Ο Ερντογάν και ο… λύκος της οικονομίας

Ο Τούρκος πρόεδρος καλείται να τα βάλει με το τέρας του πληθωρισμού, ένα απαξιωμένο νόμισμα και μια διχασμένη χώρα

Εν συντομία

Εχει ενδιαφέρον πώς θα αντιδράσει η Δύση σε ενδεχόμενο άνοιγμα του Ερντογάν για την ενίσχυση των οικονομικών της χώρας του.

Γιατί ενδιαφέρει

Η επόμενη μέρα στην Τουρκία αναμένεται να είναι δύσκολη για τον Τούρκο πρόεδρο καθώς τα οικονομικά προβλήματα ζητούν επιτακτικά λύση.

Επειτα από έναν δίχως προηγούμενο δεύτερο γύρο προεδρικών εκλογών, ένας πολιτικός με πολλά… προηγούμενα διατήρησε την εξουσία του. Ο Ερντογάν αυτήν τη φορά επιβεβαίωσε τις προβλέψεις και σε μια εκλογική αναμέτρηση που ήταν πιο αμφίρροπη απ’ ό,τι αναμενόταν αναδείχθηκε καταλληλότερος για να αντιμετωπίσει τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα κυρίως στην οικονομία της. Ο Τούρκος πρόεδρος έχει μπροστά του έναν πραγματικό γολγοθά αν θέλει να επαναφέρει τα οικονομικά μεγέθη σε βιώσιμα για τον τουρκικό λαό επίπεδα. Παράλληλα, η Δύση αναμένεται να δοκιμαστεί στις σχέσεις της με την Τουρκία, στην οποία ένα δεσποτικό καθεστώς θα συνεχίσει να επεκτείνει την κυριαρχία του στις κρατικές δομές και με τον υπερεθνικιστικό θρησκευτικό φονταμενταλισμό του να παραβιάζει κατάφωρα τα δικαιώματα των κοινωνικών και εθνοτικών μειονοτήτων.

Στης λίρας τον κατήφορο

Τα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας είναι πολλά και ποικίλα: από τον εξωφρενικό πληθωρισμό της τάξης του 45% που μειώνει την αγοραστική δύναμη των πολιτών μέχρι τα αρνητικά συναλλαγματικά αποθέματα που μειώνουν την ικανότητα της χώρας να συναλλάσσεται με τον υπόλοιπο κόσμο. Ομως το πιο πιεστικό απ’ όλα φαίνεται να είναι ο κατήφορος της τουρκικής λίρας, η αξία της οποίας βαίνει μειούμενη: τη μέρα του δεύτερου γύρου των εκλογών η αξία της λίρας έπεσε στο χαμηλότερο σημείο της εδώ και δύο δεκαετίες, αφού χρειάζονταν περισσότερες από 20 για να πιάσουν την αξία ενός δολαρίου… Να σημειωθεί ότι όταν ανέλαβε την εξουσία για πρώτη φορά ο Ερντογάν η ισοτιμία ήταν περίπου στο 1:1,5, δηλαδή ένα δολάριο ΗΠΑ ανταλλασσόταν για περίπου μιάμιση τουρκική λίρα… Επίσης, η Τουρκία «τρέχει» διαχρονικά σημαντικά εμπορικά ελλείμματα, πράγμα που επιδεινώνει έτι περαιτέρω την κατάσταση των αποθεμάτων.

Εάν η κεντρική τράπεζα δεν κινηθεί αμέσως για την αναπλήρωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων, η αξία της λίρας αναμένεται να βυθιστεί ακόμη περισσότερο. Οι ενέσεις ρευστότητας που έρχονται από τις χώρες του Κόλπου, εν είδει συναλλαγματικών swaps, δεν αποτελούν μόνιμη λύση και είναι κοστοβόρες σε οικονομικά αλλά και σε πολιτικά ανταλλάγματα. Παράλληλα, η χαλαρή νομισματική πολιτική δεν φαίνεται ότι θα σταματήσει, αυξάνοντας τις πιθανότητες για περαιτέρω εκτόξευση του πληθωρισμού, γεγονός που μεγαλώνει την οικονομική αστάθεια της χώρας και μειώνει την αγοραστική δυνατότητα των πολιτών της. Επιπλέον, η Τουρκία θα πρέπει να βρει περί τα 4 δισ. δολάρια την επόμενη χρονιά για τις πληρωμές φυσικού αερίου από τη Ρωσία που έχουν ανασταλεί. Για να το κάνει αυτό θα πρέπει να ανοιχτεί στη Δύση.

