«Δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ Novartis και υπουργείου»
Ο σημαντικός ρόλος του «στενού συμβούλου» N. Μανιαδάκη αναλύεται στα έγγραφα που είχε στείλει το FBI και στα εσωτερικά έγγραφα της φαρμακευτικής
Το βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Αθηνών που εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2021 και απάλλαξε τον Νίκο Μανιαδάκη από το αδίκημα της παθητικής δωροδοκίας βασίζεται εν πολλοίς στην παραδοχή ότι ο άτυπος σύμβουλος των υπουργών Υγείας δεν είχε διοριστεί επισήμως σε θέση συμβούλου υπουργού.
Στη δικογραφία της Novartis εμπεριέχεται πληθώρα στοιχείων –πολλά εκ των οποίων αναφέρονται και στο επίμαχο βούλευμα– βάσει των οποίων σκιαγραφείται σαφώς ότι ο Ν. Μανιαδάκης υπήρξε ιδιαιτέρως στενός σύμβουλος, μεταξύ άλλων, των πρώην υπουργών Υγείας Ανδρέα Λοβέρδου και Αδωνη Γεωργιάδη. Το είχε άλλωστε παραδεχτεί ο ίδιος ο Ν. Μανιαδάκης τόσο στην προανακριτική επιτροπή της Βουλής όσο και όταν κατέθετε ως «Ιωάννης Αναστασίου».
Ακόμη σημαντικότερα στοιχεία της δικογραφίας είναι τα πλείστα emails που στέλνονται από τον Μανιαδάκη στο υπουργικό γραφείο του τότε υπουργού Αδ. Γεωργιάδη. Αυτά τα emails εμπεριέχουν προσχέδια υπουργικών αποφάσεων τα οποία μόλις λίγα λεπτά μετά την παραλαβή τους αποστέλλονται από τον πρώην υπουργό στα πρόσωπα που είχε ζητήσει ο Μανιαδάκης. Κάποια από αυτά τα προσχέδια αφορούσαν και τιμολόγηση φαρμάκων. Ο Μανιαδάκης βάσει των καταθέσεων των προστατευόμενων μαρτύρων φέρεται να ήταν ο δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ της Novartis και της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας, την οποία η εταιρεία ήθελε να χειραγωγήσει. Σε αυτό το πλαίσιο ο Ν. Μανιαδάκης –σύμφωνα πάντα με τους προστατευόμενους μάρτυρες– φέρεται να έδινε «δώρα» και να παρακρατούσε το 10-20% του ποσού.
«Ημουν στενός συνεργάτης του υπουργού»
Σε κατάθεση που είχε δώσει ως «Ιωάννης Αναστασίου» ο Ν. Μανιαδάκης είχε δηλώσει ότι ο πρώην υπουργός Υγείας Αδ. Γεωργιάδης ήταν «λογικά αδύνατον» να μη γνωρίζει ότι η τότε διαμόρφωση των τιμών φαρμάκων ευνοούσε τη Novartis: «Επί υπουργίας Αδωνη Γεωργιάδη (Ιούνιος 2013 – Ιούνιος 2014) σημαντικό ρόλο έχουν διαδραματίσει τα κάτωθι πρόσωπα: Σκουρολιάκου Μαρία και Λιντζέρης Δημήτρης από πλευράς ΕΟΦ και Καραθάνος Χαράλαμπος, πρώην υποψήφιος ευρωβουλευτής και πολιτευτής του ΛΑΟΣ, Αυγερινός Αντώνης, οι οποίοι ήταν μέλη της επιτροπής τιμών, ο δε Καραθάνος αναπληρωτής πρόεδρός της». «Και σ’ αυτή την περίπτωση» είχε δηλώσει ο Ν. Μανιαδάκης «γνωρίζω ότι τα άτομα αυτά διαμόρφωναν τις τιμές επ’ ωφελεία της Νovartis… και θεωρώ λογικά αδύνατον να γίνονταν αυτά εν αγνοία του υπουργού, που είχε και την ευθύνη εγκρίσεως των τιμών σύμφωνα με τον νόμο».
