατηγοριοποιήσεις με ταξικό πρόσημο.

Οι αλλαγές αποτυπώνονται θεσμικά σε νομοσχέδιο που ήδη έχει παρουσιαστεί, σε γενικές γραμμές, στο υπουργικό συμβούλιο. Το νομοσχέδιο Κεραμέως ήδη τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή.

Παράλληλα, σύμφωνα με πληροφορίες, το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) βρίσκεται στην τελική ευθεία για την επεξεργασία νέων προγραμμάτων σπουδών. Αλλωστε, τόσο το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων, έντυπων ή ψηφιακών, όσο και ο τρόπος παραγωγής, διανομής και διάθεσης αποτελούν αντανάκλαση της εκάστοτε κυβερνητικής πολιτικής. Είναι ο καθρέφτης της κυρίαρχης αντίληψης για την κοινωνία…

Ποιος και πώς θα έχει πρόσβαση

Οπως δηλώνει στο Documento η γενική γραμματέας του Κέντρου Μελετών και Τεκμηρίωσης (ΚΕΜΕΤΕ) της ΟΛΜΕ Μαρία Γεωργαρίου σχετικά με το πολλαπλό βιβλίο «το πρόβλημα που, μεταξύ άλλων, τίθεται είναι πώς θα ορίζεται η διδακτέα και εξεταστέα ύλη. Αυτό που μας ενδιαφέρει ως εκπαιδευτική κοινότητα είναι η ενίσχυση των βιβλιοθηκών ώστε να υπάρχει πρόσβαση στις πηγές από τους μαθητές». Η Μ. Γεωργαρίου τονίζει ότι θα ήταν πιο αποτελεσματικό να υπάρχει κοινή βάση για όλα τα παιδιά και να δίνεται η δυνατότητα πρόσβασης σε επιπλέον υλικό σε οποιαδήποτε μορφή.

Οι πρώτες πληροφορίες μιλούν για εφαρμογή (αρχικά σε δημοτικά και γυμνάσια) νέου συστήματος επιλογής περισσότερων του ενός σχολικών βιβλίων ανά αντικείμενο (με όποια μορφή, ψηφιακή και έντυπη) – διαφορετικά βιβλία από πολλούς συγγραφείς και με ανοιχτό το θέμα της διάθεσής τους από κεντρικό φορέα και πρόσβαση υλικού ανά εκπαιδευτική περιφέρεια, διεύθυνση εκπαίδευσης ή και σχολική μονάδα (υπό προϋποθέσεις).

Δεν είναι η πρώτη φορά που τίθεται το ζήτημα του πολλαπλού βιβλίου. Είχε αναδειχτεί το 2007 από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (ΠΙ) με πρόταση πιλοτικής εφαρμογής που δεν μακροημέρευσε. Μάλιστα, είναι ενδιαφέρον ότι και ο καθηγητής Γλωσσολογίας Γιώργος Μπαμπινιώτης, όπως σημείωνε και ο ίδιος, υποστήριζε και την περίοδο που ήταν πρόεδρος του ΠΙ την ανάγκη για «το “πολλαπλό” λεγόμενο ή εναλλακτικό βιβλίο». Είναι ενδιαφέρον ότι σε άρθρο του στην «Καθημερινή» («Πρόταση για πολλαπλό βιβλίο», 5.10.2008) ο Γ. Μπαμπινιώτης ως πρόεδρος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας και πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού επιχειρηματολογούσε για τα οφέλη, προβάλλοντας ότι το εκπαιδευτικό σύστημα όλων των βαθμίδων στη χώρα μας παράγει «ανθρώπους του ενός βιβλίου» (homines unius libri) από το δημοτικό μέχρι και τις πανεπιστημιακές σπουδές. Μιλούσε για τη μονομερή εξάρτηση από τις απόψεις ενός και μόνο συγκεκριμένου συγγραφέα, αλλά και για τη διαιώνιση της τακτικής που αποτρέπει κάθε έννοια πολλαπλής προσέγγισης των θεμάτων. Δεν ανέφερε αλλά υπονόησε «τα τεχνικά-πρακτικά θέματα που γεννώνται από την εφαρμογή του εναλλακτικού βιβλίου». Ομως, το μείζον δεν είναι τα τεχνικά προβλήματα, που αντιμετωπίζονται. Η ουσία είναι ότι οι εκπαιδευτικές αλλαγές συνδέονται με τις κοινωνικές συνθήκες και επιλέγονται από τους πολιτικούς ταγούς του αστικού συστήματος στο πλαίσιο της εξυπηρέτησης ισχυρών επιχειρηματικών συμφερόντων.