Ο «σουλτάνος» θα συνεχίσει την καταστολή στις περιοχές των Κούρδων «τρομοκρατών» και τις απελάσεις μεταναστών/προσφύγων, ενώ δεν θα σταματήσει την πολιτική διακρίσεων σε βάρος των ΛΟΑΤΚΙ

Γαλαντόμος προς τη Δύση

Οι δυτικοί ηγέτες έσπευσαν να συγχαρούν τον Ερντογάν για τη νίκη του. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν από την πλευρά του ανέφερε στα Μέσα ότι ο Τούρκος πρόεδρος επανέλαβε την προθυμία της Αγκυρας να αγοράσει F-16 από την Ουάσινγκτον.

Ωστόσο ο ίδιος αντέτεινε ότι για να γίνει αυτό η Τουρκία πρέπει να άρει το βέτο για την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Και αυτό μάλλον προοικονομεί τη στάση του Τούρκου προέδρου απέναντι στις δυτικές δυνάμεις: πιο ήπια στάση απέναντι στη Δύση, χωρίς ωστόσο να διαρρηγνύει τους δεσμούς του με την Ανατολή (Κίνα, Ρωσία) στο ιδιότυπο διπλό ταμπλό που παίζει, που –μάλλον– του… βγαίνει. Η αλλαγή στάσης για προσέλκυση επενδύσεων που θα φέρουν συνάλλαγμα μπορεί να γίνει με την εμπέδωση σταθερών κανόνων για τους ξένους επενδυτές, αφού η αβεβαιότητα έχει οδηγήσει σε τρομακτική φυγή των ξένων κεφαλαίων, κυρίως από επενδύσεις χαρτοφυλακίου. Από το 2013 έχουν εγκαταλείψει τη χώρα σχεδόν $130 δισ. σύμφωνα με το Bloomberg.

Ωστόσο η ήπια στάση στις εξωτερικές υποθέσεις αναμένεται να έρθει σε πλήρη αντίθεση με την πολιτική που θα ακολουθηθεί στο εσωτερικό της χώρας, ιδιαίτερα απέναντι στις εθνοτικές και κοινωνικές μειονότητες.

Αντίο στα ανθρώπινα δικαιώματα

Για να κερδίσουν την ψήφο των εθνικιστών και οι δύο υποψήφιοι υπερθεμάτισαν πάνω σε ζητήματα όπως η τρομοκρατία και η απέλαση προσφύγων/μεταναστών. Ο Ερντογάν το πήγε ένα βήμα παραπέρα, αφού για να διατηρήσει την προτίμηση των συντηρητικών στρωμάτων στο πρόσωπό του τόνισε ότι «η Τουρκία είναι ένα έθνος που δεν έχει γκέι», προοιωνίζοντας τη μεταχείριση όλων των ατόμων που δεν εκφράζονται από τον ετεροκανονικό σεξουαλικό προσανατολισμό.

Επίσης η Τουρκία δεν αναμένεται να επιστρέψει στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που προστατεύει τις γυναίκες από την ενδοοικογενειακή βία, γιατί ο Ερντογάν θεωρεί ότι παρακινεί τις γυναίκες να αφήνουν τους συντρόφους τους διαλύοντας την… τουρκική οικογένεια.

Παράλληλα είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Ερντογάν θα συνεχίσει την καταστολή της «τρομοκρατίας» στις περιοχές που κατοικούνται κατά πλειονότητα από Κούρδους πολίτες. Αλλωστε τα νοτιοανατολικά της Τουρκίας έχουν ζήσει την αυταρχικότητα του Ερντογάν πολύ πριν από την υπόλοιπη χώρα.

Παράλληλα ο Ερντογάν έχει υποσχεθεί τον «εθελοντικό» επαναπατρισμό των περίπου 4 εκατ. προσφύγων που βρίσκονται στη χώρα, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι Σύριοι. Βέβαια για να συμβεί αυτό θα πρέπει να αποχωρήσουν τα τουρκικά στρατεύματα από τη βόρεια Συρία. Οι άνθρωποι αυτοί εγκατέλειψαν τη Συρία για να ξεφύγουν από το καθεστώς Ασαντ, με τον κίνδυνο αν επιστρέψουν στη χώρα τους να έρθουν αντιμέτωποι με αντίποινα από τις πολιτοφυλακές που είναι πιστές στον Σύριο ηγέτη να είναι κάτι παραπάνω από υπαρκτός.