Πού pass, Μητσοτάκη, με τα «φιλοδωρήματα»;
Από την οξεία κριτική στην επιδοματική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, στην ανοιχτοχέρα κυβέρνηση της ΝΔ που σκορπάει επιδόματα εν μέσω προεκλογικού αγώνα
ΗΝΔ και ο Κυριάκος Μητσοτάκης προτού αναρριχηθούν στην εξουσία ξόρκιζαν τα επιδόματα ως μάστιγα της χώρας. Διότι, όπως με στόμφο εκστόμιζαν μεταξύ πολλών άλλων, με τα επιδόματα οι εργαζόμενοι αλλά και οι άνεργοι βολεύονται και οδηγούνται στην… τεμπελιά. Με την κατάληψη των κυβερνητικών θώκων από τη ΝΔ οι ελάχιστες πρόνοιες του παρελθόντος, όπως η 13η σύνταξη, κόπηκαν, ενώ με πρόσχημα την πανδημία πρωτοεμφανίστηκε η έννοια του «pass». Η πρεμιέρα του αφορούσε την επιβράβευση του εμβολιασμού των νέων: Freedom Pass 150 ευρώ και Data Pass 50 GB.
Τα pass του Κυρ. Μητσοτάκη βέβαια δεν περιορίστηκαν εκεί. Αντιθέτως, επεκτάθηκαν διά πάσαν νόσον, υποκαθιστώντας επί της ουσίας τη συγκροτημένη και συνεκτική κοινωνική πολιτική που οφείλει να ακολουθεί οποιαδήποτε κυβέρνηση, ειδικά όταν δεν βρίσκεται υπό τη μέγγενη των πιο σκληρών μνημονίων.
Κι όμως, ακόμη και αυτά τα αναρίθμητα pass που δόθηκαν και ήρθαν σε αναντιστοιχία με τις προεκλογικές εξαγγελίες της ΝΔ δεν ήταν αρκετά. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat (2/2023) ως προς τα κοινωνικά επιδόματα, το 64% του πληθυσμού στην Ελλάδα λαμβάνει τουλάχιστον ένα επίδομα, το χαμηλότερο ποσοστό ανάμεσα στα κράτη της ευρωζώνης πλην της Κύπρου, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος προσεγγίζει το 100%. Ερευνα του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, επιπροσθέτως, αποκαλύπτει ότι η συνολική δαπάνη ανά κάτοικο στην Ελλάδα για τις κατηγορίες «κοινωνική προστασία», «οικογένεια και παιδιά», «ανεργία» και «στέγαση» ήταν κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Οταν τα επιδόματα ήταν «λάθος πολιτική»
Το ημερολόγιο έγραφε 16 Δεκεμβρίου 2017 όταν κατά τη διάρκεια του 11ου συνεδρίου της
ΝΔ ο Κυρ. Μητσοτάκης σε ανάρτησή του στο Twitter έγραψε: «Δεν είναι μεταρρύθμιση να δίνεις 400 ευρώ στους νέους 18-24 ετών να περάσουν καλύτερα τα Χριστούγεννα και να θεωρήσουν ότι με αυτόν τον τρόπο έρχεται η ελπίδα. Αυτό είναι ένα φιλοδώρημα, δεν είναι βαθιές αλλαγές που περιμένουν σήμερα οι νέοι».
Νιώθοντας ότι η πρότασή του να διακοπεί η στήριξη στη νεολαία έκανε «γκελ», μάλιστα σε περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης, επανήλθε την επόμενη μέρα από το βήμα του συνεδρίου δηλώνοντας: «Η σημερινή ΝΔ πιστεύει στη νέα γενιά. Την εμπιστεύεται. Εμπνέεται από αυτήν. Και έχει ως αποστολή να την ενδυναμώσει. Να της δώσει ευκαιρίες, όχι επιδόματα, να πραγματοποιήσει τις φιλοδοξίες […] Και που δεν αρκείται σε ένα εφάπαξ επίδομα των 400 ευρώ, γιατί αυτό που ζητά είναι ευκαιρίες απασχόλησης και όχι επιδόματα ανέχειας».