Νέα πεδία κερδοφορίας

Ολα έρχονται να κουμπώσουν σήμερα που αναζητούνται νέα πεδία κερδοφορίας, με την εκπαίδευση – από την πρωτοβάθμια έως την τριτοβάθμια– να τίθεται στην πρώτη γραμμή. Η επίθεση του κεφαλαίου παίρνει διάφορες μορφές, με την επιβολή νέων συστημάτων εκπαίδευσης σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στον τεχνολογικό τομέα που δημιουργούν νέα δεδομένα από την τηλεκπαίδευση έως την e-μάθηση.

Οι αντιδράσεις για τις επιλογές της κυβέρνησης της ΝΔ σε σχέση με τα βιβλία είχαν αναδειχθεί ιδιαίτερα από τις αρχές της χρονιάς και με επίκεντρο το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος». Πρόκειται για τον φορέα που συντονίζει την έκδοση και τη διάθεση των σχολικών βιβλίων από το 2012, όταν καταργήθηκε ο Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων (ΟΕΔΒ). Τον περασμένο Μάρτιο έπειτα από καταγγελίες φάνηκε πιο καθαρά ότι υπάρχουν κυβερνητικά σχέδια απαξίωσης του φορέα και προώθησης επιλογών που θα επηρεάσουν την εκπαιδευτική καθημερινότητα. Τότε έσκασαν και οι παραιτήσεις του προέδρου και μελών του ΔΣ του «Διόφαντου»…

«Ενα από τα προβλήματα είναι πώς θα ορίζεται η διδακτέα και εξεταστέα ύλη. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η ενίσχυση των βιβλιοθηκών ώστε να υπάρχει πρόσβαση στις πηγές από τους μαθητές»

Μαρία Γεωργαρίου Γενική γραμματέας του Κέντρου Μελετών και Τεκμηρίωσης της ΟΛΜΕ

Ενα μονοπώλιο στους ιδιώτες

Το ζήτημα του πολλαπλού βιβλίου είχε αναδειχτεί το 2007 από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο με πρόταση πιλοτικής εφαρμογής που δεν μακροημέρευσε

Το τελευταίο διάστημα πύκνωσαν οι καταγγελίες ότι η κυβέρνηση της ΝΔ προετοιμάζει το θεσμικό πλαίσιο για να παραδοθεί διευρυμένα το σχολικό βιβλίο στην ιδιωτική πρωτοβουλία, ανοίγοντας τον δρόμο ακόμη και για την κατάργηση της δωρεάν διανομής των σχολικών βιβλίων. Μάλιστα, αρχές Ιουνίου 2021 υπήρξαν πληροφορίες ότι στελέχη του ηγετικού επιτελείου του υπουργείου Παιδείας σε συνεννόηση με το Μαξίμου απηύθυναν προσκλήσεις για συζήτηση κατά μόνας σε παράγοντες του εκδοτικού χώρου σχετικά με τα σχολικά βιβλία. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη μιλά για «την κατάργηση του μονοπωλίου του ενός και μοναδικού σχολικού εγχειριδίου» και ομνύει στον λεγόμενο ελεύθερο ανταγωνισμό στα σχολικά βιβλία! Οπως γράφαμε σε ρεπορτάζ του documentonews.gr («Τα σχολικά βιβλία μπαίνουν στο νεοφιλελεύθερο στόχαστρο της κυβέρνησης», 5.6.2021): «Το σημιτικό όραμα της πρώην υπουργού Παιδείας Αννας Διαμαντοπούλου μπαίνει σε εφαρμογή από την κυβέρνηση Μητσοτάκη που οραματίζεται σχολεία πολλών ταχυτήτων, κάνοντας πολιτικές επιλογές βαθιά ταξικές. Την ίδια ώρα, οι νέες τεχνολογίες βάζουν στο παιχνίδι και το ηλεκτρονικό σχολικό βιβλίο».