Πάμε κι όπου βγει και στον ηλεκτρικό
Κίνδυνος εκτροχιασμού στο τμήμα Φάληρο – Πειραιάς, παλιοί συρμοί με άπειρα χιλιόμετρα, καθυστερήσεις και επικινδυνότητα για επιβάτες και εργαζόμενους συνθέτουν ένα σκηνικό τρόμου στις ράγες
Εν συντομία
Υποστελεχωμένος –και– ο ηλεκτρικός της Αθήνας (γραμμή 1 του μετρό), με πλείστα προβλήματα, γερασμένα τρένα και τον κίνδυνο να ελλοχεύει στις ράγες. To πώς η διοίκηση και η πολιτεία αντιλαμβάνονται την ασφάλεια των εργαζομένων αναδεικνύεται και από τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έχασε τη ζωή του ο εργοδηγός Πέτρος Γιάμαλης, για τον χαμό του οποίου δεν έχει γίνει καμία εσωτερική ΕΔΕ στη ΣΤΑΣΥ, ενώ η έρευνα αναδεικνύει εγκληματικά κενά ασφάλειας που οδήγησαν στον θάνατό του.
Γιατί ενδιαφέρει
Το δόγμα «πάμε κι όπου βγει» ακολουθείται και στον ηλεκτρικό.
Σε πλήρη εγκατάλειψη με τραγικές τεχνικές ελλείψεις βρίσκεται ο πάλαι ποτέ ηλεκτρικός, η γραμμή 1 του μετρό της Αθήνας. Το τμήμα Φάληρο – Πειραιάς χρήζει ανακατασκευής και ο κίνδυνος ατυχήματος επιχειρείται να αποφευχθεί μόνο μέσω της… βραδυπορίας και της μείωσης της ταχύτητας με φρενάρισμα λίγο πριν από τα επίφοβα σημεία στις ράγες.
Εχουν περάσει 154 χρόνια από το πρώτο δρομολόγιο Θησείον – Πειραιεύς στην πρωτεύουσα, αλλά η τωρινή κατάσταση του ηλεκτρικού ξεπερνά κάθε όριο υποτίμησής του. Από τη χρυσή εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και της αναμονής τριών λεπτών ανά σταθμό έχουμε φτάσει σήμερα στα 10 ή και 15 λεπτά αναμονής σε ένα δίκτυο με πάνω από 1 εκατ. επιβάτες καθημερινά και 24 σταθμούς, από τον Πειραιά έως την Κηφισιά.
Και διηγώντας τα να κλαις…
Τραγική είναι η κατάσταση και στους συρμούς, καθώς οι μισοί είναι παροπλισμένοι και πολλοί αγγίζουν τα 40 έτη λειτουργίας. Μόνο 19 συρμοί συνολικά εξυπηρετούν το δίκτυο από τις 5 το πρωί έως τη 1 τα ξημερώματα. Την ίδια ώρα τα οργανικά κενά ξεπερνούν τα 800 στις Σταθερές Συγκοινωνίες (ΣΤΑΣΥ), την εταιρεία που λειτουργεί τις γραμμές 1, 2, 3 του μετρό και το τραμ. Οι ετήσιες προσλήψεις μετά βίας φτάνουν τις 100, ενώ οι συνταξιοδοτήσεις είναι περισσότερες. «Πρόκειται για σταγόνα στον ωκεανό» καταγγέλλει ο γενικός γραμματέας του Σωματείου Εργαζομένων της ΣΤΑΣΥ Ιωάννης Κολαΐτης μιλώντας στο Documento.
Η ευρύτερη παρακμή του ηλεκτρικού οδήγησε και στο εργατικό δυστύχημα με θύμα τον Πέτρο Γιάμαλη, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 16.11.2021, μετά τη σοκαριστική σύγκρουση συρμού λείανσης με συρμό της γραμμής 1. Μόνο δημόσιες υποσχέσεις υπήρξαν από τον τότε αρμόδιο υπουργό Μεταφορών Κώστα Καραμανλή, ότι «το μαχαίρι θα φτάσει στο κόκαλο», την ώρα που ο νυν υπουργός Χρήστος Σταϊκούρας τηρεί σιγή ασυρμάτου για τον ηλεκτρικό. «Η μνήμη δεν συμφέρει κανέναν» δήλωσε χαρακτηριστικά στο Documento η αδερφή του Κωνσταντίνα Γιάμαλη.
