Πράσινο κύμα στα Βαλκάνια
Το πράσινο κύμα απλώνεται στα Βαλκάνια και προκαλεί σημαντικές πολιτικές εξελίξεις. Στη δεκαετία του ’90 τα Βαλκάνια καθορίστηκαν από πολιτικούς που καλλιέργησαν εθνικισμό και μίσος. Ακολούθησαν μεγάλη διαφθορά και αυταρχισμός. Ομως αναπτύχθηκε και μια γενιά ακτιβιστών και πολιτικών με ευρωπαϊκή ατζέντα, πράσινες κοινωνικές ιδέες, υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αιχμή του δόρατος ενάντια σε διαφθορά και αυταρχισμό!
Ο Απρίλιος έφερε δύο πράσινους πρωθυπουργούς σε Μαυροβούνιο και Σλοβενία! Ο Ντρίταν Αμπάζοβιτς (Dritan Abazovic) –επικεφαλής του πράσινου κινήματος URA, μέλος του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος– εκλέχτηκε πρωθυπουργός στο Μαυροβούνιο. Για δύο χρόνια αναπληρωτής πρωθυπουργός στην κυβέρνηση του τεχνοκράτη Ζντράβκο Κριβοκάπιτς (Zdravko Krivokapić), αρμόδιος για τον τομέα ασφάλειας και μυστικών υπηρεσιών, υποσχέθηκε ότι θα διαλύσει τον κατασταλτικό μηχανισμό του DPS και θα ξεριζώσει τη διαφθορά και το οργανωμένο έγκλημα. Στις προγραμματικές δηλώσεις του έθεσε στο επίκεντρο της νέας κυβέρνησης: μεταρρυθμίσεις για επιτάχυνση των διαδικασιών ένταξης στην ΕΕ, καταπολέμηση της διαφθοράς, πράσινες επενδύσεις, στροφή στην ενέργεια, προστασία περιβάλλοντος, πολιτικές για παιδιά και νέους. Βασικό στόχος, όπως ανέφερε, η μετατροπή του Μαυροβουνίου σε «οικολογική χώρα».
Τον πρωτογνώρισα ως πράσινο Μαυροβούνιο βουλευτή όταν εγώ ήμουν πράσινος ευρωβουλευτής, μέλος της αποστολής του Ευρωκοινοβουλίου για τα δυτικά Βαλκάνια. Συνεργαστήκαμε στις συναντήσεις των δύο αντιπροσωπειών σε Βρυξέλλες, Στρασβούργο και Ποντγκόριτσα, σε κοινές παρεμβάσεις για πράσινες πολιτικές, ενίσχυση της δημοκρατίας, υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και σταθερότητα στην περιοχή. Ηταν ταραχώδης εποχή για το Μαυροβούνιο, επικρατούσαν η πόλωση και η σκληρή αντιπαράθεση. Ο ίδιος ήταν θύμα παρακολουθήσεων από τις μυστικές υπηρεσίες. Συζητούσαμε για το πώς το Μαυροβούνιο θα μετατρεπόταν σε «οικολογική χώρα», για το σκάνδαλο με τις παρακολουθήσεις ή το οργανωμένο έγκλημα που έλεγχε τη χώρα.
Στη Σλοβενία το πράσινο δημοκρατικό Κίνημα Svoboda (Ελευθερία) κατατρόπωσε με 34,54% τον Γιάνεζ Γιάνσα (Janez Jansa) (23%), δεξιό λαϊκιστή, σύμμαχο του Ορμπαν, θαυμαστή αυταρχικών ηγετών. Με 41 έδρες σε σύνολο 90, το Κίνημα Ελευθερία θα εκλέξει πράσινο δημοκρατικό πρωθυπουργό τον Ρόμπερτ Γκόλομπ (Robert Golob) με την υποστήριξη μικρών κεντροαριστερών κομμάτων. Η νίκη ήταν αποτέλεσμα μεγάλης κινητοποίησης της κοινωνίας των πολιτών. Ο δημοφιλής, ενεργός σε θέματα ενέργειας Γκόλομπ έγινε τον Ιανουάριο του 2022 πρόεδρος στο Κίνημα Ελευθερία το οποίο προήλθε από τον μετασχηματισμό του Κόμματος Πράσινες Δράσεις. Διακηρύσσει ισορροπία μεταξύ βιομηχανικής προόδου και προστασίας περιβάλλοντος, προώθηση της ανεκτικότητας και του αλληλοσεβασμού, ευρωπαϊκή στροφή, ενίσχυση δημοκρατίας.
Οι Σέρβοι Πράσινοι εισήλθαν, επίσης, στο κοινοβούλιο. Στη Βουλγαρία αντιπρόεδρος της νέας κυβέρνησης και υπουργός Περιβάλλοντος είναι ο πράσινος Μπόρισλαβ Σάντοφ (Borislav Sandov). Αγωνίζεται πολλά χρόνια για την προστασία των δασών, την αντιμετώπιση της ρύπανσης, την εξάλειψη της φτώχειας. Ως πράσινος ευρωβουλευτής συνεργάστηκα στενά και με το βουλγαρικό πράσινο κόμμα και τον Μπόρις –όπως και ο Μιχάλης Τρεμόπουλος– για κατάθεση ερωτήσεων σε θέματα που απασχολούσαν το περιβαλλοντικό κίνημα και την κοινωνία των πολιτών της γειτονικής χώρας, συμμετείχα σε κοινές καμπάνιες και περιοδείες σε Σόφια και νότια Βουλγαρία για την αντιμετώπιση της διαφθοράς, της (διασυνοριακής) ρύπανσης από βιομηχανικές και εξορυκτικές δραστηριότητες, για την προστασία του κλίματος, των δασών κ.ά.
Το όνειρο εμάς των Πρασίνων από την εποχή των εθνικιστικών πολέμων ήταν να δούμε μια πράσινη ειρηνική προοπτική ολόκληρης της Βαλκανικής στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και τη στηρίξαμε με κοινές δράσεις. Ως πράσινοι ευρωβουλευτές (2009-2014) συνεργαστήκαμε με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και πράσινους ακτιβιστές και πολιτικούς που σήμερα είναι στις πιο υψηλές θέσεις στη διακυβέρνηση των χωρών τους. Θα συμβάλουν καθοριστικά στο να αλλάξει σελίδα η περιοχή, να αναπτυχθεί η πράσινη οπτική του «εδώ είναι Βαλκάνια».