Τα μετάλλια στο συρτάρι
Ο ελληνικός αθλητισμός επιστρέφει στα «πέτρινα χρόνια»
2008 Ελληνικό σοκ με νέο κρούσμα ντόπινγκ
«Hθελα να δείξω σε όλους ότι οι Eλληνες μπορούν να βρεθούν ψηλά. Oπως ήταν πρώτοι πριν από χιλιάδες χρόνια, έτσι πρέπει να είναι τώρα και πάντα. Ας μη μας φαίνεται περίεργο. Είμαστε γεννημένοι για πρώτοι. Στα κύτταρά μας υπάρχει έστω λίγη από την ιστορία των προγόνων μας. Θέλω να είμαστε υπερήφανοι και να ξεπερνάμε τον κακό εαυτό μας και όσα μας βγάζουν κακία».
Με αυτές τις δηλώσεις πανηγύρισε η Φανή Χαλκιά τον θρίαμβό της στον τελικό των 400 μ. με εμπόδια στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 στην Αθήνα, λίγα λεπτά μετά τον τερματισμό. Η ίδια παραδέχθηκε ότι δεν ήταν αυθόρμητες αλλά προμελετημένες: «Φοβόμουν ότι θα το ξεχάσω, αλλά να που θυμήθηκα αυτό που ήθελα να πω».
Ο δεκάλογος της 25άχρονης αθλήτριας λατρεύτηκε από τους ελληνόψυχους, πέρασε στο λαϊκό φολκλόρ και μνημονευόταν επί χρόνια, πότε σε στιγμές εθνικής ανάτασης και πότε με μορφασμούς βδελυγμίας. «Αυτό το μετάλλιο μυρίζει πολύ άσχημα» έγραφε η ιταλική «La Stampa».
Τέσσερα χρόνια αργότερα η Φανή Χαλκιά και οι εθνικοπατριωτικές απόψεις της πέρασαν ξανά στο προσκήνιο για τους λάθος λόγους. Λίγες μέρες μετά την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου μαθεύτηκε στα δημοσιογραφικά θεωρεία της «Φωλιάς του Πουλιού» (όπως αποκαλούνταν το Ολυμπιακό Στάδιο του Πεκίνου) ότι Ελληνας αθλητής και μάλιστα πρωτοκλασάτος είχε πιαστεί ντοπέ. Ηταν η προγονόπληκτη Χαλκιά.
Μαθημένη στα δημοσιογραφικά κατατόπια από τη θητεία της ως νεαρής ερευνήτριας στις εκπομπές του Μάκη Τριανταφυλλόπουλου και του στενού φίλου της Σωκράτη Γκιόλια, η Χαλκιά κίνησε αμέσως τις διαδικασίες για την παραχώρηση συνέντευξης Τύπου. Οι μεγαλόσχημοι του ελληνικού αρχηγείου, από τον αρχηγό της αποστολής Ισίδωρο Κούβελο και τον πρόεδρο της ΕΟΕ Μίνωα Κυριακού μέχρι τον υφυπουργό Αθλητισμού Γιάννη Ιωαννίδη («τον έψα
χνα και δεν τον βρήκα ποτέ»), προτίμησαν να κρατήσουν αποστάσεις από την κατηγορούμενη αθλήτρια.
Η Χαλκιά δήλωσε «σοκαρισμένη», μίλησε για «αρρωστημένα μυαλά» και υπαινίχθηκε ότι υπήρξε δολιοφθορά: «Εχω γίνει άρρωστη να προσέχω το μπουκάλι πώς το ανοίγουν. Αν περνούσαν οι αθλητές τόσους ελέγχους όσους περνάω εγώ, δεν ξέρω τι θα γινόταν. Πρέπει να δούμε και άλλες παραμέτρους. Λυπάμαι για την αναστάτωση. Αν σας δείξω τα χαρτιά μου, θα δείτε ότι δεν έχω κενό σε κοντρόλ πάνω από τρεις ημέρες. Εκανα μέχρι και διπλό έλεγχο. Αυτή είναι η αλήθεια, γι’ αυτό έχω σοκαριστεί».