Η ασφάλεια δεν είναι διόλου δεδομένη στην παλαιότερη γραμμή της χώρας. Ενα κομβικό στοιχείο που καταδεικνύει την επικινδυνότητα του δικτύου επισήμανε στο Documento ο συνήγορος της οικογένειας Γιάμαλη Δημήτρης Φούτσης: «Δεν υπάρχει από τη ΣΤΑΣΥ πολιτική ασφαλείας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης». Αυτό μεταφράζεται ως εξής: σε περίπτωση κινδύνου δεν υπάρχει σχετικό πρωτόκολλο, οπότε κανένας δεν ξέρει τι πρέπει να κάνει για την προστασία επιβατών και εργαζομένων!
Συρμοί από το 1984…
«Εχουμε τρένα τα οποία κυκλοφορούν στη γραμμή 1 από το 1984» αναφέρει στο Documento ο Ι. Κολαΐτης. Συ
«Ηταν παντός καιρoύ, 24/7. Τώρα κάτι το μικρό να τύχει μπορεί να κάνει και τρεις, τέσσερις ή και πέντε ώρες να αποκατασταθεί. Η έλλειψή του έχει φανεί. Οι περισσότεροι συνάδελφοι ύστερα από αυτό που έχει γίνει έχουν φοβηθεί· σου λέει δεν θα γίνουμε εμείς ο νέος Γιάμαλης»
Κωνσταντίνα Γιάμαλη Αδερφή του Πέτρου Γιάμαλη «Εχουμε τρένα τα οποία κυκλοφορούν στη γραμμή 1 από το 1984. […] Οι ετήσιες προσλήψεις μετά βίας φτάνουν τις 100, με τις συνταξιοδοτήσεις να είναι περισσότερες. Πρόκειται για σταγόνα στον ωκεανό»
Ιωάννης Κολαΐτης
Γενικός γραμματέας του Σωματείου Εργαζομένων ΣΤΑΣΥ
νολικά η χώρα αγόρασε συρμούς το 1984, το 1990 και οι τελευταίοι ήρθαν λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Αυτό έχει αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι του ηλεκτρικού να αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα, τα οποία οφείλονται στα πολλά χρόνια λειτουργίας και τα χιλιόμετρα που έχουν κάνει τα τρένα.
«Μια στάνταρ αλλαγή στόλου» τόνισε ο γγ του Σωματείου Εργαζομένων ΣΤΑΣΥ «θα πρέπει να γίνεται ανά 20 χρόνια, ανάλογα με τη συντήρηση και τα ανταλλακτικά. Το βασικό είναι πόσα λεφτά δίνονται για τη συντήρηση και την αναβάθμισή τους. Διαχρονικά η θέση μας ως σωματείου είναι ότι πρέπει ο στόλος μας να ανανεώνεται, ούτως ώστε να μπορούμε να προσφέρουμε στους επιβάτες μας αξιοπρεπή και ασφαλή μετακίνηση. Περιττό να σας πω πως το 2004, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, η γραμμή μας, που είναι η παλαιότερη, είχε δρομολόγια κάθε τρία λεπτά».
Η συνεχής υποτίμηση του δικτύου, ειδικά μετά την πανδημία, έχει αυξήσει τον χρόνο που περιμένουμε στον ηλεκτρικό, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τους χειμερινούς μήνες, κατά τους οποίους ένας συρμός μπορεί να περνάει σε 6 λεπτά και ο επόμενος σε 18 λεπτά. Οι καθυστερήσεις γίνονται συνήθεια, ενώ η απώλεια δρομολογίων οφείλεται «σε βλάβες στους συρμούς και δεν μπορεί να καλυφθούν λόγω της μικρής δεξαμενής τροχιαίου υλικού» εξηγεί κ. Κολαΐτης.
Η τραγική παρακμή του ηλεκτρικού οδήγησε στις 16 Νοεμβρίου 2021 στον θάνατο του Πέτρου Γιάμαλη, για τον οποίο η έρευνα δεν έχει προχωρήσει, αν και τα τέσσερα πορίσματα των εμπειρογνωμόνων συγκλίνουν ως προς την απόδοση ευθυνών
Ούτε λέξη ο υπουργός
Πάγια θέση του Σωματείου Εργαζομένων ΣΤΑΣΥ είναι να πραγματοποιούνται συναντήσεις με την ηγεσία του υπουργείου. Ο Κ. Καραμανλής στη θητεία του δεν θέλησε να κάνει την τιμή στους εργαζόμενους να τους συναντήσει, αφήνοντας τον γενικό γραμματέα του υπουργείου Γιάννη Ξιφαρά να συνομιλεί μαζί τους. Ο δε νυν υπουργός Χ. Σταϊκούρας, αν και είναι γνωστά τα πολλαπλά προβλήματα στον ηλεκτρικό, εδώ και 25 μέρες δεν δηλώνει διαθέσιμος να συναντήσει το σωματείο.