Δέκα μήνες μετά (15.09.2018) ο τότε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης εξαπέλυσε από τη ΔΕΘ δριμεία επίθεση εναντίον των επιδομάτων, αναφέροντας: «Δεν θέλουμε ανθρώπους παγιδευμένους στη φτώχεια, εξαρτημένους για πάντα από επιδόματα. Θέλουμε να τους δώσουμε τη δυνατότητα να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους και να νιώσουν τη χαρά της δημιουργίας». Αυτή η πολιτική πρόταση εντέλει αποτέλεσε κεντρική αιχμή τόσο του αντιπολιτευτικού λόγου όσο και των προεκλογικών εξαγγελιών της ΝΔ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το σόου που έστησε ο πρόεδρος της ΝΔ στις 11.12.2018 κατά τη διάρκεια συζήτησης στη Βουλή, κατά την οποία κουνούσε ένα χαρτί με τους «29 φόρους του ΣΥΡΙΖΑ», παρόλο που τους είχε ψηφίσει καταρχάς στο πλαίσιο του τρίτου μνημονίου, λέγοντας: «Εμείς θέλουμε λιγότερους φόρους και περισσότερες επενδύσεις, εσείς φορολογείτε τους πολλούς για να τους κρατάτε μετά ομήρους με την πολιτική των επιδομάτων».
Εξι μήνες αργότερα, μεσούσης της προεκλογικής εκστρατείας και συγκεκριμένα στην προεκλογική διακαναλική συνέντευξη (12.05.2019), ο Κυρ. Μητσοτάκης καταφέρθηκε εναντίον του τότε πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα δηλώνοντας ότι αυτό που δίνει η κυβέρνηση στους συνταξιούχους δεν είναι 13η σύνταξη αλλά προεκλογικό επίδομα «με τρόπο ξεδιάντροπο, πέντε μέρες πριν από τις κάλπες». Πέντε μέρες μετά, σε συνέντευξή του στο Star και στη Μάρα Ζαχαρέα ο ίδιος επισήμανε για τη 13η σύνταξη, την οποία χαρακτήρισε «επίδομα»: «Καταγγείλαμε τον χρόνο που χορηγήθηκε το επίδομα. Είναι η πρώτη φορά που ένα επίδομα χορηγείται λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, άρα δεν ήταν προϊόν μακροχρόνιου σχεδιασμού αλλά επιχειρήθηκε να εξαγοραστούν οι ψήφοι των συνταξιούχων».
Στο ίδιο μήκος κλίματος ο Κυρ. Μητσοτάκης δήλωσε σε συνέντευξή του στη Σταματίνα Τσιμτσιλή (21.05.2019): «Πάντα γίνονταν στο παρελθόν προεκλογικές
παροχές, για να είμαστε ειλικρινείς. Αλλά πέντε μέρες πριν από τις εκλογές δεν ξαναθυμάμαι να έχει μοιραστεί επίδομα προεκλογικό. Δεν θα αλλάξει λοιπόν κάποιος την άποψή του γι’ αυτό. Αλλά είναι και λάθος πολιτική». Ομοίως, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του κυβερνητικού προγράμματος ο τότε διεκδικητής της πρωθυπουργίας εκφωνώντας την ομιλία του είπε ευθαρσώς: «Αυτά τα πλεονάσματα τσάκισαν τη μεσαία τάξη και χρησιμοποιήθηκαν με κυνικό τρόπο για να μοιράζονται επιδόματα της τελευταίας στιγμής προς εξαγορά ψήφων. Αυτή η πολιτική με την επόμενη κυβέρνηση της ΝΔ, εφόσον μας εμπιστευτεί ο ελληνικός λαός, τελειώνει».
Τέσσερα χρόνια μετά ο Κυρ. Μητσοτάκης, μεσούσης της προεκλογικής περιόδου, ξεχνώντας τα περί… εξαγοράς ψήφων, μοίρασε επιδόματα των 150 ευρώ στους 18άρηδες αφού είχε ήδη μοιράσει ακόμη 9 εκατ. ευρώ στους καναλάρχες.
