Τα δίδακτρα του φοιτητή και η τύχη του ανασκαφέα

Το χώμα της Ελεύθερνας έχει φέρει στο φως σπουδαία ευρήματα. Μιλώντας για το παρελθόν, ο Νίκος Σταμπολίδης κάνει μια αναδρομή στην εποχή που κράτησε για πρώτη φορά την αρχαιολογική σκαπάνη: «Η παρθενική μου εμπειρία ήταν στους Φιλίππους. Και η πρώτη θέση στην οποία ουσιαστικά υπηρέτησα ήταν η Δήλος. Ενας εξαιρετικά γοητευτικός τόπος, που σε συνέπαιρνε σε τέτοιο βαθμό που δεν μας ένοιαζε ούτε η μοναξιά ούτε οι δυσκολίες. Δεν υπήρχε φως, πίναμε νερό από το πηγάδι της Κλεοπάτρας, τα τρόφιμα ήταν λιγοστά. Εσκαψα και στην Ακανθο της Χαλκιδικής και στη Ρόδο. Γύρω στα τριάντα άρχισα να διδάσκω στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τότε, ζητήσαμε από το ΥΠΠΟ να μας παραχωρήσει μια τοποθεσία για να πραγματοποιήσουμε την πανεπιστημιακή ανασκαφή και μας δόθηκε τελικά η Ελεύθερνα. Εχοντας να σκάψω στη δυτική πλευρά της αρχαίας πόλης, είχα παρατηρήσει ότι στη συγκεκριμένη περιοχή τόσο το χρώμα του χώματος ήταν διαφορετικό όσο και το ότι οι γεωργοί είχαν χρησιμοποιήσει στις αναβαθμίδες τους αρχαία μέλη, τα οποία, όπως φαίνεται, είχαν εντοπίσει εκεί. Και από την πρώτη κιόλας τομή βρήκαμε τις ομηρικές καύσεις. – Και στην αρχαιολογία παίζει ρόλο η τύχη;

– Και βέβαια. Οπως έλεγε ο δάσκαλός μου ο Ανδρόνικος: «Τύχη δεν είναι ότι βρήκα τον τάφο του Φιλίππου στη Βεργίνα αλλά το ότι ήταν ασύλητος». Ομως τα πιο βασικά στοιχεία στην αρχαιολογία είναι η παρατηρητικότητα, η κρίση και η συνδυαστική φαντασία. Η τύχη, φυσικά, παίζει τεράστιο ρόλο και στη ζωή, τότε και τώρα. Στη Δήλο από τα 27.000 σφραγίσματα τα περισσότερα απεικονίζουν τη θεά Τύχη και τον Ερωτα. Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό για μια σειρά λόγων. Είχα καλή παιδική ηλικία, εξαιρετικούς δασκάλους στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο. Ανθρωποι που με βοήθησαν με ανιδιοτέλεια. Για παράδειγμα, πολλά χρόνια μετά τα μεταπτυχιακά μου στη Γερμανία όπου με έστειλαν ο Μ. Ανδρόνικος και ο Γ. Δεσπίνης, ως αριστούχο φοιτητή, έμαθα ότι ο τελευταίος είχε πληρώσει από την τσέπη του τα μαθήματά μου για εκμάθηση της γερμανικής γλώσσας, χωρίς να το γνωρίζω. Αυτό υπήρξε για μένα ένα μάθημα ζωής και αξιών. Δεν αρκεί ένας δάσκαλος να ξέρει το αντικείμενό του. Οποιοσδήποτε ευφυής θα μπορούσε να κάνει αυτήν τη δουλειά. Για μένα, ο πραγματικός δάσκαλος είναι αυτός που σε κρατά από το χέρι για να σου δείξει έναν δρόμο με το έμπρακτο παράδειγμά του και αυτό προσπαθώ να κάνω κι εγώ στο πανεπιστήμιο για τους φοιτητές μου.