Ερώτηση στη Βουλή για την ασφάλεια της γραμμής 1 και για την υπόθεση του Π. Γιάμαλη έχει καταθέσει και ο τομεάρχης Μεταφορών του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ Χάρης Μαμουλάκης, την οποία συνυπογράφουν 19 βουλευτές. Σιγή ασυρμάτου επικρατεί από τη μεριά του υπουργείου, ενώ ο Χ. Μαμουλάκης τονίζει στο Documento ότι είναι τέτοια τα προβλήματα της γραμμής που πρέπει να δοθούν απαντήσεις.
Καμιά απάντηση δεν έχει δοθεί ούτε για τη σύμβαση ανακατασκευής 14 τρένων με την ισπανική εταιρεία CAF, για την οποία ο Ι. Κολαΐτης εκτιμά: «Ο πρώτος συρμός θα έρθει το αργότερο το 2025. Σύμφωνα με τα οικονομικά στοιχεία που έχουμε από το 2022, όταν και κατοχυρώθηκε η σύμβαση στους Ισπανούς, με τα λεφτά της ανακατασκευής των 14 τρένων του 1984 θα μπορούσαμε να είχαμε αγοράσει δέκα καινούργια».
Σημείο-κίνδυνος
Εξώδικο για την ασφάλεια του τμήματος Πειραιάς – Νέο Φάληρο έχει στείλει το σωματείο εργαζομένων από την 1η Απριλίου 2023 κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου στο ΔΣ της ΣΤΑΣΥ και το υπουργείο.
Μεγάλο κομμάτι του έχει ξύλινους στρωτήρες εν έτει 2023, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για ενδεχόμενο εκτροχιασμό των τρένων. Οπως ανέλυσε στο Documento ο γγ του σωματείου, «στους Ολυμπιακούς ανακατασκευάστηκε όλη η επιδομή μας. Εχουμε γενικά ένα καλό δίκτυο. Εξαίρεση είναι το κομμάτι Φάληρο – Πειραιάς, το οποίο εξαιρέθηκε της ανακατασκευής επειδή το 2010 σκόπευαν να υπογειοποιηθεί. Αυτό δεν τελεσφόρησε. Το κομμάτι στην επιδομή του είναι πολύ παλιό. Χωρίς τσιμέντο, δεν έχει γίνει τίποτε γι’ αυτό επειδή δεν έχει αποφασιστεί τι θα γίνει. Υπάρχει κίνδυνος τον οποίο έχουμε επισημάνει πολλάκις με εξώδικο προς την εταιρεία, το υπουργείο και το Υπερταμείο. Ο κίνδυνος εκτροχιασμού υπάρχει».
Πρέπει να παραγγελθούν και να αλλαχθούν περίπου 1.500 στρωτήρες (οι ξύλινες τραβέρσες στις γραμμές), όμως η ΣΤΑΣΥ προτιμάει απλώς να εφαρμόζει βραδυπορία στο σημείο. Οι εργαζόμενοι έχουν εξηγήσει ότι τα 20-25 χλμ./ώρα μπορεί να μην είναι ιλιγγιώδης ταχύτητα, όμως ο κίνδυνος εκτροχιασμού είναι πιθανός όταν οι στρωτήρες είναι παμπάλαιοι και σάπιοι, όπως έγινε τις προάλλες με αμαξοστοιχία στο Λουτράκι. «Πρέπει να παρθεί μια απόφαση από το υπουργείο· ή θα το ανακατασκευάσει ή θα αντικαταστήσει τους στρωτήρες» καταλήγει ο Ι. Κολαΐτης.
Την τραγική κατάσταση του δικτύου συνολικά επιβεβαιώνει και η αδερφή του αδικοχαμένου Πέτρου Γιάμαλη, η οποία επίσης εργάζεται στον ηλεκτρικό: «Βλέπω την υποβάθμιση στο πέρας του χρόνου και ειδικά στο κομμάτι της γραμμής που έχει πάει πίσω. Ακόμη και για τα σκουπίδια της γραμμής – αυτό το κανόνιζε ο αδερφός μου. Ηταν εργοδηγός, υπεύθυνος για όλη τη γραμμή και συνεργαζόταν με όλους τους τομείς. Ειδικά τα δύο τελευταία χρόνια τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο».