Τέσσερα χρόνια τώρα δώσε pass στο πόπολο
Τα pass μπορεί να αποτέλεσαν βασικό εργαλείο της επιδοματικής πολιτικής της ΝΔ, εντούτοις το πιο σημαντικό επίδομα δεν ήταν αυτό που δόθηκε αλλά αυτό που κόπηκε. Κι αυτό δεν ήταν άλλο από το επίδομα ανεργίας. Ο Κ. Χατζηδάκης αφού εκπαραθυρώθηκε από υπουργός Ενέργειας και μετατέθηκε στο υπουργείο Εργασίας εισήγαγε το νομοσχέδιο με την οργουελιανή ονομασία «Δουλειές ξανά». Κατά τη διάρκεια της συζήτησής του στη Βουλή (07.04.2022) ο «5046c» ανέφερε από το βήμα σχετικά με τις προϋποθέσεις παραμονής στα μητρώα του ΟΑΕΔ: «Λέμε στους ανέργους που είναι ενταγμένοι στον ΟΑΕΔ ότι ο ΟΑΕΔ τους προσφέρει –είναι υποχρεωμένος, στο πλαίσιο της συμφωνίας που έχει υπογραφεί μεταξύ τους– θέσεις εργασίας και αν τους προσφέρει τρεις κατάλληλες θέσεις εργασίας, δηλαδή θέσεις αντίστοιχες με το εργασιακό τους προφίλ, τις δεξιότητές τους, τον τελευταίο
μισθό που έπαιρναν και τον τόπο κατοικίας τους, και αρνηθούν και τις τρεις προσφορές, τότε βγαίνουν από τα μητρώα του ΟΑΕΔ για δύο χρόνια». Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση Μητσοτάκη νομοθέτησε την εν τοις πράγμασι κατάργηση του επιδόματος ανεργίας εάν οι άνεργοι δεν συμμορφωθούν προς τας υποδείξεις του ΟΑΕΔ.
Προτού προκύψουν η πανδημία και η συνακόλουθη κρίση του πληθωρισμού και της ενέργειας η ΝΔ φαινόταν έτοιμη να κόψει οποιοδήποτε επίδομα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Κωνσταντίνου Κυρανάκη, ο οποίος μιλώντας στο ραδιόφωνο του «Πρώτου Θέματος» (27.03.2021) τάχθηκε υπέρ της κατάργησης των επιδομάτων ακόμη και στους δικαιούχους εργαζόμενους των οποίων οι επιχειρήσεις είχαν αναστείλει τη λειτουργία τους λόγω της πανδημίας. Ειδικότερα δήλωσε: «Πρέπει να ανοίξουμε, πρέπει να ξαναδουλέψει ο κόσμος. Πρέπει να σταματήσουμε αυτή την κουλτούρα που πάει να παγιωθεί, του επιδόματος».
Δύο μήνες μετά ο Αδ. Γεωργιάδης από τον Αnt1 (22.05.2021) έπαιρνε τη σκυτάλη από τον Κων. Κυρανάκη δηλώνοντας: «Καμία φορά η συνεχόμενη λήψη επιδομάτων μειώνει την ανάγκη για εργασία. Σου λέει κάποιος “παίρνω το επίδομα, παίρνω και κάτι μαύρα και είμαι καλά”». Οι αλαλαγμοί των στελεχών της ΝΔ για τα επιδόματα αναμφίβολα σκόνταψαν στην πραγματικότητα και από τα Χριστούγεννα του 2021 αλλά και το Πάσχα που ακολούθησε δίνεται έκτακτο επίδομα 250 ευρώ σε συνταξιούχους και ΑμεΑ (το 2022 μειώθηκε στα 200 ευρώ), ενώ και ο Αδ. Γεωργιάδης έκανε στροφή 180 μοιρών δηλώνοντας στον Σκάι (28.08.2022): «Ως υπουργός δεν έχω πει όχι σε μέτρο που βοηθάει τους ευάλωτους πολίτες».
«Δεν θέλουμε ανθρώπους παγιδευμένους στη φτώχεια, εξαρτημένους για πάντα από επιδόματα. Θέλουμε να τους δώσουμε τη δυνατότητα να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους και να νιώσουν τη χαρά της δημιουργίας» Κυριάκος Μητσοτάκης 15.09.2018 στη ΔΕΘ
Και στο τέλος ήρθε η ακρίβεια
Στο μεταξύ τα απανταχού pass εισάχθηκαν για τα καλά στην ελληνική πραγματικότητα την άνοιξη και το καλοκαίρι του 2022, με το Fuel Pass και το Power Pass να σέρνουν τον χορό. Είχαν προηγηθεί τον Ιούνιο και τον Οκτώβριο του 2021 τα φιλοδωρήματα στους νέους, τα αποκαλούμενα Freedom Pass και Data Pass.
