Ο πόλεμος του νερού, το μαρτύριο της σταγόνας Συνήθης πρακτική των Ισραηλινών
Το πολύτιμο αγαθό έχει εργαλειοποιηθεί στα χέρια ενός καθεστώτος απαρτχάιντ που προσπαθεί να εξοντώσει φυσικά και ηθικά τον παλαιστινιακό λαό
Εν συντομία
Το Ισραήλ αποστέρησε από τους Παλαιστίνιους ένα εκ των βασικότερων αγαθών, το νερό, ώστε να τους αποδυναμώσει και να κάνει πιο εύκολη τη στρατιωτική επιχείρησή του.
Γιατί ενδιαφέρει
Ο έλεγχος των πηγών νερού ήταν ανέκαθεν σημείο αιχμής των ισραηλινών πολιτικών διάκρισης κατά των Παλαιστινίων.
Μετά την επίθεση της ισλαμιστικής οργάνωσης το Σάββατο 7 Οκτωβρίου, το Ισραήλ δήλωσε ξεκάθαρα και σε όλους τους τόνους ότι θέλει να «τελειώσει» τη Χαμάς. Και με το ρητορικό αυτό όχημα, πλάι στην ηθική υπεροχή που καλλιεργεί στα διεθνή ΜΜΕ απέναντι στα… ανθρώπινα κτήνη, προσπάθησε να κάνει συνολικά και συλλογικά τους Παλαιστίνιους της Γάζας να λυγίσουν από τη δίψα. Η αποστέρηση του νερού στους κατοίκους της Λωρίδας αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και έχει καταδικαστεί από διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις ως «συλλογική τιμωρία» για τον παλαιστινιακό λαό, ενέργειες που ξυπνούν τις πιο ζοφερές μνήμες της πρόσφατης ευρωπαϊκής ιστορίας.
Σε σοβαρό κίνδυνο η υγεία των αμάχων
Ανεξάρτητα με το αν τελικά επανήλθε
ή όχι, πλήρως ή μερικώς (διακινούνταν πολλά και διαφορετικά σενάρια), το νερό διακόπηκε για τουλάχιστον μία εβδομάδα στη Γάζα εξαιτίας του αποκλεισμού από το Ισραήλ, το οποίο στερεί επίσης από τον παλαιστινιακό θύλακα το ηλεκτρικό ρεύμα και τα τρόφιμα. Πλειάδα διεθνών οργανισμών και προσωπικοτήτων έκρουσαν έντονα τον κώδωνα του κινδύνου για την ανθρωπιστική κρίση που θα μπορούσε να προκληθεί από αυτή την ενέργεια που αντιβαίνει στο διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. Η υγεία των αμάχων στη Γάζα τέθηκε σε σοβαρό κίνδυνο καθώς η πρόσβαση στο καθαρό νερό περιορίστηκε τραγικά, με τους κατοίκους της να αναγκάζονται να σκάψουν πηγάδια για να καλύψουν μία εκ των βασικότερων αναγκών.
Η υπηρεσία του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες ανακοίνωσε τη Δευτέρα ότι περίπου 250.000 κατέφυγαν σε σχολεία των Ηνωμένων Εθνών όπου «το καθαρό νερό έχει τελειώσει». Παρά τις αρχικές αναφορές για συμφωνία παροχής νερού στη νότια Γάζα έπειτα από παρέμβαση των ΗΠΑ και με τη σύμφωνη γνώμη της ισραηλινής κυβέρνησης, οι Παλαιστίνιοι δεν είδαν παρά σε ελάχιστα σημεία να επιστρέφει το νερό. Η μόνη φυσική πηγή νερού στην πολιορκημένη Λωρίδα της Γάζας είναι μια παράκτια λεκάνη η οποία εκτείνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της Μεσογείου από τη βόρεια Χερσόνησο του Σινά στην Αίγυπτο, μέσω της Γάζας και στο Ισραήλ. Το νερό της όμως δεν προσφέρεται για κατανάλωση.
Μολυσμένα τα υπόγεια ύδατα
Μελέτη του 2020 στο περιοδικό «Water» διαπίστωσε ότι η ποιότητα των υπόγειων υδάτων στον υδροφόρο ορίζοντα της Γάζας είχε επιδεινωθεί σε μεγάλο βαθμό επειδή είχε αντληθεί για να καλύψει τις απαιτήσεις του μεγάλου πληθυσμού της Γάζας πιο γρήγορα απ’ ό,τι θα μπορούσε να αναπληρωθεί από το νερό της βροχής.
