ΑΝΙΧΝΕΥΟΝΤΑΣ ΕΝΑ ΖΟΦΕΡΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΣΤΟΠΙΚΟ ΠΑΡΟΝ

Πάντα έτσι ήταν; Δεν ξέρουμε αν τα χειρότερα είναι ακόμη μπροστά μας, όμως η ανθρωπότητα διανύει μια από τις χειρότερες περιόδους του τελευταίου ενάμιση αιώνα. Με την εφιαλτική εξαίρεση των Α΄ και Β΄ Παγκόσμιων Πολέμων. Από πλευρά στρατιωτική, γεωπολιτική, οικονομική, κοινωνική.

Η πλειονότητα του παγκόσμιου πληθυσμού έχει γεννηθεί τα χρόνια της τρέχουσας δυστοπίας και δεν έχει βιωμένη εμπειρία αυτού που οι παλαιότεροι αναπολούν ως «καλύτερες μέρες». Η φράση σφραγίζει επίμονα συζητήσεις επιστημονικές, κοινωνικές, διαγενεακές. Φυσικά δεν επρόκειτο για επίγειο παράδεισο.

Επιστρέφουμε στην Μπελ Επόκ, την οδυνηρή αφύπνιση που προκάλεσε ο Μεγάλος Πόλεμος το 1914 που έθεσε τέρμα στις «πλουμιστές» ψευδαισθήσεις αριστοκρατών, αστών, προλετάριων και πυροδότησε ένα νέο κύκλο δημιουργικότητας αυτών που επέζησαν. Στην εκρηκτική και «βέβηλη» άνθηση των τεχνών στη συντηρητική Ρωσία που επεκτάθηκε με ορμή πολιρροϊκού κύματος στην ανήσυχη Δύση. Από τη γαλλική αρ νουβό στη ρωσική αβανγκάρντ. Στους ντανταϊσμό, σουρεαλισμό, φουτουρισμό. Στο πρώτο κύμα σεξουαλικής απενοχοποίησης.

Κλείνοντας το φρικτό κεφάλαιο του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου ανατρέχουμε στα ξέφρενα πανηγύρια που ξέσπασαν στις 8 Μαΐου 1945 σε Μόσχα, Λονδίνο, Παρίσι, Νέα Υόρκη. Αναζητούμε την ταυτότητα των πρωταγωνιστών του εμβληματικού φιλιού που έδωσε κάποιος Αμερικανός ναύτης σε μια περαστική νοσοκόμα. Επιστρέφουμε στον Τσόρτσιλ που δήλωνε πως «στη μακρά ιστορία μας δεν έχουμε δει ποτέ ξανά μια μέρα μεγαλύτερη από αυτήν». Στον Στάλιν που απαιτού

σε –δικαιολογημένα– να υπογραφεί πάλι σε ανώτατο επίπεδο, προσωπικά από τον Ζούκοφ, η άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας.

Πάνω στο κλίμα της αντιφασιστικής νίκης οικοδομήθηκε το μεταπολεμικό κράτος πρόνοιας και σχετικής ευημερίας. Ο,τι συνέβη μετά το «τρομερό 1945» παρατηρεί ο Ισαάκ Ασίμοφ: «Ηταν μια απόλυτη ασυνέχεια· μια στιγμή της Ιστορίας που τα πάντα έγιναν πολύ διαφορετικά». Αναδύθηκε μια οικονομία πλήρους απασχόλησης, συλλογικών συμβάσεων, μαζικής κατανάλωσης και υψηλής παραγωγικότητας, εδραιώθηκαν κράτη κοινωνικής συναίνεσης που άλλαξαν ριζικά τη ζωή εκατομμυρίων κατοίκων του καπιταλιστικού κόσμου. Μέσα σε μια γενιά σημειώθηκε μεγαλύτερη αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ απ’ ό,τι στα προηγούμενα 150 χρόνια!

Η εποχή των αποαποικιοποιήσεων μεγάλωσε τον κόσμο μας με δεκάδες ανεξάρτητα κράτη. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες φάνηκε να κατανοούν πως ο αποικιοκρατικός ανταγωνισμός δεν αποτελούσε πλέον κρατική επιλογή. Εσπειραν διχόνοια προτού αποχωρήσουν και σήμερα επανακάμπτουν μέσω διεφθαρμένων τοπικών ελίτ.

Μια πρωτοφανής τεχνολογική έκρηξη έλαβε χώρα: από το διάστημα μέχρι το οικιακό PC. Με τη CIA να εκφράζει φόβους για τις ασύλληπτες δυνατότητες του Σοβιετικού βιο-αστροναύτη. Τα «παιδιά της ευμάρειας» έγραψαν την τελευταία σελίδα των 60s και 70s. Απόρριψη του εμπεδωμένου καταναλωτισμού, αντικαπιταλιστικές νύξεις, γκεβαρισμός, φοιτητική αμφισβήτηση, σεξουαλική απελευθέρωση, φεμινισμός, χιπισμός, φιλειρηνισμός. Το κληροδότημα του εξεγερσιακού πνεύματος γνέφει από μακριά. Αλλά το παρελθόν δεν αποτελεί εγγύηση για το μέλλον.