Ο επίμαχος έλεγχος έγινε στις 10 Αυγούστου 2008 στο Φουκούι της Ιαπωνίας, όπου η Χαλκιά προετοιμαζόταν μαζί με τον προπονητή της Γιώργο Παναγιωτόπουλο (που δεκατρία χρόνια αργότερα γυμνάζει τη Μαρία Σάκκαρη) και με άλλους Ελληνες αθλητές του στίβου.
Η ουσία που ανιχνεύτηκε στον οργανισμό της ήταν η… επάρατος μεθυλτριενολόνη, η οποία είχε οδηγήσει στον αποκλεισμό άλλους 14 Ελληνες αθλητές σε πρότερους ελέγχους. Σύμφωνα με αναλύσεις της εποχής, το στεροειδές που στην πιάτσα ήταν γνωστό ως Μ3 είναι εκατό φορές ισχυρότερο από την τεστοστερόνη (περίπτωση Σαμπάνη 2004) και πολύ πιο τοξικό.
Εκτός της Χαλκιά βρέθηκε ντοπαρισμένος με Μ3 στο Φουκούι και ο σπρίντερ Τάσος Γκούσης, ενώ πριν από το Πεκίνο πιάστηκαν επίσης ο 400άρης Δημήτρης Ρέγας και ο κολυμβητής Γιάννης Δρυμωνάκος. Είχε προηγηθεί το πολύκροτο σκάνδαλο της άρσης βαρών με τους έντεκα φαρμακωμένους αθλητές και τον στιγματισμό του Χρήστου Ιακώβου, ενώ την ίδια εποχή πιάστηκαν ντοπέ και οι ολυμπιονίκες Αθανασία Τσουμελέκα και Πηγή Δεβετζή. Καμία χώρα δεν είχε τόσους ντοπαρισμένους μέσα στο 2008 όσους η Ελλάδα.
Η ατιμασμένη Χαλκιά εκδιώχθηκε από το ολυμπιακό χωριό του Πεκίνου και ξεσπάθωσε ενάντια σε αόρατες δυνάμεις. «Οταν μετέχεις σε υψηλό πρωτα
θλητισμό και υπάρχει ένα μαγαζί που λέγεται ΔΟΕ ή IAAF, δυστυχώς οι αθλητές δεν μπορούμε να αποδείξουμε τίποτε» είπε. «Δεν ξέρω αν είναι καλό που θα το πω. Αυτοί έχουν το μαχαίρι, αυτοί και το καρπούζι. Το χαρτί με τον κωδικό το έχει ο ελεγκτής. Εχω καλή θέληση και λέω ότι δεν μπορεί να έγινε δολιοφθορά, αλλά είναι κάτι που δεν μπορείς να αποδείξεις. Παίρνω πολλά μηνύματα, δώρα, γράμματα και μου έλεγαν ότι είμαστε μαζί σου. Στον κόσμο που έχω στενοχωρήσει θέλω να τους πω ότι λυπάμαι. Δεν μπορώ να το αλλάξω. Να έβρισκα το φως θα το ήθελα. Δεν σκέφτηκα ούτε μια στιγμή να εγκαταλείψω αυτό που αγαπάω. Θα συνεχίσω όσο τα πόδια μου είναι γερά και με κρατάνε. Το ότι έχω περάσει τους περισσότερους ελέγχους στον κόσμο το λένε τα στοιχεία και η WADA και όχι εγώ. Χιλιάδες σκέψεις περνάνε από το μυαλό μου. Μακάρι να μπορούσα να το στηρίξω».
«Κλήθηκα να αποδείξω ότι δεν είμαι ελέφαντας» ισχυρίστηκε σε ύστερες συνεντεύξεις της η Χαλκιά. Για κακή της τύχη, η χρυσή ολυμπιονίκης έμοιαζε πολύ με ελέφαντα. Η προβοσκίδα της ήταν η αστρονομική εκτόξευση των επιδόσεών της μέσα στους μήνες που προηγήθηκαν του Αθήνα 2004, ενώ μάλιστα μεσολαβούσε διετής απουσία από τα κουλουάρ. Η Χαλκιά είχε εγκαταλείψει απογοητευμένη τους στίβους και εργαζόταν πότε ως ρεπόρτερ και πότε ως υπεύθυνη υποδοχής σε μπαρ.
