Η Ευρώπη κρύβεται πίσω από τον φράχτη της Μελόνι
Πλήρης ευθυγράμμιση με τις ιταλικές θέσεις στο προσφυγικό, τη στιγμή που φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές επιδεινώνουν την επείγουσα ανάγκη για άσυλο
Εν συντομία
Το σχέδιο δέκα σημείων της ΕΕ για τη Λαμπεντούζα κινείται στη λογική της Ευρώπης−φρούριο, ενώ η κατάσταση στο προσφυγικό επιδεινώνεται.
Γιατί ενδιαφέρει
Κανονικοποίηση της ακροδεξιάς ρητορικής.
Την ένταση και τον διχασμό που επικρατούν σε ολόκληρη την Ευρώπη προωθεί η ανάλγητη πολιτική που υιοθετεί η ΕΕ, όπως ανακοινώθηκε μες στην εβδομάδα, υπό την πίεση των εικόνων με τους χιλιάδες πρόσφυγες να κατακλύζουν το μικρό ιταλικό νησί της Λαμπεντούζα. Οπως υποστηρίζουν οι επικριτές της πολιτικής που αφήνει χιλιάδες ανθρώπους σε ανάγκη χωρίς έναν επίσημο διάδρομο μετάβασης στις ακτές της ΕΕ, θέτοντας έτσι τη ζωή τους σε κίνδυνο, η Ευρώπη–φρούριο ενισχύεται περαιτέρω αντί να εγκαταλειφθεί έναντι μιας ανθρωπιστικής πολιτικής που ανταποκρίνεται στις δεδομένες συνθήκες των φυσικών καταστροφών σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Για να αντιμετωπίσουν την έκτακτη ανάγκη στη Λαμπεντούζα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η πρόεδρός
της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αποκάλυψαν μες στην εβδομάδα ένα σχέδιο δέκα σημείων στο οποίο υιοθετούνται –αν όχι πλήρως– σε μεγάλο βαθμό οι θέσεις της ιταλικής κυβέρνησης, της οποίας ηγείται η νεοφασίστρια Τζόρτζια Μελόνι. Και αυτό τη στιγμή που πρωτοφανείς καταστροφές αλλά και συνεχιζόμενοι εμφύλιοι και μη πόλεμοι καλλιεργούν ακόμη περισσότερο την ανάγκη για μετάβαση όσων ανθρώπων βρίσκονται σε δυσχερή θέση και ανάγκη σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Ασυλο, φύλαξη και Frontex
Η πρόεδρος της Κομισιόν υποσχέθηκε ότι η ΕΕ θα δώσει «συντονισμένη απάντηση» στο μεταναστευτικό, όμως οι υποσχέσεις κινήθηκαν για άλλη μια φορά στο επίπεδο της ενίσχυσης της καταστολής παρά της πρόληψης. Η Φον ντερ Λάιεν ανέφερε ότι θα βελτιώσει τις δυνάμεις αντιμετώπισης των διακινητών και θα αυξήσει την εναέρια παρακολούθηση, ενώ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας νέας ναυτικής αποστολής στη Μεσόγειο. Η πρόεδρος της Κομισιόν κλείνει με αυτό τον τρόπο το μάτι στις ξενοφοβικές δυνάμεις που ζητούν ακόμη περισσότερη φύλαξη στα σύνορα, οι οποίες παράλληλα απαιτούν επιπλέον πολιτικές αποτροπής της μετανάστευσης, όπως η «εξωτερική ανάθεση» της διαδικασίας απόδοσης ασύλου σε χώρες της Αφρικής.
Το σχέδιο της ΕΕ, όπως ξεδιπλώθηκε από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, περιλαμβάνει την αναβάθμιση της υπηρεσίας ασύλου προκειμένου να διαπιστωθεί ποιος από τους αιτούντες έχει δικαίωμα να λάβει άσυλο και ποιος όχι. Το σχέδιο προβλέπει επίσης την υποστήριξη της συνοριακής υπηρεσίας Frontex για την ταχεία επιστροφή των μεταναστών στους οποίους δεν χορηγήθηκε άσυλο. «Οσοι δεν έχουν το δικαίωμα δεν μπορούν να παραμείνουν» είπε η Φον ντερ Λάιεν.
Πάντως υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι στα σύνορα της ΕΕ σημειώνονται κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων των προσφύγων. Εκτός από το δικαίωμα στο άσυλο, σε πλείστες όσες περιπτώσεις έχουν χάσει και τη ζωή τους πάρα πολλοί, σύμφωνα με πληθώρα καταγγελιών, ύστερα από παράνομες επαναπροωθήσεις. Μάλιστα η Frontex, που έχει κατηγορηθεί για χρηματοδότηση και ανοχή στα παράνομα pushbacks στο Αιγαίο, με δικαστική απόφαση εμφανίζεται να μην έχει ευθύνη γι’ αυτά αλλά αυτή να βαραίνει μόνο την Ελλάδα ή το εκάστοτε κράτος-μέλος που προχωρεί σε επαναπροωθήσεις.
Τι πρότεινε η Ιταλία
Για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης Ιταλοί υπουργοί κάλεσαν την Ευρώπη να δημιουργήσει μια νέα κοινοτική ναυτική αποστολή με σκοπό την αποτροπή των προσφυγικών ροών από τη βόρεια Αφρική. Η βάση για τα παραπάνω είναι η συμφωνία με την Τυνησία, η οποία επιδιώχθηκε τόσο από τη Μελόνι όσο και από τον πρώην πρωθυπουργό της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η ΕΕ συμφώνησε να ενισχύσει τις περιπολίες της βορειοαφρικανικής χώρας για τη σύλληψη όσων προσπαθούν να αναχωρήσουν από τις ακτές της χώρας με προορισμό την Ευρώπη. Οργανώσεις για τα δικαιώματα του ανθρώπου έχουν επικρίνει σφοδρά τη συγκεκριμένη συμφωνία, αφού υπάρχουν αποδείξεις ότι οι αρχές της Τυνησίας κακοποιούν συστηματικά τους πρόσφυγες από την υποσαχάρια Αφρική.
Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να ελαφρύνει το βάρος της Ιταλίας μεταφέροντας πρόσφυγες και μετανάστες από τη Λαμπεντούζα σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ. Ωστόσο, πριν από την επίσκεψή του στη Ρώμη την περασμένη Δευτέρα ο Γάλλος υπουργός Εσωτερικών Ζεράλ Νταρμανέν δήλωσε ότι η Γαλλία δεν προτίθεται να δεχτεί μετανάστες από τη Λαμπεντούζα, παρά το γεγονός ότι η Φον ντερ Λάιεν κάλεσε τις χώρες της ΕΕ να το πράξουν στο πλαίσιο του λεγόμενου μηχανισμού εθελοντικής αλληλεγγύης της ΕΕ. Σημειώνεται ότι την προηγούμενη εβδομάδα η Γερμανία ξεκίνησε πάλι την αποδοχή προσφύγων από την Ιταλία, αφού ανέστειλε προσωρινά την εθελοντική συμφωνία ως απάντηση στις υψηλές μεταναστευτικές πιέσεις.
Περίπου 126.000 μετανάστες έχουν φτάσει στην Ιταλία από την αρχή του τρέχοντος έτους, σχεδόν διπλάσιοι από ό,τι την ίδια περίοδο το 2022. Ομως από τον Ιούνιο του περασμένου έτους μόνο 1.159 άτομα έχουν μετεγκατασταθεί από την Ιταλία σε άλλες χώρες της ΕΕ.