Οι καταγγελίες του «Ιωάννη Αναστασίου» σχετικά με τον Αδ. Γεωργιάδη μόνο ως τυχαίες δεν μπορεί να εκληφθούν. Και αυτό επειδή σε μετέπειτα κατάθεσή του στις 29 Ιανουαρίου 2018 παραδέχτηκε ότι στους στενούς συνεργάτες του Αδ. Γεωργιάδη συγκαταλέγεται μεταξύ άλλων και ο «από πολλά έτη συνεργάτης του Νικόλαος Μανιαδάκης, καθηγητής της ΕΣΔΥ, σύμβουλός του σε θέματα τρόικας και πολιτικής υγείας».
«Την ευθύνη είχε ο Αδωνης, όχι ο Μπέζας»
Είπε κι άλλα ο «Ιωάννης Αναστασίου» σχετικά με τον Αδ. Γεωργιάδη. Οταν ρωτήθηκε από τους πρώην εισαγγελείς κατά της διαφθοράς γιατί το δελτίο τιμών φαρμάκων της 6ης Αυγούστου 2013 φέρει την υπογραφή του τότε υφυπουργού Υγείας Αντώνη Μπέζα και όχι του πρώην υπουργού, ο «Ιωάννης Αναστασίου» ήταν αφοπλιστικός: «Είθισται το δελτίο να υπογράφει αρμοδίως ο υπουργός, ο οποίος τότε ήταν ο Αδωνης Γεωργιάδης… Εικάζω ότι υπήρξε προφορική συνεννόηση με τον προϊστάμενο υπουργό, ο οποίος είχε και την αρμοδιότητα και την ουσιαστική επίβλεψη των θεμάτων στο φάρμακο. Είναι ευρύτερα γνωστό ότι ο συγκεκριμένος υφυπουργός δεν είχε επαφές με εκπροσώπους φαρμακευτικών εταιρειών ούτε ασχολούνταν ουσιαστικά και ενεργά με θέματα φαρμάκου, καθόσον αυτά ήταν στην αρμοδιότητα του υπουργού».
Στην πράξη αρχειοθέτησης του Αδ. Γεωργιάδη ο εισαγγελέας οικονομικού εγκλήματος Παναγιώτης Καψιμάλης που την υπογράφει δεν έλαβε υπόψη αυτή την κατάθεση του «Ιωάννη Αναστασίου» σχετικά με τα δελτία τιμών. Και έτσι, αυτό που τελικά αναφέρθηκε στην πράξη αρχειοθέτησης ήταν ότι «η ανάμειξη του Αδ. Γεωργιάδη δεν συνεχίστηκε κατά τη διαδικασία εκδόσεως του Δελτίου Τιμών Φαρμάκων καθώς αρμόδιος προς τούτο ήταν ο υφυπουργός Μπέζας στον οποίο και είχε ανατεθεί η σχετική αρμοδιότητα».
«Τυχόν παράνομες πράξεις Γεωργιάδη»
Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι ο «Ιωάννης Αναστασίου» είχε αναφερθεί σε άλλη κατάθεσή του την 1η Φεβρουαρίου 2018 στους πρώην εισαγγελείς διαφθοράς σε «τυχόν παράνομες πράξεις» του Αδ. Γεωργιάδη. Συγκεκριμένα, είχε αναφέρει σχετικά με τη γραμματέα του Αδ. Γεωργιάδη ότι «είναι ευρύτερα γνωστό ότι η κ. Κατραβά έχει μακρόχρονη φιλική και επαγγελματική σχέση με τον κ. Γεωργιάδη… Επομένως δεδομένων των ανωτέ
ρω, η απάντηση είναι καταφατική, δηλαδή πιστεύω ότι θα μπορούσε να γνωρίζει τυχόν παράνομες πράξεις του κ. Γεωργιάδη».
«Τα φάρμακα του “Harvard project” μπήκαν στην αγορά»
Ο «Ιωάννης Αναστασίου» είχε καταφερθεί εναντίον και του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά. Οταν στην κατάθεση που έδωσε την 1η Φεβρουαρίου 2018 οι πρώην εισαγγελείς κατά της διαφθοράς τού επέδειξαν την παρουσίαση του «Harvard project» της Novartis, ο Ν. Μανιαδάκης είχε απαντήσει μεταξύ άλλων ότι «πρόκειται για ένα έργο το οποίο αφορά την καταγραφή και την ανάλυση της αγοράς υπηρεσιών υγείας, τη διαμόρφωση πρότασης αλλαγών στο σύστημα υγείας και την κοινοποίηση και εξασφάλιση αποδοχής της από σημαντικούς λήπτες αποφάσεων ή συμβούλους και άτομα με επιρροή στο σύστημα υγείας, το υπουργείο Οικονομικών και το ίδιο το περιβάλλον του πρωθυπουργικού γραφείου και των παρακείμενων δεξαμενών σκέψης».