Ο υδροφόρος ορίζοντας μολύνεται επίσης από ακατέργαστα λύματα, καθιστώντας το 96,2% του νερού μη πόσιμο, σύμφωνα με έκθεση του 2020 από τη ΜΚΟ B’Tselem. Ως αποτέλεσμα, το 97% των κατοίκων της Γάζας για να καλύψει τις βασικές ανάγκες του βασίζεται σε ιδιωτικά βυτία νερού και μικρής κλίμακας –συχνά τροφοδοτούμενες με ηλεκτρισμό από τον ήλιο– μονάδες αφαλάτωσης, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Αμφιλεγόμενη αφαλάτωση
Οι τρεις μεγάλες μονάδες αφαλάτωσης που υπάρχουν στη Γάζα έχουν σταματήσει να λειτουργούν λόγω του αποκλεισμού της Λωρίδας και του περιορισμού της ηλεκτρικής ενέργειας από το Ισραήλ. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με εκτιμήσεις σε διεθνή μέσα ενημέρωσης, εξακολουθούν να λειτουργούν μικρότερες μονάδες αφαλάτωσης, αλλά η ποιότητα της επεξεργασίας του νερού σε αυτές το καθιστά μόνο οριακά κατάλληλο για κατανάλωση. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2021, το 79% των μονάδων αφαλάτωσης στη Γάζα δεν
είναι αδειοδοτημένο και κατά μέσο όρο το 12% των δειγμάτων αφαλατωμένου νερού που δοκιμάστηκαν εξακολουθεί να δείχνει επικίνδυνα επίπεδα μόλυνσης.
Ωστόσο το Ισραήλ δεν καταφεύγει στην πρακτική του ελέγχου των υδροφόρων πηγών μόνο σε καιρό πολέμου. Οταν δεν βλέπει κανείς, το καθεστώς απαρτχάιντ –όπως έχει χαρακτηριστεί από πληθώρα οργανώσεων, όπως η Διεθνής Αμνηστία– ελέγχει πλήρως τη διαθεσιμότητα νερού, δίνοντας στους Παλαιστίνιους λιγότερο νερό απ’ όσο συνιστά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) για τη διατήρηση στη ζωή ενός μέσου ανθρώπινου όντος… Μάλιστα δεν διστάζει να μπαζώσει πηγάδια τα οποία οι Παλαιστίνιοι χρησιμοποιούν για να ποτίζουν τα μποστάνια τους! Παράλληλα, το Ισραήλ διοχετεύει το διαθέσιμο νερό διακριτικά σε εποίκους, οι οποίοι ζουν και επιχειρούν σε βάρος των δεύτερης κατηγορίας συμπολιτών τους.
Στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη μπορεί κανείς εύκολα να ξεχωρίσει τα οικήματα των Ισραηλινών εποίκων από εκείνα των Παλαιστινίων από το πώς είναι στοιχισμένα τα δέντρα τους. Στις περιουσίες των Ισραηλινών τα κυπαρίσσια και τα λιόδεντρα είναι σε σειρές και κοντά το ένα στο άλλο, ενώ σε εκείνες των Παλαιστινίων είναι αραιά φυτεμένα χωρίς να σχηματίζουν κάποια ευθεία γραμμή. Αυτό συμβαίνει επειδή οι Ισραηλινοί έχουν πρόσβαση
στο νερό και ποτίζονται ενώ οι Παλαιστίνιοι το στερούνται.
Η περιοχή χαρακτηρίζεται από λειψυδρία από τα αρχαία χρόνια. Αλλά με αρκετό νερό, όπως αναφέρεται και στην Αγία Γραφή, «η έρημος και η άνυδρη γη θα νιώσουν αγαλλίαση, και η έρημη πεδιάδα θα χαρεί και θα ανθίσει σαν το σαφράνι» (Ησαΐας 35:1).