Τον Αύγουστο του 2003 η Χαλκιά πέτυχε πανελλήνιο ρεκόρ στο αγώνισμα με 56.40, ενώ στον ολυμπιακό τελικό της Αθήνας έκοψε το νήμα με το εξωπραγματικό 52.82, ενώ είχε κάνει και 52.77 στον ημιτελικό. Τεσσεράμισι δευτερόλεπτα κάτω μέσα σ’ έναν χρόνο! «Τέτοια βελτίωση από μια αθλήτρια μέσης αθλητικής ηλικίας αποτελεί κόκκινη σημαία» διαμαρτυρήθηκε ο αγγλικός «Guardian».
H νικήτρια του 2008 στο Πεκίνο Tζαμαϊκανή Μέλανι Ουόκερ κέρδισε τα 400 μ. με εμπόδια με χρόνο 52.64. Η Αμερικανίδα Νταλάιλα Μοχάμεντ θριάμβευσε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο με 53.13 και κατέρριψε το παγκόσμιο ρεκόρ το 2019 στην Ντόχα με 52.16. Ναι, μιάμιση δεκαετία μετά την εποποιία της Χαλκιά στην Αθήνα. Πόσο πηγαίο είναι το ταλέντο της ουρανοκατέβατης Φανής και τι προπονηταράς ήταν αυτός ο Παναγιωτόπουλος; Μεταξύ 2004-08 η Χαλκιά (αθλήτρια του Πελασγού Λάρισας) εμφανίστηκε σε ελάχιστα μίτινγκ και κατέκτησε ένα ασημένιο ευρωπαϊκό μετάλλιο τον Αύγουστο του 2006 στο Γκέτεμποργκ (54.02). Ετρεξε απλά 400άρια, πέρασε τραυματισμούς και δεν ξαναβρήκε ποτέ τον χρυσό εαυτό του Αθήνα 2004. Στο Πεκίνο θα πήγαινε περισσότερο για τη συμμετοχή παρά για τη διάκριση.
Τη μέρα που ξέσπασε το σκάνδαλο η Χαλκιά δήλω
σε στο Πεκίνο ότι ένιωθε ικανή να φτάσει στον τελικό των 400 μ. με εμπόδια, παρόλο που είχε μπει από το παράθυρο στο αεροπλάνο αντί της Χριστίνας Χαντζή, που ζητούσε μάταια αγώνα… μπαράζ. Σήμερα ισχυρίζεται ότι το 2008 την είχε βρει σχεδόν απόμαχη. «Εκείνη τη χρονιά ήμουν τραυματισμένη και δεν έκανα αγώνες, αλλά μολαταύτα περνούσα από συνεχείς ελέγχους» λέει.
«Ηξερα από την αρχή ότι ήμουν αθώα» δήλωσε η Χαλκιά σε πρόσφατη συνέντευξή της. «Με βοήθησαν να το ξεπεράσω τα βλέμματα αγάπης που εισέπραττα από αγνώστους στον δρόμο. Αρκεί να σας πω ότι τον Σεπτέμβριο του 2008 εμφανίστηκε χορηγός πρόθυμος να με στηρίξει στην προσπάθειά μου!».
Η Πειθαρχική Επιτροπή του ΣΕΓΑΣ ακολούθησε την οδηγία της ΙΑΑF και τιμώρησε τη Χαλκιά με διετή αποκλεισμό τον Νοέμβριο του 2008, ενώ διατάχθηκε και εισαγγελική έρευνα για να διαπιστωθεί κατά πόσο είχε παραβιαστεί η νομοθεσία περί ντόπινγκ.
τίτλοι τέλους έπεσαν στις αρχές του 2016 στο εφετείο με πανηγυρική αθώωση της Χαλκιά και του Παναγιωτόπουλου. «Η Φανή δεν χρειάζεται φάρμακα για να τρέξει γρήγορα» έλεγε ο τελευταίος.
Το δικαστήριο δέχτηκε ότι αθλήτρια και προπονητής έπεσαν θύματα διεθνούς κυκλώματος διακίνησης αναβολικών και τους παρέδωσε λευκούς στην κοινωνία. «Η μοναδική αληθινή στιγμή στον αθλητισμό είναι η ώρα του γκολ, του τερματισμού, του νικητήριου καλαθιού, του πανηγυρισμού, αυτή που μας κόβει την ανάσα» δηλώνει σιβυλλικά η Χαλκιά.