Σύμφωνα με τον «Ιωάννη Αναστασίου», το επίμαχο πρόγραμμα «θα ωφελούσε οικονομικά τη Νovartis, καθόσον, όπως αναγράφεται στην εταιρική παρουσίασή της, θα μειώνονταν τα ανεξόφλητα χρέη ύψους 140 εκατομμυρίων και θα εισάγονταν πολλά από τα φάρμακά της που δεν είχαν τύχει έγκρισης τιμής και αποζημίωσης. Αν κρίνει κανείς εκ του αποτελέσματος, βοήθησε την εταιρεία στον βαθμό που τα προϊόντα που αναφέρονται στην παρουσίαση στη συνέχεια εισάχθηκαν επιτυχώς στο σύστημα υγείας… Γνωρίζω ότι όλα τα φάρμακα που αναφέρονται στο πρόγραμμα μπήκαν πράγματι στην ελληνική αγορά κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2013 και αρχές του 2014, διάστημα που ταυτίζεται εν πολλοίς με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του
προγράμματος, όπως αυτό περιγράφεται στην εταιρική παρουσίαση».
«Αφορά ενδεχομένως τον ίδιο τον πρωθυπουργό»
Ο «Ιωάννης Αναστασίου» ανέφερε παράλληλα ότι «η αναφορά στο think tank του πρωθυπουργού αφορά συμβούλους του περιβάλλοντός του και ενδεχομένως τον ίδιο τον πρωθυπουργό». Σχετικά με το ποια είναι τα άτομα στα οποία αναφέρεται η εταιρική παρουσίαση ως προς το think tank του πρωθυπουργού, ο «Ιωάννης Αναστασίου» απάντησε: «Θεωρώ ότι αφορά άτομα τα οποία εξαιτίας μιας τυπικής ή άτυπης σχέσης είχαν τη δυνατότητα επιρροής στη διαμόρφωση και λήψη αποφάσεων που αφορούν τον τομέα υπηρεσιών υγείας. Τέτοια άτομα είχαν ακουστεί ότι ήταν οι Παπασταύρου Σταύρος, Πτωχός Δημήτριος, Πεγκλής Μιχάλης και Χρύσανθος Λαζαρίδης».
Πρόκειται για κατάθεση που σήμερα εκθέτει τον Ν. Μανιαδάκη, ο οποίος πλέον πανηγυρίζει που απαλλάχθηκε με ένα βούλευμα βάσει του οποίου κρίθηκε πως δεν θα μπορούσε να είχε ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικής επειδή ήταν άτυπος σύμβουλος των υπουργών και όχι διορισμένος. Κι ας έλεγε ο ίδιος ως «Ιωάννης Αναστασίου» ότι άτομα με «άτυπη σχέση» διαμόρφωναν πολιτικές στον χώρο της υγείας. Η ανακρίτρια του ειδικού δικαστηρίου δεν έκρινε σκόπιμο να τον ρωτήσει σχετικά με τις αρμοδιότητες που είχε ο ίδιος, που επίσης είχε μια «άτυπη σχέση» με τους πρώην υπουργούς Υγείας.
«Ο προϋπολογισμός θα έπρεπε να ήταν χαμηλός»
Ιδιαιτέρως «στενός σύμβουλος», μεταξύ άλλων, των πρώην υπουργών Υγείας Ανδρ. Λοβέρδου και Αδ. Γεωργιάδη υπήρξε ο Μανιαδάκης, βάσει των στοιχείων της δικογραφίας που περιέχονται και στο επίμαχο βούλευμα
Ο Μανιαδάκης ως «Ιωάννης Αναστασίου» είχε αναφερθεί στα... αμαρτωλά δελτία τιμών που εκδόθηκαν επί υπουργίας Αδ. Γεωργιάδη επιρρίπτοντας την ευθύνη γι' αυτά στον πρώην υπουργό Υγείας
Είναι επίσης σημαντικό ότι ο «Ιωάννης Αναστασίου» αναφέρθηκε ξεκάθαρα σε πρακτικές διαφθοράς, αφού κατέθεσε: «Θεωρώ ότι αν στα πλαίσια του έργου αυτού δεν έλαβαν χώρα παράνομες πρακτικές διαφθοράς, ο προϋπολογισμός του θα έπρεπε να είναι αρκετά χαμηλός, σε κάθε περίπτωση όχι άνω των 40.000 ευρώ, δεδομένου ότι αφορά έναν εξωτερικό σύμβουλο καθηγητή, ο οποίος θα εμπλακεί στην ανάλυση και εκπόνηση προτάσεων…».
