Η τέχνη ανοίγει ένα παράθυρο ελευθερίας στον κόσμο των φυλακών

Το μουντό τοπίο της τιμωρίας αποκτά χρώματα δημιουργίας και απελευθερώνει μέσα από μια παράσταση ή μια ζωγραφιά

Εν συντομία

Η σημασία και η αξία του σωφρονισμού μέσα από τη δημιουργικότητα και πώς την αντιλαμβάνονται ένας κρατούμενος, ένας σωφρονιστικός υπάλληλος και ο αντιπρόεδρος του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος.

Γιατί ενδιαφέρει

Η τέχνη ως εργαλείο αντεγκληματικής πολιτικής και παράθυρο στον έξω κόσμο για τους κρατούμενους.

Μερικές φορές όσα πράγματα θεωρούμε αυτονόητα είναι πιο δύσκολo να κατανοηθούν στην ουσία τους. Αυτό συμβαίνει με τη φυλακή. Ολοι θεωρούμε αυτονόητο πως η στέρηση της προσωπικής ελευθερίας είναι κάτι που οι περισσότεροι δεν θα μπορούσαμε να αντέξουμε. Ομως η ουσία αυτής της φράσης δεν είναι εύκολο να κατανοηθεί πλήρως από κάποιον που έζησε ελεύθερος, πόσο μάλλον όταν η στέρηση της ελευθερίας

συνδυάζεται με τη στέρηση της ανθρώπινης υπόστασης.

Οι έγκλειστοι στις ελληνικές φυλακές ήταν πάντα τα παιδιά ενός κατώτερου θεού, άνθρωποι που γίνονται πρώτο θέμα στα δελτία ειδήσεων επειδή τόλμησαν να γιορτάσουν κάποια γενέθλια καθισμένοι όλοι μαζί σε ένα λευκό πλαστικό τραπέζι, το οποίο από τη φθορά φαινόταν και αυτό γκρι, όπως και οι τοίχοι που τους περιβάλλουν. Στη συνείδηση του μέσου Ελληνα πολίτη άπαξ και μπεις φυλακή δεν δικαιολογείται να έχεις ευχάριστες στιγμές· θεωρείται ύβρις. Αυτό το αγκάθι, αυτή η παλαιολιθική σκέψη είναι η δικαιολογία στην οποία «πατάει» η εκάστοτε εξουσία που δεν ενδιαφέρεται ουσιαστικά να μετατρέψει ένα τιμωρητικό σύστημα σε πραγματικά σωφρονιστικό. Την τιμωρητική μουντάδα σπάνε μικρά ψήγματα ανθρωπιάς που μπαίνουν μετά βίας από τα σιδερένια κάγκελα.

Eνα από αυτά είναι η τέχνη. Μαζί με το σχολείο, τα καλλιτεχνικά δρώμενα που λαμβάνουν χώρα στη φυλακή, είτε για τους κρατούμενους είτε από αυτούς, λειτουργούν σαν ανάσα ελευθερίας.

«Νιώθεις πιο ελεύθερος όταν συμμετέχεις σε μια ομάδα»

«Οταν κάνεις πράγματα μες στη φυλακή, πέρα από την αλλαγή παραστάσεων, όλο αυτό λειτουργεί και κάπως ψυχοθεραπευτικά. Δεν βλέπεις μόνο τσιμέντα και γκρι τοίχους. Οταν συμμετέχεις σε μια ομάδα κάνεις κάτι όμορφο, μιλάς διαφορετικά με τους άλλους. Σε συνδέει κάτι άλλο, νιώθεις πιο ελεύθερος. Οσο ελεύθερος μπορείς να νιώσεις δηλαδή μες στη φυλακή» λέει στο Documento ο Κώστας, κρατούμενος σε φυλακές της Αττικής.

Ο Κώστας συμμετέχει εδώ και χρόνια σε όποια θεατρική ομάδα συναντά μες στη φυλακή. Οπως λέει, δυστυχώς δεν υπάρχουν παντού, αλλά έχει σταθεί τυχερός με τις μεταγωγές του.

«Την πρώτη φορά που είδα κόσμο να με χειροκροτεί μου κόπηκαν τα πόδια. Δεν ήξερα πώς να αντιδράσω. Μου ήταν κάτι ξένο» σημειώνει εξηγώντας ότι η επιβράβευση που εισέπραξε ήρθε σε πλήρη αντίθεση με τη συμπεριφορά που αντιμετωπίζει γενικά μες στη φυλακή.

Προσπαθώντας να εξηγήσει τη σπουδαιότητα της ενασχόλησης με κάτι τόσο δημιουργικό, ειδικά σε