Τα τελευταία χρόνια η ολυμπιονίκης του 2004 εργάστηκε ως γυμνάστρια στη Σχολή Ικάρων αλλά και στις φυλακές, όπου γύμνασε εθελοντικά οροθετικούς κρατουμένους μεταξύ των οποίων και… τη Βίκυ Σταμάτη. Επιπλέον, το 2015 απέκτησε πτυχίο Παντείου από το τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών σπουδών. Η 41χρονη Φανή Χαλκιά είναι μητέρα δύο γιων. Το Λονδίνο το 2012 έγινε η πρώτη πόλη που φιλοξένησε Ολυμπιακούς Αγώνες για τρίτη φορά (1908 και 1948 οι δύο προηγούμενες). Οι Αγώνες της 30ής Ολυμπιάδας διεξάχθηκαν από τις 27 Ιουλίου έως τις 12 Αυγούστου 2012 και μεταξύ άλλων είχαν και άρωμα γυναίκας. Ηταν οι πρώτοι στην ιστορία όπου σε όλα τα αθλήματα αγωνίστηκαν και γυναίκες. Μάλιστα αθλήτριες έστειλαν για πρώτη φορά η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και το Μπρουνέι. Στο αγωνιστικό πρόγραμμα εισήλθε για πρώτη φορά και η πυγμαχία γυναικών με τη συμμετοχή 36 αθλητριών σε τρεις κατηγορίες σωματικού βάρους. Επίσης επανήλθε μετά το 1924 το μεικτό διπλό στο τένις. Συνολικά μετείχαν 10.768 αθλητές από 204 εθνικές ολυμπιακές επιτροπές σε 302 αγωνίσματα. Ηταν η πολυΟι
πληθέστερη διοργάνωση που έχει διεξαχθεί ποτέ στη Μεγάλη Βρετανία.
Η τελετή έναρξης υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του βραβευμένου με Οσκαρ σκηνοθέτη Ντάνι Μπόιλ επικεντρώθηκε σε στιγμιότυπα από την ιστορία της Μεγάλης Βρετανίας και η τελετή λήξης ήταν αφιερωμένη στη βρετανική μουσική, με το θρυλικό συγκρότημα The Who να κλέβει την παράσταση.
Στο αγωνιστικό μέρος κυριάρχησαν ο κολυμβητής Μάικ Φελπς με τέσσερα χρυσά και δύο αργυρά μετάλλια και ο Τζαμαϊκανός σπρίντερ Γιουσέιν Μπολτ. Ο «MP», όπως είναι το ψευδώνυμο του Αμερικανού, έφτασε τα 22 ολυμπιακά μετάλλια στην κολύμβηση και ο Μπολτ έγινε ο πρώτος που επανέλαβε σε δύο σερί Ολυμπιακούς Αγώνες τις νίκες του στα 100, 200 και 4Χ100 μ. Στον πίνακα των μεταλλίων οι ΗΠΑ κυριάρχησαν με 104 (46-29-29) και ακολούθησαν Κίνα με 88 (38-27-23) και Ρωσία με 65 (24-26-32).
Στις ιδιαίτερες πρωτιές ήταν και η παρουσία του Τούρκου Ντέρια Μπουγιουκουνσού, ο οποίος σε ηλικία 36 ετών έγινε ο πρώτος κολυμβητής που συμπλήρωσε έξι ολυμπιακές παρουσίες από τη Βαρκελώνη 1992. Τον ίδιο αριθμό ολυμπιακών ενσήμων έχει πια και ο Σέρβος άλτης του ύψους, πρωταθλητής Ευρώπης το 1990 Ντραγκουτίν Τόπιτς, ο οποίος στα 41 χρόνια του κατάφερε να πάρει την πρόκριση για το Λονδίνο και να ισοφαρίσει το ρεκόρ ολυμπιακών συμμετοχών στον στίβο που κατείχε ο Ζοάο Ντιάμπα από την Ανγκόλα (1988-2008).