Το Ισραήλ είναι παγκόσμιος πρωτοπόρος στη διαχείριση και την τεχνολογία της αφαλάτωσης. Πέρσι ξεκίνησε ένα μοναδικό στο είδος του έργο που άρχισε να αντλεί αφαλατωμένο νερό από τη Μεσόγειο προς τη Θάλασσα της Γαλιλαίας στη Δυτική Οχθη που στερεύει επικίνδυνα. Από αυτή την πρόοδο στην αφαλάτωση δεν επωφελούνται οι Παλαιστίνιοι, αφού το Ισραήλ ελέγχει το 80% των αποθεμάτων νερού της Δυτικής Οχθης, το έδαφος της οποίας ελέγχεται κατά 60% από το Ισραήλ.
Σε βάρος των Παλαιστινίων
Θεωρητικά, κανένας που ζει ή εργάζεται στη Δυτική Οχθη δεν μπορεί να συνδεθεί με αγωγούς νερού που ανήκουν στην εθνική εταιρεία ύδρευσης του Ισραήλ χωρίς να αποδείξει την ιδιοκτησία γης ή να λάβει άδεια από την ισραηλινή πολιτική διοίκηση γνωστή ως Cogat. Αλλά στην πράξη η πρόσβαση σε υδάτινους πόρους είναι ισχυρό, κρατικά ελεγχόμενο όπλο για τους εποικισμούς, επιτρέποντας σε ισραηλινούς αμπελώνες, ελαιώνες, κτηνοτροφικές φάρμες και φυτείες χουρμαδιών να ανθούν σε βάρος εκείνων των Παλαιστινίων.
Μια χούφτα έποικοι έχουν γίνει πλούσιοι καλλιεργώντας χιλιάδες στρέμματα αμφισβητούμενης ιδιοκτησίας γης, ιδρύοντας κερδοφόρα οινοποιεία, πουλώντας υψηλής ποιότητας χουρμάδες και διαθέτοντας ελαιόλαδο για εξαγωγή. Μία από τις μεγαλύτερες γεωργικές επιχειρήσεις εποίκων σήμερα είναι η Meshek Achiyah, η οποία ιδρύθηκε το 2003 κοντά στον γνωστό από τη Βίβλο οικισμό Σηλώ, περιοχή διαβόητη για τις αρπαγές γης και τη βία από εποίκους. Το 2017, τον τελευταίο χρόνο προτού η αρχή ύδρευσης σταματήσει να δημοσιεύει λεπτομερή στοιχεία για την κατανομή γεωργικών υδάτων στη Δυτική Οχθη, η Meshek Achiyah έλαβε περίπου 100.000 κυβικά μέτρα νερού ή 274 κυβικά μέτρα την ημέρα (ένα κυβικό μέτρο αντιστοιχεί σε 1.000 λίτρα). Οι Παλαιστίνιοι που ζουν στη Δυτική Οχθη χρησιμοποιούν περίπου 20 λίτρα νερού την ημέρα, μόλις το ένα πέμπτο των 100 λίτρων που ορίζει ημερησίως ο ΠΟΥ για την αξιοπρεπή διαβίωση ενός ανθρώπου.
Οι Ισραηλινοί γενικά, συμπεριλαμβανομένων των εποίκων, χρησιμοποιούν τρεις φορές περισσότερο νερό την ημέρα από τους Παλαιστίνιους της Δυτικής Οχθης, σύμφωνα με νέα έκθεση της ισραηλινής ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα B’Tselem. Σε πολλά μέρη είναι δύσκολο για τους Παλαιστίνιους αγρότες να συντηρήσουν καλλιέργειες όπως σιτάρι, φακές και ρεβίθια. Η μείωση της πρόσβασης σε γη και νερό χάρη στην επέκταση των εποικισμών σημαίνει ότι η γεωργία συνεισφέρει μόλις το 2,6% του ΑΕΠ της περιοχής σήμερα.
Μετά την επίθεση της Χαμάς οι Ισραηλινοί επί μία εβδομάδα και πλέον στέρησαν την πρόσβαση στο νερό από τους Παλαιστίνιους της Γάζας, παραβιάζοντας άλλη μια φορά κατάφωρα το διεθνές δίκαιο
Οι Ισραηλινοί στη Δυτική Οχθη χρησιμοποιούν συστηματικά τρεις φορές περισσότερο νερό την ημέρα από τους Παλαιστίνιους, όπως αναφέρει σε πρόσφατη έκθεσή της η ισραηλινή ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα B’Tselem