Αναφορικά με τους λήπτες αποφάσεων «τους οποίους στοχεύει το έργο», ο «Ιωάννης Αναστασίου» δήλωσε ότι σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων «οι υπουργοί Υγείας και Οικονομικών, καθώς και κυβερνητικά στελέχη και δημόσιοι λειτουργοί, οι οποίοι θα προσεγγιστούν στο κατάλληλο σημείο υλοποίησης του έργου». Παράγοντας υλοποίησης του έργου ήταν μεταξύ άλλων και η «ενεργή συμμετοχή της εταιρείας διά των στελεχών της στη δεξαμενή σκέψης του πρωθυπουργού, η οποία δύναται να αξιοποιηθεί κατάλληλα στον τομέα της υγείας».
Η «δεσμίδα με 50ευρα» του Μάριου Σαλμά
Στην πρώτη κατάθεση που είχε δώσει στους εισαγγελείς διαφθοράς ο «Ιωάννης Αναστασίου» είχε στρέψει τα πυρά του εναντίον του πρώην αναπληρωτή υπουργού Υγείας Μάριου Σαλμά, αφού είχε δηλώσει χαρακτηριστικά: «Ηταν διάχυτη η φήμη στον χώρο των φαρμακευτικών εταιρειών ότι στον συγκεκριμένο χώρο και στα πλαίσια των ανωτέρω συναντήσεων (σ.σ.: με εκπροσώπους φαρμακευτικών εταιρειών) ο Μάριος Σαλμάς λάμβανε παρανόμως χρήματα ως δώρα προκειμένου να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των φαρμακευτικών εταιρειών… σε μια περίπτωση αμέσως μετά από συνάντηση με εκπροσώπους φαρμακευτικής επιχείρησης, την οποία δεν μπορώ να προσδιορίσω, είδα ότι στην εσωτερική τσέπη του σακακιού του υπήρχε μεγάλη δεσμίδα χαρτονομισμάτων των 50 ευρώ».
«Αδύνατον να μη γνωρίζει ο υπουργός»
Στο στόχαστρο του «Ιωάννη Αναστασίου» είχε βρεθεί και ο Ανδρ. Λοβέρδος, αφού όπως είχε καταθέσει, από «το το 2011 και επί υπουργίας Λοβέρδου τα άτομα αυτά (σ.σ.: που δύνανται να προβαίνουν σε ενέργειες που οδηγούν σε υπερτιμολογήσεις) περιλαμβάνουν την πρόεδρο της επιτροπής τιμών Ζωή Δέδε, τον προϊστάμενο της διεύθυνσης φαρμάκου του υπουργείου Υγείας Καραπάνο Νικόλαο και τον Νικόλαο Μανία, άτομα τα οποία από κοινού προετοίμαζαν και είχαν άμεση εμπλοκή στην διαμόρφωση του δελτίου τιμών… Την περίοδο εκείνη υπήρξε μεγάλη αδιαφάνεια και γκρίζες ζώνες σε σχέση με τις πηγές των στοιχείων και τη μεθοδολογία επεξεργασίας τους. Οπως προκύπτει, εκείνη την περίοδο υπάρχουν στα δημοσιευμένα δελτία τιμών πολλές υπερτιμολογήσεις φαρμάκων… Καθόσον τα ως άνω πρόσωπα συγκαταλέγονταν στους στενούς συνεργάτες του υπουργού, θεωρώ ότι ήταν λογικά αδύνατον ο υπουργός να μη γνωρίζει τα παραπάνω, δεδομένου ότι αυτός είχε και την ευθύνη της εγκρίσεως των τιμών με την υπογραφή του».