Στο ολυμπιακό γυμναστήριο της άρσης βαρών σημειώθηκε καταιγισμός ρεκόρ, αφού καταρρίφθηκαν τα παγκόσμια στα οκτώ από τα 15 αγωνίσματα. Τη δική της σφραγίδα στην ιστορία των ρεκόρ έβαλε η αντρική ομάδα μπάσκετ των ΗΠΑ με το ιστορικό 15673 επί της Νιγηρίας. Οι Αμερικανοί κατέρριψαν το ρεκόρ πόντων αλλά και διαφοράς.
Η Ελλάδα κατέκτησε δύο χάλκινα μετάλλια και έχασε ένα ακόμη σχεδόν στο νήμα των 10 χλμ. κολύμβησης ανοιχτής θαλάσσης με τον Σπύρο Γιαννιώτη. Ο Ηλίας Ηλιάδης μετά το χρυσό μετάλλιο το 2004 πήρε το χάλκινο στην κατηγορία 90 κιλών, ενώ στην τρίτη θέση βρέθηκε στην κωπηλασία και το διπλό σκιφ ελαφρών βαρών με τις Αλεξάνδρα Τσιάβου και Χριστίνα Γιαζιτζίδου. Στην ξιφασκία η Βάσω Βουγιούκα με σπασμένα δόντια διεκδίκησε το χάλκινο μετάλλια για να πάρει τελικά την πέμπτη θέση στη σπάθη. Ο φτωχός απολογισμός των δύο χάλκινων μεταλλίων παραπέμπει στα «πέτρινα χρόνια» του ελληνικού αθλητισμού και στην προ Βαρκελώνης 1992 εποχή. Η κρίση είχε χτυπήσει τη χώρα μας και υπήρξε δραστική περικοπή της κρατικής επιχορήγησης στις ομοσπονδίες και στην ΕΟΕ και σοβα
ρή μείωση των κάθε είδους παροχών και διευκολύνσεων στους πρωταθλητές.
Για πρώτη φορά συμμετείχαν σε ΟΑ αθλητές χωρίς πατρίδα και αντίστοιχη εθνική ολυμπιακή επιτροπή. Κάτω από τη σημαία της ΔΟΕ και της ομάδας των Ανεξάρτητων Ολυμπιακών Αθλητών πήραν μέρος τρεις αθλητές από τις πρώην Ολλανδικές Αντίλλες που δεν υπάρχουν πια ως κρατική υπόσταση, αλλά και ο Γκουόρ Μαριάλ από το Νότιο Σουδάν.
Οι αξιωματούχοι της ΔΟΕ υπερηφανευόνταν ότι για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκαν τόσο πολλοί έλεγχοι ντόπινγκ σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Συνολικά 5.000 αθλητές ελέγχθηκαν για την καθαρότητά τους, δηλαδή σχεδόν ένας στους δύο συμμετέχοντες.
Στη διάρκεια των αγώνων 17 αθλητές, επτά Καμερουνέζοι, τέσσερις Κονγκολέζοι και τρεις από Γουινέα και Ακτή Ελεφαντοστού έφυγαν από τις αποστολές των ομάδων τους.
Το Λονδίνο 2012 είναι η πιο ακριβή διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην ιστορία, με τελικό λογαριασμό κοντά στα 15 δισ. δολάρια. Ο αρχικός προϋπολογισμός ήταν περίπου 9 δισ., ωστόσο ακόμη και οι Αγγλοι έπεσαν έξω. Δαπανήθηκαν μεγάλα κεφάλαια για την ασφάλεια καθώς υπήρχαν απειλές για τρομοκρατικό χτύπημα. Το Εθνικό Γραφείο Ελέγχου (NAO), ένα ανεξάρτητο σώμα που ελέγχει τις δημόσιες δαπάνες για λογαριασμό του κοινοβουλίου, στην έκθεσή του για τους ΟΑ κατέγραψε ότι «οι Αγώνες ήταν επιτυχημένοι και η συνολική εικόνα είναι ότι άξιζαν τα χρήματα που επενδύθηκαν στη διοργάνωση».
Οι 31οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας από τις 5 έως τις 21 Αυγούστου του 2016 σημαδεύτηκαν από πολιτικοκοινωνικές ταραχές και σωρεία μικρών ή μεγάλων σκανδάλων που αμαύρωσαν την εικόνα της «αμαρτωλής» ΔΟΕ, που αναζητάει σε ανάλογες περιπτώσεις τρόπους να μη χαλάει η… βιτρίνα της.