Αναζητείται δικαίωση
Για το δυστύχημα που στέρησε τη ζωή στον Πέτρο Γιάμαλη αναμένεται ακόμη η άσκηση ποινικών διώξεων κατά των υπευθύνων. Σύμφωνα με πληροφορίες, η εισαγγελική έρευνα έχει ολοκληρωθεί με την κατάθεση και των τεσσάρων σχετικών πορισμάτων πραγματογνωμόνων. Και τα τέσσερα φέρεται να συγκλίνουν ως προς την κατεύθυνση των ευθυνών, καθώς επιβεβαιώνουν πως τρία από τα έξι δισκόφρενα του συρμού λείανσης της αυστριακής εταιρείας Schweerbau δεν λειτουργούσαν. Πρόκειται για τον συρμό λείανσης που συγκρούστηκε με άλλο συρμό της γραμμής 1 και οδήγησε στον θάνατο του Πέτρου Γιάμαλη.
Τηλεφωνικές κλήσεις και κυρίως δημόσιες υποσχέσεις ήταν η επίσημη τακτική της διοίκησης της ΣΤΑΣΥ και του υπουργού Μεταφορών προς την οικογένεια που έχασε τον άνθρωπό της. «Οταν σκοτώθηκε ο Πέτρος η πρώτη δημόσια διαβεβαίωση ήρθε από τον κ. Καραμανλή. Το να αποδοθούν ευθύνες όσο πιο γρήγορα μπορούμε και να φτάσει το μαχαίρι στο κόκαλο είναι ο ελάχιστος φόρος τιμής, όπως είχε πει και ο ίδιος» λέει στο Documento η Κων. Γιάμαλη.
Υστερα από έξι μήνες έκανε μια ανάρτηση στο Facebook και ως διά μαγείας την πήρε τηλέφωνο ο Κ. Καραμανλής. «Με διαβεβαίωσε ότι το μόνο που μπορεί να κάνει στη μνήμη του, γιατί θεωρούσε την πράξη του ηρωική, είναι να αποδοθούν ευθύνες. Εκτοτε δεν είχα καμία άλλη επικοινωνία με κάποιον από το υπουργείο» δηλώνει στο Documento. Για τον νυν υπουργό Χρ. Σταϊκούρα ούτε συζήτηση για το ενδεχόμενο να έχει επιδιώξει κάποια επικοινωνία. Προέχουν γι’ αυτόν λογικά οι παραχωρησιούχοι των διοδίων που ανεβάζουν ληστρικά τις τιμές.
Ο Πέτρος Γιάμαλης ως εργοδηγός ήταν σε θέση ευθύνης και αιχμής, όπως μας ενημερώνει η αδερφή του: «Ηταν παντός καιρoύ, 24/7. Τώρα κάτι το μικρό να τύχει μπορεί να κάνει και τρεις, τέσσερις ή πέντε ώρες να αποκατασταθεί. Η έλλειψή του έχει φανεί. Οι περισσότεροι συνάδελφοι ύστερα από αυτό που έχει γίνει έχουν φοβηθεί· σου λέει δεν θα γίνουμε εμείς ο νέος Γιάμαλης».
Ο Ι. Κολαΐτης και η Κων. Γιάμαλη συμφωνούν ότι στη ΣΤΑΣΥ δεν έχει υπάρξει απόδοση ευθυνών εσωτερικά ούτε για δείγμα. Ο καθένας ανάλογα με το πόστο του έχει τις ανάλογες ευθύνες, ενώ ο γγ των εργαζομένων τονίζει πως πάντα γινόταν ΕΔΕ, ειδικά στο παλαιό καθεστώς ΗΣΑΠ. Παρά την αλλαγή του διευθύνοντος συμβούλου της ΣΤΑΣΥ –σήμερα στο ΔΣ είναι ο Αθανάσιος Κοτταράς–, δεν υπήρξε καμιά αναζήτηση απόδοσης ευθυνών. Οταν τον Ιούνιο η Κων. Γιάμαλη έδωσε εξετάσεις για να γίνει επόπτρια σταθμών, τότε ο νέος διευθύνων σύμβουλος και ο γγ του υπουργείου ένιωσαν την ανάγκη να την καλέσουν για να της πουν ότι πέρασε πρώτη!
Δεδομένων των στοιχείων των ερευνών, η υπόθεση Γιάμαλη αποτελεί προδιαγραμμένο έγκλημα στον ηλεκτρικό. «Εγώ θέλω τον αδερφό μου πίσω. Πραγματικά έχω δύο χρόνια να κοιμηθώ το βράδυ. Είναι αδιανόητο ότι πήγε για βάρδια και δεν ξαναγύρισε. Είναι αδιανόητο εν έτει 2023 οι συρμοί να τρέχουν ανεξέλεγκτοι… Δεν φταίει κανένας τελικά;» αναρωτιέται δικαίως η Κων. Γιάμαλη.