Οσο για τα Fuel Pass 1 (5/22) και Fuel Pass 2 (9/22) που δόθηκαν, ήταν σταγόνα στον ωκεανό της ακρίβειας και της αισχροκέρδειας. Το Fuel Pass, ωστόσο, προσφέρθηκε για έναν απλούστατο λόγο, τον οποίο εξήγησε με κυνικό τρόπο ο βουλευτής της ΝΔ Μπάμπης Παπαδημητρίου (07.05.2022) υποστηρίζοντας ούτε λίγο ούτε πολύ ότι αφού οι τιμές συνεχίζουν να ανεβαίνουν δεν έχει νόημα να υπάρχουν κινήσεις συγκράτησης τιμών από την πολιτεία. «Στο πετρέλαιο το έκαναν γιατί πάει στην οικονομία, στις μεταφορές», όπως είπε, πρακτικά εξαιρώντας το κόστος μετακίνησης των πολιτών από τα «ενδιαφέροντα» της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Οταν ο παρών δημοσιογράφος σημείωσε την απουσία αυστηρών μέτρων ελέγχου της αγοράς και πάταξης της αισχροκέρδειας ο Μπ. Παπαδημητρίου ήταν αφοπλιστικός για τις προθέσεις της κυβέρνησης: «Δεν είμαι υπέρ της πολύ σκληρής στάσης· οι άνθρωποι είναι επιχειρηματίες, ξέρουν το συμφέρον τους. Θυμάμαι τους εκπροσώπους των βενζινοπωλών το 2016 και 2017 όταν αυξήθηκε ο ΕΦΚ να λένε “πού θα πάει η βενζίνη”».
Πλάι στο Fuel Pass βρέθηκε και το Power Pass, το «χάπι» για τις εξωφρενικές αυξήσεις στις τιμές του ρεύματος. Τον Ιούλιο του 2022, όταν εισάχθηκε το μέτρο από την κυβέρνηση, γινόταν λόγος για ένα επίδομα «έως 600 ευρώ», το οποίο είχε βασικό στόχο την επιδότηση των λογαριασμών που φούσκωναν από τη ρήτρα αναπροσαρμογής και το Χρηματιστήριο Ενέργειας. Το ποσό που εντέλει είδαν τα νοικοκυριά στην τσέπη τους μεσοσταθμικά ήταν 100 έως 150 ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί πως για το Power Pass 2 (9/2022) εγκρίθηκαν μόλις 73.968 αιτήσεις. Αντί όμως να καταργηθεί η ρήτρα αναπροσαρμογής, ο Αδ. Γεωργιάδης δήλωνε στον Σκάι (02.05.2022): «Η ρήτρα αναπροσαρμογής προστατεύει τις εταιρείες από τη χρεοκοπία».
Αποκορύφωμα ωστόσο της κυβερνητικής αναλγησίας υπήρξε το Food Pass, το οποίο θεωρητικά θα καταπολεμούσε την ακρίβεια στα τρόφιμα. Οι δικαιούχοι για να το λάβουν έπρεπε να έχουν υποστεί τις επτά πληγές του φαραώ για να τους αποδοθούν στο τέλος του μήνα 22 ολόκληρα ευρώ.
Και φτάσαμε στην προεκλογική περίοδο που ο Κυρ. Μητσοτάκης, λίγο προτού στηθεί η κάλπη της 21ης Μαΐου, αποφάσισε να κάνει αυτό για το οποίο κατηγορούσε τον Αλ. Τσίπρα, δηλαδή μοίρασε ένα τελευταίο επίδομα. Το Youth Pass που εξήγγειλε και αφορά τους νέους ηλικίας 18-19 ετών τούς ενισχύει με 150 ευρώ για πολιτιστικές και τουριστικές δραστηριότητες και μεταφορές.