Περισσότεροι από 11.000 αθλητές από 206 χώρες συμμετείχαν στους Αγώνες, με δύο νεοεισελθούσες χώρες, το Κόσοβο και το Νότιο Σουδάν.
Το Ρίο έγινε η πρώτη νοτιοαμερικανική πόλη που φιλοξένησε Ολυμπιακούς Αγώνες. Ηταν επίσης οι πρώτοι που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου (τον Αύγουστο στη Βραζιλία είναι χειμώνας). Κι ενώ στους Αγώνες τα πράγματα πήγαν πολύ καλά, εκτός αυτών τα πάντα επισκιάστηκαν από την πολιτική αστάθεια στη χώρα, τις
απεργίες, την κοινωνική αναταραχή, τα καθημερινά επεισόδια με την αστυνομία, την αντίθεση πολλών Βραζιλιάνων στη διεξαγωγή των Αγώνων και φυσικά τις ανησυχίες για την υγεία όλων λόγω της έξαρσης τότε ενός άλλου θανατηφόρου ιού, του Ζίκα, αλλά και την ασφάλεια των Αγώνων. Και ακόμη τα μεγάλα προβλήματα από τη ρύπανση στον κόλπο Γκουαναμπάρα όπου θα γίνονταν τα περισσότερα υδάτινα σπορ και φυσικά το… απαραίτητο σκάνδαλο ντόπινγκ, με αρνητική πρωταγωνίστρια αυτήν τη φορά τη Ρωσία.
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά: πολλούς μήνες πριν από την έναρξη της διοργάνωσης ξέσπασε το σκάνδαλο με την καθαρότητα του νερού στον κόλπο της Γκουαναμπάρα.
Οι χιλιάδες (περισσότεροι από 20.000) κάτοικοι της περιοχής διαμαρτύρονταν από πολύ καιρό για τη μείωση των ψαριών στον κόλπο. Αιτία της μείωσής τους αποκαλύφθηκε ότι ήταν όχι η υπεραλιεία, όπως υποστήριζαν η κυβέρνηση και ο δήμαρχος του Ρίο, αλλά η μεγάλη περιβαλλοντική υποβάθμιση του κόλπου, που μέρα με τη μέρα γινόταν ο θαλάσσιος χώρος εναπόθεσης επικίνδυνων λυμάτων από τις μεγάλες βιομηχανίες πέριξ του κόλπου αλλά και σκουπιδότοπος με ό,τι μπορεί να υπάρχει σε έναν τέτοιο. Πλαστικά, ρούχα, παπούτσια, έπιπλα, λαμαρίνες, παλιές πινακίδες αυτοκινήτων, στρώματα ύπνου είχαν μετατρέψει τα νερά της Γκουαναμπάρα σε βόθρο και η δυσοσμία σε όλη την περιοχή ήταν ανυπόφορη. Σε όλα αυτά προστίθεντο
καθημερινά τα βιομηχανικά λύματα από διυλιστήρια κι άλλες μονάδες βαριάς βιομηχανίας του Ρίο. Αποκορύφωμα όλων ήταν το 2000, έπειτα από διαρροή αγωγού πετρελαίου, να χυθεί στη θάλασσα τεράστια ποσότητα πετρελαίου, με τις ζημιές στο περιβάλλον να μην είχαν αποκατασταθεί πλήρως παραμονές των Αγώνων, 16 χρόνια μετά…
Σε εκείνο τον κόλπο αποχέτευσης κλήθηκαν να αγωνιστούν εκατοντάδες αθλητές, επειδή η ΔΟΕ έκρινε ότι είναι κατάλληλος για να διεξαχθούν ολυμπιακά αθλήματα όπως οι αγώνες ιστιοπλοΐας.
Ενα χρόνο πριν από τη διοργάνωση ο Γερμανός ιστιοπλόος Ερικ Χάιλ παρουσίασε επικίνδυνες φλεγμονές στα άκρα έπειτα από ρεγκάτα στον κόλπο του Ρίο, στην Γκουαναμπάρα, στο πλαίσιο της ολυμπιακής προετοιμασίας του. Ο Χάικο Κρέγκερ, χρυσός παραολυμπιονίκης του 2000, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Αν ήμουν στη θέση των αθλητών στο Ρίο, δεν θα μπορούσα να κοιμηθώ ήσυχα τα βράδια». Λίγο αργότερα και για τον φόβο μόλυνσης ο θαλάσσιος βιολόγος Μάριο Μοσκατέλι πρότεινε στους διοργανωτές να δοθεί οδηγία στους αθλητές να πάνε στο Ρίο εμβολιασμένοι για ασθένειες όπως π.χ. η ηπατίτιδα Α.
Παρ’ όλα αυτά, όσο πλησίαζε η τελετή έναρξης αυξάνονταν και οι φωνές ειδικών και μελών περιβαλλοντικών οργανώσεων κατά της ΔΟΕ και της βραζιλιάνικης κυβέρνησης, όπως και του δήμου του Ρίο ντε Τζανέιρο. Ο Σέρτζιο Ρικάρντο, οικολόγος, ανέφερε ότι όλες
οι προσπάθειες βιολογικού καθαρισμού του κόλπου απέτυχαν. Οπως υποστήριξε, «μεταξύ 1994 και 2006 είχαν επενδυθεί υπέρογκα ποσά από την ομοσπονδία της Βραζιλίας, τη Διαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης καθώς και τον Ιαπωνικό Οργανισμό Διεθνούς Συνεργασίας για την κατασκευή ειδικών εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων. Μέχρι σήμερα ωστόσο η μόλυνση του κόλπου συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς, ενώ οι έξι χώροι που είχαν ολοκληρωθεί σαπίζουν. Αυτά τα προγράμματα δεν επέφεραν σχεδόν κανένα αποτέλεσμα» επισημαίνει ο Ρικάρντο.
Το 2013 ξεκίνησε εκ νέου ένα ακόμη πρόγραμμα βιολογικού καθαρισμού, που κόστισε πάνω από 200 εκατ. ευρώ. Ωστόσο λόγω της μεγάλης γραφειοκρατίας αλλά και της διαφθοράς απέτυχε και αυτό. «Είχαμε ελπίσει ότι με την ολυμπιάδα θα βελτιωνόταν η κατάσταση, αλλά δεν συνέβη τίποτε» δήλωσε ο εκπρόσωπος των αλιέων Αλεσάντρο ντος Σάντος.
Κι ενώ τα μολυσμένα νερά του κόλπου απασχολούσαν την επικαιρότητα, σε δεύτερο πλάνο παραμονές των Αγώνων απολύθηκε ο Αργεντινός εργολάβος Μάριο Τσιλέντι. Ηταν ο επικεφαλής των εργασιών για τους χώρους φιλοξενίας των αθλητών, που σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν σε οικτρή κατάσταση και σε άλλες παραδόθηκαν για τη φιλοξενία των αθλητών και συνοδών μισοτελειωμένοι.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ήρθε και η κατάρρευση της κεντρικής ράμπας στο κέντρο ιστιοπλοΐας στη μαρίνα Ντα Γκλόρια, με αποτέλεσμα να προστεθεί ένα ακόμη αγκάθι για τους διοργανωτές που έτρεχαν και δεν έφταναν.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ιστιοπλόοι έβγαιναν στα ανοιχτά του κόλπου μέσω της βοηθητικής ράμπας του ιστιοπλοϊκού κέντρου. Η επίσημη δικαιολογία των διοργανωτών για την κατάρρευση ήταν τουλάχιστον αστεία, καθώς έριξαν την ευθύνη στην παλίρροια και στα δυνατά κύματα, αλλά φυσικά δεν έπεισαν κανέναν, παρά μόνο τη ΔΟΕ που υποστήριζε μέσω διαρροών ότι τέτοια προβλήματα εμφανίζονται παντού σε όλες τις διοργανώσεις…
Δεν ήταν λίγες οι φορές κατά την περίοδο της προετοιμασίας που οι Αγώνες κινδύνευσαν να καταλήξουν σε φιάσκο. Κατασκευαστικά προβλήματα στις αθλητικές εγκαταστάσεις και στο ολυμπιακό χωριό. Ισχνά μέτρα ασφαλείας που τελευταία στιγμή έτρεχαν οι διοργανωτές να ενισχύσουν, καθώς η εγκληματικότητα στην πόλη ήταν σε πολύ υψηλά επίπεδα. Οι μετακινήσεις αθλητών και φιλάθλων άθλιες, καθώς το μετρό ακόμη δεν είχε ολοκληρωθεί και το μποτιλιάρισμα στους δρόμους ήταν απερίγραπτο.
Και κοντά σε όλα εμφανίστηκε και ο ιός Ζίκα να προσθέσει τον μεγαλύτερο πονοκέφαλο στους Αγώνες,
αφού πολλοί αθλητές ακύρωσαν τη συμμετοχή τους στο κορυφαίο αθλητικό γεγονός στο παρά πέντε.
Μάλιστα η Αμερικανική Ολυμπιακή Επιτροπή κάλεσε τις ομοσπονδίες της να εξετάσουν το ενδεχόμενο να μη στείλουν αθλητές στη Βραζιλία. Σύμφωνα με το Reuters, κανείς (αθλητής ή προσωπικό) δεν θα έπρεπε να ταξιδέψει στη Βραζιλία αν ένιωθε φόβο εξαιτίας του επικίνδυνου ιού. Μέλη της Αμερικανικής Ολυμπιακής Επιτροπής σημείωναν ότι έπρεπε πάση θυσία να ενημερωθούν για τους δυνάμει κινδύνους από τον ιό οι αθλήτριες που είτε βρίσκονταν σε κατάσταση εγκυμοσύνης είτε σκόπευαν να μείνουν έγκυοι. Τελικά η αμερικανική αποστολή μετείχε στους Αγώνες με αυστηρό υγειονομικό πρωτόκολλο γιατί εκτός όλων των άλλων οι Αγώνες έγιναν χειμώνα για τη Βραζιλία, οπότε τα κουνούπια θα είχαν περιοριστεί σημαντικά.
Οι υγειονομικές αρχές παγκοσμίως υποψιάζονταν ότι ο ιός Ζίκα, που μεταδίδεται με το τσίμπημα κουνουπιού, συνδεόταν με περιστατικά μικροκεφαλίας στη Βραζιλία. Για τον λόγο αυτό είχαν τεθεί σε αυξημένη επιφυλακή γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης, για τις οποίες υπήρχε σύσταση να αποφύγουν ταξίδια στις χώρες που ο ιός βρισκόταν σε έξαρση, όπως η Βραζιλία.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μάλιστα είχε κηρύξει τότε τον επικίνδυνο ιό παγκόσμια απειλή για τη δημόσια υγεία. Τα περισσότερα περιστατικά είχαν καταγραφεί στη Λατινική Αμερική και στο Ελ Σαλβαδόρ και οι αρχές συμβούλευαν τις γυναίκες να αποφύγουν την εγκυμοσύνη ως το 2018.
Οσο για τη ΔΟΕ; Σε επιστολή της προς τις εθνικές επιτροπές στα τέλη Ιανουαρίου οι γιατροί της επισήμαιναν ότι παρακολουθούν την κρίση με τον ιό Ζίκα στενά, ενώ είχαν δώσει και συμβουλές για προστασία από τα κουνούπια, ήταν όμως καθησυχαστικοί και βέβαιοι ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα πρέπει να διεξαχθούν κανονικά. Αλίμονο. Αυτό άλλωστε είναι πάντα το μέλημα των «Αθανάτων». Μην ακυρωθούν οι Αγώνες και χαθούν χρήματα από τα ταμεία, όπως συνέβη το 2020 με την αναβολή των Ολυμπιακών του Τόκιο…
Κι όλα αυτά εν μέσω κοινωνικής αναταραχής, απλήρωτων εργατών και σχεδόν καθημερινών διαδηλώσεων από τον λαό των μεγαλουπόλεων της χώρας, που ζητούσε να δοθούν χρήματα για την υγεία, την παιδεία και τα φτωχότερα στρώματα και όχι στους Αγώνες της ΔΟΕ. Ο τελικός λογαριασμός που κλήθηκε να πληρώνει για χρόνια ο λαός της Βραζιλίας υπολογίζεται σε 4,6 δισ. δολάρια, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του οργανισμού The Oxford Olympics Study 2016. Η οργή ακόμη ξεχειλίζει στη χώρα…